Lodowiec szelfowy

Przeczytaj także...
Góra lodowa – ogólnie: zwarta bryła lodu, oderwana w wyniku procesu zwanego cieleniem od lodowca i pływająca po powierzchni wody lub osiadła na dnie. Światowa Organizacja Meteorologiczna zawęża tę definicję do brył o powierzchni przekraczającej 300 m² i wystających ponad powierzchnię co najmniej o 5 metrów (mniejsze to: odłamy góry lodowej i odłamki góry lodowej – growlery).Wiatr katabatyczny – wiatr spływający z pochyłości wzgórz lub z lodowca. Wiatr cieplejszy niż otoczenie nosi nazwę fen, przykładami są chinook, Santa Ana, Zonda, Bergwind, Diabolo czy wiatr halny w Tatrach. Wiatry zimne to Mistral - na Morzu Śródziemnym, Bora na Adriatyku lub Oroshi w Japonii, a jako wiatr opadający grawitacyjnie wiatr górski zwany nocnym. Terminu wiatr katabatyczny (od greckiego słowa katabatikos - idący w dół) zazwyczaj używa się dla określenia wiatru zimniejszego niż otoczenie.
Strumień lodowy, Strumienie lodowe (ang. ice streams) - są to strefy skanalizowanego, szybkiego płynięcia lodu wewnątrz lądolodu, odpowiedzialnymi za wyprowadzanie z niego większości (ponad 90%) lodu i osadów. Typowe strumienie mają kilkaset kilometrów długości, kilkadziesiąt kilometrów szerokości i płyną z prędkością powyżej 400 m/rok. Cechą unikalną strumieni jest to, że są one ograniczone przez wolno płynący – stagnujący lód (ok. 50 m/rok).

Lodowiec szelfowy Rossa

Lodowiec szelfowy – brzeżna część lądolodu, która unosi się swobodnie na powierzchni wody, podczas gdy jego podstawa jest zanurzona. Powierzchnia lodowca szelfowego jest niemal zupełnie płaska (spadek nie przekracza 0,5%) i na ogół kończy się lodowym klifem, stanowiącym czoło lodowca, od którego oddzielają się góry lodowe. Innymi słowy, lód szelfowy to przesuwające się masy lodowe, które u czoła tworzą barierę lodową, od której odrywają się fragmenty tworzące luźno pływające góry lodowe.

Cielenie się lodowca, cielenie lodowca, cielenie – proces odłamywania się fragmentów lodowca, w wyniku którego powstają góry lodowe.Lodowiec Szelfowy Filchnera − drugi pod względem wielkości lodowiec szelfowy na Morzu Weddella u wybrzeża Antarktydy. Od zachodu graniczy z większym Lodowcem Szelfowym Ronne, te dwa lodowce oddziela częściowo wyspa Berknera i są one często traktowane jako jeden obiekt. Lodowiec Szelfowy Filchnera zasilają odrębne lodowce spływające z lądu. Roszczenia terytorialne do tego lodowca zgłaszają Argentyna i Wielka Brytania.

Dynamika Lodowców[]

Procesy zachodzące wokół lodowców szelfowych

Lodowce szelfowe charakteryzuje duża dynamika: masy ciepłej wody dopływającej od strony oceanu powodują tzw. cielenie się lodowca, czyli odrywanie się gór lodowych od czoła lodowca. Jednocześnie od strony lądu zachodzi dopływ strumieni lodowych, które osiągają prędkości rzędu setek metrów na rok. Spływ lodu jest napędzany przez grawitację, a tak duże prędkości osiągane są dzięki zwilżaniu spodniej strony lodowca przez wodę. Wiatry katabatyczne wiejące od strony lądolodu odsuwają lód morski od czoła lodowca i potrafią tworzyć w lodzie szelfowym naturalne przeręble – połynie.

Lodowiec Szelfowy Shackletona - siódmy pod względem wielkości lodowiec szelfowy Antarktyki. Znajduje się na wybrzeżu Ziemi Wilkesa. Rozciąga się daleko w głąb morza, w zachodniej części na 145 km, a we wschodniej na 64 km. Roszczenia terytorialne do terytorium obejmującego ten lodowiec zgłasza Australia.Lodowiec – wolno płynąca masa lodu powstałego z przekształcenia pokładów wiecznego śniegu. Lodowce są największym rezerwuarem wody słodkiej na Ziemi i drugim po oceanach wody na świecie.

Lodowce szelfowe na Ziemi[]

Największe lodowce szelfowe znajdują się na Antarktydzie - są to Lodowiec Szelfowy Rossa na Morzu Rossa i Lodowiec Szelfowy Ronne na Morzu Weddella. Inne ważniejsze lodowce szelfowe Antarktydy to: Lodowiec Szelfowy Filchnera, Lodowiec Szelfowy Amery’ego, Lodowiec Szelfowy Larsena i Lodowiec Szelfowy Shackletona.

Lądolód - gruba warstwa lodu przykrywająca wielki obszar ziemi; występuje na Antarktydzie i Grenlandii. W Polsce występował podczas zlodowaceń plejstoceńskich.Lodowiec Szelfowy Rossa – największy lodowiec szelfowy Antarktyki. Jego powierzchnia to 487 000 km, jest ona nieco mniejsza niż powierzchnia Hiszpanii. Roszczenia terytorialne do znacznej części lodowca zgłasza Nowa Zelandia, nazywając ten obszar "Dependencją Rossa" (Ross Dependency).

Zobacz też[]

Ziemia-śnieżka

Kontrola autorytatywna (lodowiec):

GND: 4129787-8

w oparciu o Wikipedię (licencja GFDL, CC-BY-SA 3.0, autorzy, historia, edycja)

Warto wiedzieć że... beta

Lód morski – lód powstający na powierzchni mórz i oceanów wyższych szerokości geograficznych, także sezonowo w średnich szerokościach geograficznych, w wodzie o temperaturze ok. -1°C do -2°C (w zależności od jej zasolenia).

Morze Weddella – morze przy wybrzeżu Antarktydy, stanowiące część Oceanu Południowego. Jest ono ograniczone przez Półwysep Antarktyczny i Ziemię Królowej Maud. Znajdują się na nim wielkie lodowce szelfowe: Lodowiec Szelfowy Ronne, Filchnera i Larsena. Lodowce szelfowe Ronne i Filchnera rozdziela pokryta lodem Wyspa Berknera, jedna z największych wysp świata.

Czoło lodowca – najniżej położona krawędź lodowca, zawsze prostopadła do toru ruchu i znajdująca się w obszarze ablacji (poniżej linii równowagi bilansowej). Czoło lodowca stanowi punkt (linię), w którym ruch masy lodu jest równoważony przez jego topnienie. W przypadku gdy bilans masy lodowca jest dodatni, czyli przybywa więcej lodu niż się go ubywa, następuje awans (transgresja) czoła lodowca aż do miejsca, w którym osiągnie on nowy stan równowagi. W przypadku bilansu ujemnego, czoło lodowca wycofuje się; mówimy że lodowiec jest w recesji.

Klif, faleza, urwisko brzegowe, brzeg wysoki – stroma, często pionowa ściana brzegu morskiego lub jeziornego, utworzona wskutek podmywania brzegu przez fale (procesu abrazji) zachodzącego u jej podstawy na styku z platformą abrazyjną.

Morze Rossa (ang. Ross Sea) – część Oceanu Południowego u wybrzeży Antarktydy Zachodniej, między 170°E a 158°W. Powierzchnia 960 tys. km², w tym ok. 520 tys. km² pod lodowcem szelfowym. Głębokość do 2972 m. Znaczna część morza pokryta przez cały rok lodem pływającym.

Lodowiec Szelfowy Ronne − drugi pod względem wielkości lodowiec szelfowy Antarktyki. Znajduje się na Morzu Weddella, od wschodu graniczy z Lodowcem Szelfowym Filchnera; te dwa lodowce częściowo oddziela wyspa Berknera. Często są traktowane jako jeden lodowiec, choć zasilają je odrębne lodowce spływające z kontynentu. Łączna powierzchnia obu lodowców to 430 000 km, czyli niemal tyle co terytorium Iraku. Roszczenia terytorialne do tego lodowca zgłaszają Argentyna, Wielka Brytania i Chile (oprócz małego wschodniego fragmentu).

Kontrola autorytatywna – w terminologii bibliotekoznawczej określenie procedur zapewniających utrzymanie w sposób konsekwentny haseł (nazw, ujednoliconych tytułów, tytułów serii i haseł przedmiotowych) w katalogach bibliotecznych przez zastosowanie wykazu autorytatywnego zwanego kartoteką wzorcową.