Lodowiec szelfowy
Góra lodowa – ogólnie: zwarta bryła lodu, oderwana w wyniku procesu zwanego cieleniem od lodowca i pływająca po powierzchni wody lub osiadła na dnie. Światowa Organizacja Meteorologiczna zawęża tę definicję do brył o powierzchni przekraczającej 300 m² i wystających ponad powierzchnię co najmniej o 5 metrów (mniejsze to: odłamy góry lodowej i odłamki góry lodowej – growlery).Wiatr katabatyczny – wiatr spływający z pochyłości wzgórz lub z lodowca. Wiatr cieplejszy niż otoczenie nosi nazwę fen, przykładami są chinook, Santa Ana, Zonda, Bergwind, Diabolo czy wiatr halny w Tatrach. Wiatry zimne to Mistral - na Morzu Śródziemnym, Bora na Adriatyku lub Oroshi w Japonii, a jako wiatr opadający grawitacyjnie wiatr górski zwany nocnym. Terminu wiatr katabatyczny (od greckiego słowa katabatikos - idący w dół) zazwyczaj używa się dla określenia wiatru zimniejszego niż otoczenie.
Strumień lodowy, Strumienie lodowe (ang. ice streams) - są to strefy skanalizowanego, szybkiego płynięcia lodu wewnątrz lądolodu, odpowiedzialnymi za wyprowadzanie z niego większości (ponad 90%) lodu i osadów. Typowe strumienie mają kilkaset kilometrów długości, kilkadziesiąt kilometrów szerokości i płyną z prędkością powyżej 400 m/rok. Cechą unikalną strumieni jest to, że są one ograniczone przez wolno płynący – stagnujący lód (ok. 50 m/rok).
Lodowiec szelfowy – brzeżna część lądolodu, która unosi się swobodnie na powierzchni wody, podczas gdy jego podstawa jest zanurzona. Powierzchnia lodowca szelfowego jest niemal zupełnie płaska (spadek nie przekracza 0,5%) i na ogół kończy się lodowym klifem, stanowiącym czoło lodowca, od którego oddzielają się góry lodowe. Innymi słowy, lód szelfowy to przesuwające się masy lodowe, które u czoła tworzą barierę lodową, od której odrywają się fragmenty tworzące luźno pływające góry lodowe.
Dynamika Lodowców[ | edytuj kod]
Lodowce szelfowe charakteryzuje duża dynamika: masy ciepłej wody dopływającej od strony oceanu powodują tzw. cielenie się lodowca, czyli odrywanie się gór lodowych od czoła lodowca. Jednocześnie od strony lądu zachodzi dopływ strumieni lodowych, które osiągają prędkości rzędu setek metrów na rok. Spływ lodu jest napędzany przez grawitację, a tak duże prędkości osiągane są dzięki zwilżaniu spodniej strony lodowca przez wodę. Wiatry katabatyczne wiejące od strony lądolodu odsuwają lód morski od czoła lodowca i potrafią tworzyć w lodzie szelfowym naturalne przeręble – połynie.
Lodowce szelfowe na Ziemi[ | edytuj kod]
Największe lodowce szelfowe znajdują się na Antarktydzie - są to Lodowiec Szelfowy Rossa na Morzu Rossa i Lodowiec Szelfowy Ronne na Morzu Weddella. Inne ważniejsze lodowce szelfowe Antarktydy to: Lodowiec Szelfowy Filchnera, Lodowiec Szelfowy Amery’ego, Lodowiec Szelfowy Larsena i Lodowiec Szelfowy Shackletona.