• Artykuły
  • Forum
  • Ciekawostki
  • Encyklopedia

    • Lubart

    Przeczytaj także...
    Bolesław Jerzy II, łac. Georgius dei gracia dux et heres Regni Russie, ukr. Юрій II Болеслав Тройденович (ur. ok. 1310, zm. 21 marca 1340) – natus dux et dominus Russiae – książę halicko-wołyński w latach 1323-1340. Ożeniony z córką wielkiego księcia Giedymina (dziadek Jagiełły) księżniczką Eufemią, siostrą królowej Aldony Anny Giedyminówny, pierwszej żony Kazimierza Wielkiego. Bolesław Jerzy był po kądzieli i po mieczu praprawnukiem księcia Konrada mazowieckiego.Słucz (ukr. Случ) – rzeka na Ukrainie, prawy dopływ Horynia, o długości 451 km i powierzchni dorzecza 13 900 km².
    Księstwo Włodzimierskie - księstwo ruskie powstałe w 1154 roku z podziału Księstwa Wołyńskiego. Drugim powstałym wtedy księstwem było Księstwo Łuckie.
    Słupy Giedymina herb rodu Giedyminowiczów.

    Lubart Dymitr, Liubartas Demetrijus, Lubko (ur. ok. 1312/15, zm. przed 1386) – książę litewski z dynastii Giedyminowiczów, jeden z najmłodszych synów wielkiego księcia litewskiego Giedymina i jego żony Jewny. Książę połocki do 1342, książę włodzimierski i łucki 1342–1384, książę halicko-wołyński 1340–1349, 1350–1366, 1371–1383, książę halicki 1340–1349.

    Lubar (ukr. Любар) - osiedle typu miejskiego na Ukrainie położone w obwodzie żytomierskim, nad rzeką Słuczą, stolica rejonu lubarskiego.Narymunt Gleb (ur. ok. 1300, zm. 2 lutego 1348 nad Strawą) – pierworodny syn wielkiego księcia litewskiego Giedymina.

    Jego matką była Jewna (zm. 1344) i po niej został księciem połockim. Na chrzcie w obrządku prawosławnym otrzymał imię Dymitr.

    Według Jana Długosza w 1336 pustoszył Mazowsze. Gdy 7 kwietnia 1340 bojarzy otruli księcia halicko-wołyńskiego Bolesława Jerzego ІІ Trojdenowicza, Lubart, według Stefana Marii Kuczyńskiego, opanował Wołyń jako mąż córki księcia włodzimierskiego Andrzeja II Juriewicza (zdaniem Henryka Paszkiewicza, córki ostatniego księcia włodzimierskiego, prawdopodobnie Andrzeja), według innych danych rościł pretensje do zwolnionego tronu księstwa, bowiem ze względu na (hipotetyczne) małżeństwo z córką księcia włodzimierskiego Andrzeja II, uważał siebie za jedynego spadkobiercę wymarłej linii książąt halickich. Ponadto siostra Lubarta Eufemia była żoną Bolesława Jerzego II. Do zbrojnego sporu o księstwo halicko-wołyńskie zapewne by nie doszło, gdyby nie śmierć (26 maja 1339) siostry Lubarta - polskiej królowej Aldony Anny, żony króla Kazimierza III Wielkiego, która była głównym łącznikiem pomiędzy Polską a Litwą. Na zaostrzenie konfliktu wpłynęła również śmierć ojca Lubarta Giedymina w 1341, utrzymującego poprawne stosunki z Polską.

    Olesko (ukr. Олесько) – osiedle typu miejskiego na Ukrainie, w obwodzie lwowskim, w rejonie buskim, do 1945 r. miasto w Polsce, w województwie tarnopolskim, w powiecie złoczowskim.Chełm (biał., ukr., ros. Холм [Chołm]) – miasto na prawach powiatu we wschodniej Polsce. Znajduje się w odległości 50 km od granicy z Białorusią i 25 km od granicy z Ukrainą w pobliżu przejścia granicznego w Dorohusku. Leży nad rzeką Uherką, lewym dopływem Bugu. Chełm jest po Lublinie drugim co do liczby ludności miastem w województwie lubelskim.
     Osobny artykuł: Wojna o księstwo halicko-włodzimierskie (1340–1392).

    Po śmierci Giedymina, państwo litewskie uległo podziałowi między jego synów: Monwida, Kiejstuta, Olgierda, Narymunta, Koriata, Jawnutę i Lubarta. Mimo że Giedymin wyznaczył Jawnutę jako władcę Wilna i swego następcę, Lubart z pozostałymi braćmi wspierał Olgierda w walce o władzę w Wilnie.

    Lwów (dawna nazwa form. Królewskie Stołeczne Miasto Lwów), ukr. Львів (Lwiw), ros. Львов (Lwow), niem. Lemberg, łac. Leopolis, jidysz לעמבערג ,לעמבעריק (Lemberg, Lemberik), orm. Լվով (Lwow) – miasto na Ukrainie, ośrodek administracyjny obwodu lwowskiego.Kraków (łac. Cracovia, niem. Krakau) – miasto na prawach powiatu w południowej Polsce, siedziba władz województwa małopolskiego, drugie w kraju pod względem liczby mieszkańców i pod względem powierzchni.

    Lubart założył między 1341 a 1382 na Wołyniu miasto o swoim imieniu Lubar nad rzeką Słuczą, i miał tu warowny zamek.

    W 1350 Lubart w czasie najazdu zniszczył Lwów i inne pobliskie miejscowości jakie napotkał w drodze z Wołynia. Gdy w czasie wyprawy króla Kazimierza został podpisany rozejm (najstarszy spisany i zachowany układ polsko-litewski), mający obowiązywać do 24 czerwca 1355, w którym podzielono m.in. Ruś Halicko-Włodzimierską, tak, że Polska otrzymała ziemię halicką, przemyską i sanocką, a Litwa: włodzimierską, łucką, bełską, chełmską i brzeską i Krzemieniec, należący do księcia Jerzego Narymuntowicza, (nazwanego „kondominium polsko-litewskim”), to układ ten nie utrzymał się długo, został zerwany przez ks. Lubarta. W kolejnym układzie pokojowym, z jesieni 1366, Lubart otrzymał tylko cześć księstwa: ziemię łucką i część ziemi włodzimierskiej, a do Polski przyłączono ziemię chełmską i bełską (obie oddając w lenno Jerzemu Narymuntowiczowi), pozostałą część ziemi włodzimierskiej otrzymał w lenno Aleksander Koriatowicz. Po śmierci Ludwika Węgierskiego w 1382, Lubart nie przystąpił już do walki, lecz odzyskał ziemię pokojowo, wykupując od starostów węgierskich Olesko, Horodło, Łopatyn, Krzemieniec, Peremil i Siestratyn.

    Daniel Ostrogski (zm. po 1366) – pierwszy książę na Ostrogu na Wołyniu, protoplasta rodu Ostrogskich, ojciec Teodora. Mazowsze (łac. Mazovia) – kraina historyczna położona w środkowym biegu Wisły oraz dorzeczu jej dopływów w centralnej oraz północno-wschodniej Polsce, znajdująca się w większości w woj. mazowieckim; historyczną stolicą Mazowsza jest Płock, który jest także najstarszym miastem tego regionu (prawa miejskie w 1237); dzielnica historyczna Polski.

    Lubart Dymitr zmarł przed 1386.

    Osoba pierwszej żony księcia Lubarta nie jest pewna. We wcześniejszej literaturze przyjmowano, że była to córka księcia halicko-wołyńskiego Bolesława II Jerzego i jego drugiej żony, inni historycy uważali, że była to córka księcia włodzimierskiego Andrzeja Halickiego, współcześnie wysuwany jest pogląd, że była nią córką kniazia Daniela Ostrogskiego

    Kiejstut, Kęstutis (ur. ok. 1308/1310, zm. 15 sierpnia 1382) – książę trocki, współrządca (wraz z Olgierdem) Litwy od 1345, wielki książę litewski 1381-1382, syn Giedymina, ojciec Witolda, Zygmunta i Danuty Anny. W 1381 po zdobyciu Wilna popadł w konflikt ze swoim bratankiem, Władysławem Jagiełłą, synem Olgierda, po którym Jagiełło uwięził stryja w Krewie. Niedługo później Kiejstut zmarł, być może zgładzony z rozkazu bratanka. Z małżeństwa z Birutą pozostawił synów Witolda i Zygmunta oraz córkę Ryngałłę.Słupy Giedymina, Kolumny, Trzy Słupy, Brama Słupna (Stiebu vartai), lit. Gediminaičių stulpai - historyczne godło Litwy, stosowane niekiedy obok oficjalnego godła "Pogoń", np. na państwowych odznaczeniach litewskich. Jest to prawdopodobnie wersja jakiejś tamgi, przejętej od ludów koczowniczych (być może Chazarów), którą kunigasi litewscy oznaczali swoje konie.

    Drugą żoną księcia Lubarta była Olga, córka Konstantego Wasylowica, księcia rostowskiego, siostrzenica księcia moskiewskiego Siemiona Dumnego. Z tego małżeństwa miał trzech synów: Fiodora (Fedora, czyli Teodora), Łazarza i Siemiona (Semena).

    W 1386 syn Lubarta, książę włodzimierski i łucki Fedor Lubartowicz złożył hołd Władysławowi Jagielle i Jadwidze. Król polski rozpoczął ograniczanie jego władzy: spod władzy Fedora wyłączono część księstwa, zarządzaną przez Fedora Daniłowicza (Ostrogskiego) i zmieniono w bezpośrednie lenno Polski. W 1387 odebrano Fedorowi Lubartowiczowi ziemię łucką na rzecz Witolda.

    Aldona Anna (ur. ok. 1311–1313, zm. zap. 25 maja 1339 w Krakowie) – księżniczka litewska i królowa Polski z dynastii Giedyminowiczów, córka wielkiego księcia Litwy Giedymina i prawdopodobnie Jewny.Gebethner i Wolff – warszawskie przedsiębiorstwo wydawnicze i księgarskie założone w 1857 przez Gustawa Adolfa Gebethnera i Augusta Roberta Wolffa przy Krakowskim Przedmieściu w Warszawie (Pałac Potockich), a później również w Krakowie. Istniało do 1950, zlikwidowane przez komunistów (antykwariat działał do 1961).

    Zobacz też[ | edytuj kod]

  • Wojna o księstwo halicko-włodzimierskie (1340–1392)
  • Order Wielkiego Księcia Giedymina
  • Jagiellonowie
  • Giedyminowicze

    • Przypisy[ | edytuj kod]

    1. Tęgowski, s. 305.
    2. ↑ Stefan M. Kuczyński: Lubart Dymitr, s. 576.
    3. ↑ Henryk Paszkiewicz: Bolesław (†1340). W: Polski Słownik Biograficzny. T. 2: Beyzym Jan – Brownsford Marja. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1936, s. 270–271.
    4. Tęgowski, s. 235-237.
    5. ↑ Kuczyński, s. 576.

    Bibliografia[ | edytuj kod]

  • Stefan M. Kuczyński: Lubart Dymitr. [W:] Polski Słownik Biograficzny. Т. XVII. Zeszyt 4. Wrocław — Warszawa — Kraków — Gdańsk : Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1972, s. 576-577.
  • Jan Tęgowski: Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów. Poznań – Wrocław, 1999.
    • Aleksander (zm. między 30 stycznia 1378 a 1382) – syn księcia Nowogródka Koriata Giedyminowicza, książę włodzimierski i podolski.Litwa, Republika Litewska (lit. Lietuva, Lietuvos Respublika) – państwo w Europie, jeden z krajów bałtyckich, członek Unii Europejskiej i NATO; graniczy od zachodu z Rosją (obwodem kaliningradzkim), od południowego zachodu z Polską, od wschodu z Białorusią, od północy z Łotwą.




    Warto wiedzieć że... beta

    Bojarzy (z bułgarskiego boliare, boliarin) – w średniowiecznej Bułgarii (do XIV wieku), Wołoszczyźnie, Mołdawii i później na Rusi - wyższa szlachta feudalna, magnaci, wielcy właściciele ziemscy.
    Horodło (lit. Horodle) – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie hrubieszowskim, w gminie Horodło, na obszarze Grzędy Horodelskiej, na lewym brzegu Bugu.
    Jagiellonowie lit. Jogailaičiai – gałąź dynastii Giedyminowiczów, wywodząca się od Władysława II Jagiełły, wielkiego księcia litewskiego i króla Polski. Jej przedstawiciele panowali w Polsce w latach 1386-1572, na Litwie w latach 1377-1401 i 1440-1572, w Czechach w latach 1471-1526 oraz na Węgrzech w latach 1440-1444 i 1490-1526.
    Lista władców Litwy obejmuje imiona i lata panowania potwierdzonych przez źródła pisane monarchów litewskich. Osobny rozdział zawiera wykaz legendarnych książąt litewskich, których imiona zostały odnotowane przez XVI-wiecznych kronikarzy litewskich, a których historyczność nie został potwierdzona naukowo.
    Giedymin, także Gedymin, lit. Gediminas, biał. Гедымін (Giedymin) (ur. ok. 1275, zm. w grudniu 1341 pod Wieloną) – wielki książę litewski w latach 1316–1341, założyciel dynastii Giedyminowiczów, dziad Jagiełły.
    Giedyminowicze - dynastia władców litewskich wywodząca się od wielkiego księcia Giedymina. Jej gałęzią była dynastia Jagiellonów, a także wiele polskich, litewskich i ruskich rodów książęcych.
    Henryk Paszkiewicz (ur. 10 marca 1897 w Łodzi, zm. 8 grudnia 1979 w Londynie) – polski historyk, mediewista, analityk najstarszych źródeł ruskich.

    Reklama

    Czas generowania strony: 0.736 sek.