Litr
Sole mineralne – nieorganiczne związki chemiczne z grupy soli. Pojęcie to często odnosi się do soli spotykanych w naturze (w organizmach żywych, pożywieniu itp.). Sole mineralne są ważnym składnikiem diety człowieka, spełniają bowiem rolę budulcową oraz regulatorową. Stanowią około 4% organizmu człowieka (przy czym najważniejsze to chlorek sodu, a także sole wapnia i magnezu). Niedostateczna ilość soli mineralnych w diecie może prowadzić do poważnych zaburzeń w organizmie człowieka.Stany Zjednoczone, Stany Zjednoczone Ameryki (ang. United States, US, United States of America, USA) – federacyjne państwo w Ameryce Północnej graniczące z Kanadą od północy, Meksykiem od południa, Oceanem Spokojnym od zachodu, Oceanem Arktycznym od północnego zachodu i Oceanem Atlantyckim od wschodu.
Australia (Związek Australijski, Commonwealth of Australia) – państwo położone na półkuli południowej, obejmujące najmniejszy kontynent świata, wyspę Tasmanię i inne znacznie mniejsze wyspy na Oceanie Indyjskim i Spokojnym. Jedyny kraj, który obejmuje cały kontynent. Siłą rzeczy nie posiada granic lądowych z żadnym państwem.
Litr (skrót l) – pozaukładowa jednostka objętości. W przeliczeniu na jednostki SI 1 l = 1/1000 m³ = 1 dm³.
W USA, Kanadzie, Australii do oznaczania tej jednostki stosuje się oficjalnie wielką literę „L”, w pozostałych krajach świata, w tym w Polsce, normą jest stosowanie małej litery „l”, choć stosowanie wielkiej litery jest również dopuszczalne.
Spis treści
Stosowane przedrostki i ich powiązanie z układem SI[]
Z jednostką tą stosowane są przedrostki wielokrotności, zwykle zgodne z przedrostkami SI:
Historia[]
Nazwa jednostki pochodzi od starofrancuskiej miary objętości o nazwie litron, która w Polsce została zaadaptowana pod nazwą kwarty.
W 1793 r. litr został zdefiniowany we Francji jako 1 decymetr sześcienny, w ramach tworzenia nowego "Republikańskiego Układu Miar", po zwycięstwie Wielkiej Rewolucji Francuskiej.
W 1879 r., Międzynarodowy Komitet Miar i Wag (Comité International des Poids et Mesures, CIPM) włączył tę jednostkę do swojego układu miar i oznaczył ją symbolem "l" (mała litera el).
W 1901 r. 3. Generalna Konferencja Miar (Conférence Générale des Poids et Mesures, CGPM) zmieniła definicję litra na:
W 1964 r., na 12. Konferencji ponownie przywrócono definicję litra jako 1 dm³, po to aby uzgodnić tę jednostkę z układem SI. Okazało się bowiem, że ze ścisłej definicji metra w układzie SI i dokładnych pomiarów gęstości wody, wynika że 1 kg tej cieczy w 3,98 °C zajmuje 1,000028 dm³, a nie 1 dm³.
Uwagi praktyczne[]
1 l wody pitnej (wodociągowej) nie ma masy wynoszącej dokładnie 1 kg. Zawiera ona pewne zmienne ilości soli mineralnych (jonów nieorganicznych), substancji dodawanych w procesie uzdatniania i inne śladowe zanieczyszczenia. W efekcie ma nieco inną gęstość niż woda czysta chemicznie. Różnice w gęstości między wodą czystą i wodociągową mogą dochodzić do ok. 2%. Ponadto gęstość wody destylowanej zmienia się znacząco z temperaturą, w granicach do 10%. Np. woda destylowana w temperaturze 4 °C ma gęstość 0,999719 kg/l, zaś w temperaturze 40 °C już tylko 0,9922175 kg/l. Sumując oba efekty, 1 l wody wodociągowej w temperaturze pokojowej ma masę zwykle w zakresie od ok. 0,989 do ok. 0,993 kg.
Uwagi
- Zależność ta wykorzystywana jest w tzw. termometrze Galileusza, pozwalającym ocenić temperaturę otoczenia.
Przypisy
- Tabela 4. Jednostki miar o specjalnych nazwach i oznaczeniach w: Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 listopada 2006 r. w sprawie legalnych jednostek miar, s. 11190 (Dz. U. z 2006 r. Nr 225, poz. 1638)