Lewocza

Podstrony: [1] 2 [3] [4]

Przeczytaj także...
Język słowacki (słow. slovenský jazyk, też slovenčina) należy do zachodniosłowiańskiej grupy językowej. Językiem tym posługuje się ponad 6 mln osób – przede wszystkim na Słowacji i w należącej do Serbii Wojwodinie, gdzie jest jednym z języków urzędowych. Używają go także Słowacy mieszkający w Polsce, Rumunii, na Węgrzech, w USA i Kanadzie. W Polsce język słowacki mógł być zdawany na maturze jako jeden z języków nowożytnych.Nowa Wieś Spiska (słow. Spišská Nová Ves, niem. Zipser Neudorf/Neuendorf, węg. Igló, rom. Nowejsis) – miasto powiatowe we wschodniej Słowacji, w kraju koszyckim, w historycznym regionie Spisz.

Zabytki[ | edytuj kod]

Lewocza obfituje w zabytki. W całości jest zachowane jej stare miasto na planie nieregularnego owalu, otoczone murami obronnymi. Zwraca uwagę dobrze zachowana siatka ulic z wielkim, prostokątnym rynkiem o stosunku długości boków 3:1 – jednym z większych w tej części Europy (dziś główny Plac Mistrza Pawła, słow. Námestie Majstra Pavla). Najcenniejsze zabytki miasta przedstawiono poniżej.

Karol Robert (ur. 1288, zm. 16 lipca 1342) − pierwszy z Andegawenów na tronie węgierskim (od 1308), koronowany w 1310 roku. Syn Karola Martela, tytularnego króla Węgier w latach 1290-1295 i Klemencji Habsburg.Viktor Greschik (ur. 29 marca 1862 r. w Lewoczy – zm. 17 sierpnia 1946 tamże) – spiskoniemiecki botanik i historyk, z zawodu nauczyciel. Prowadził wieloletnie badania flory terenów dzisiejszej Słowacji – głównie Spisza i Tatr, ale również i terenów sąsiednich, po granice dzisiejszej Polski, Ukrainy i Węgier. Zajmował się zwłaszcza mchami, porostami i grzybami.

Gotycki kościół farny pw. świętego Jakuba w centrum rynku. Trójnawowy. Po katedrze koszyckiej jest to drugi co do wielkości kościół gotycki na Słowacji (dł. 49,5 m, szer. 27,4 m, wys. wieży 60,7 m).

Ratusz, pierwotnie gotycki, z końca XV w., w postaci obecnej późnorenesansowy z XVI/XVII w. Powszechnie uznawany za symbol miasta.

Pręgierz przy ratuszu – kuta „klatka hańby” z 1600 r. Pierwotnie stał na miejscu dzisiejszego kościoła ewangelickiego. Później był własnością rodziny Probstnerów, którzy ponownie darowali go miastu w 1933 r. Od tego czasu na obecnym miejscu.

Kamienice mieszczańskie. W otoczeniu rynku – ok. 60 domów, należących niegdyś do bogatych kupców. Z reguły trzytraktowe, pierwotnie jednokondygnacyjne, przebudowane (z dodaniem 2 i ewentualnie 3 kondygnacji) w XVI i XVII w., zachowały wiele detali gotyckich z XIV i XV w. (m.in. portale). Wśród nich najładniejsza jest kamienica Turzonów pod nr. 7, z renesansową attyką i bogatą dekoracją sgraffitową na froncie. Poza tym wyróżniają się w zabudowie pierzei zachodniej rynku kamienica Spillenbergów, kamienica Krupków, kamienica Máriássych i kamienica Hainów (dawne liceum ewangelickie). W pierzei wschodniej wyróżniają się kamienica Mistrza Pawła (obecnie siedziba muzeum) oraz kamienica Brewerów. Poza rynkiem wznosi się ok. 200 kolejnych domów, często w złym stanie, częściowo całkowicie zrekonstruowanych (poczynając od ok. połowy lat 90. XX w.), w tym oryginalne małe domki dawnej biedoty lewockiej przy ulicach Małej, Różowej i Žiackiej.

Stary kościół minorytów, tzw. gimnazjalny, koło Polskiej Bramy. Architektura gotycka, z I połowy XIV w., wyposażenie barokowe z wieku XVII.

Kościół ewangelicki

Brama Polska w pasie murów miejskich

Kościół gimnazjalny

Nowy kościół i klasztor minorytów przy ulicy Koszyckiej, tuż przy Koszyckiej Bramie. Barokowy, z połowy XVIII w.

Dawny konwikt jezuitów, pierwotnie barokowy, przekształcony, obecnie siedziba Instytutu Juraja Páleša Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Katolickiego w Rużomberku.

Kościół ewangelicki w południowej części rynku, klasycystyczny, z lat 1825–1837.

Mały Dom Żupny przy rynku, renesansowy, przebudowany, pierwsza siedziba żupy spiskiej.

Wielki Dom Żupny przy rynku, do 1923 r. siedziba żupy spiskiej. Zbudowany w latach 1806–1826, klasycystyczny, uważany był za najpiękniejszą siedzibę żupy na całych dawnych Węgrzech.

Znaczne fragmenty murów obronnych z XIV–XVIII, liczących pierwotnie blisko 2,5 km długości (w dużej części restaurowane lub rekonstruowane), z sześcioma basztami i trzema bramami: Koszycką, Menhardzką i Polską.

Na wzgórzu, 2 km na północ od centrum Lewoczy, znajduje się sanktuarium maryjne Mariánska hora – najpopularniejszy cel pielgrzymek słowackich katolików. 3 lipca 1995 Jan Paweł II celebrował tam mszę dla 650 tysięcy wiernych.

Kalwaria Zebrzydowska – miasto w południowej Polsce, w województwie małopolskim, w powiecie wadowickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kalwaria Zebrzydowska, założone w pierwszej poł. XVII w. przez wojewodę krakowskiego Mikołaja Zebrzydowskiego.Sztuka romańska (styl romański, romanizm, romańszczyzna) – styl w sztukach plastycznych XI-XIII wieku, ukształtowany w Europie zachodniej (na zachód od Renu), na terenach zajmowanych obecnie przez dzisiejsze północne Włochy, Francję i zachodnie Niemcy. Wkrótce zasięgiem nowego stylu objęte zostały kolejne tereny Europy i wraz z prowadzonymi wyprawami krzyżowymi przeniknął na Bliski Wschód. Czas trwania sztuki romańskiej był niejednolity; występowały także różnice w stylu między poszczególnymi regionami. Sztuka ta wyrosła na bazie antyku oraz doświadczeń sztuki karolińskiej i ottońskiej, także bizantyńskiej. Romanizm związany był przede wszystkim z Kościołem i stąd obecny był przede wszystkim w sztuce sakralnej.

Ołtarz Mistrza Pawła w kościele św. Jakuba

Kolumna św. Elżbiety

Gimnazjum

Ludzie związani z Lewoczą[ | edytuj kod]

Leonard Cox (ok. 1495 – ok. 1549) – wybitny humanista, w 1520 r. rektor lewockiej szkoły;

Wilhelm Forberger (1848–1928) – malarz, grafik, fotograf, wieloletni nauczyciel rysunku w miejscowym gimnazjum, działacz turystyczny, autor widoków Tatr i Spiszu;

Friedrich David Fuchs (1799–1874) – urodzony w Lewoczy geodeta, leśnik, przedsiębiorca górniczo-hutniczy, działacz turystyczny, znawca Tatr;

Samuel Genersich (1768–1844) – lekarz i botanik, wieloletni lekarz miejski, znawca flory Spiszu i Tatr;

Viktor Greschik (1862–1946) – urodzony w Lewoczy, długoletni nauczyciel i dyrektor miejscowej szkoły, przyrodnik, historyk, redaktor;

Karl Kolbenheyer (1841–1901) – nauczyciel miejscowej szkoły, przyrodnik, turysta górski, badacz Tatr;

Mistrz Paweł z Lewoczy (ok. 1470 – ok. 1540) – wybitny rzeźbiarz i malarz, przez większość okresu twórczego związany z Lewoczą, autor słynnego ołtarza głównego w miejscowym kościele św. Jakuba;

Jenő Uhlyárik (1893–1974) – urodzony w Lewoczy węgierski szermierz, medalista olimpijski;

David Spilenberger (1627–1684) – urodzony w Lewoczy, syn Samuela, długoletni miejski lekarz, lewocki wójt;

Samuel Spilenberger (1572–1655) – urodzony w Lewoczy, długoletni miejski lekarz i aptekarz;

Powstanie Rakoczego miało miejsce na Węgrzech w latach 1703-1711 w trakcie walk Węgrów z Habsburgami. W literaturze węgierskiej i słowackiej często określane jako ostatnie powstanie kuruców.Mury obronne Lewoczy – system pochodzących w większości z okresu średniowiecza budowli obronnych w postaci muru obwodowego z basztami, wieżami oraz bramami, opasujących historyczne jądro miasta Lewocza na Spiszu, w północno-wschodniej Słowacji. Stanowi jeden z najlepiej zachowanych dawnych miejskich systemów obronnych w całej Słowacji.

Podstrony: [1] 2 [3] [4]

w oparciu o Wikipedię (licencja GFDL, CC-BY-SA 3.0, autorzy, historia, edycja)

Warto wiedzieć że... beta

Tatry (514.5, słow. Tatry, niem. Tatra, węg. Tátra) – najwyższe pasmo w łańcuchu Karpat, również najwyższe między Alpami a Uralem i Kaukazem. Są częścią Łańcucha Tatrzańskiego, w Centralnych Karpatach Zachodnich.

Saksonia, Wolny Kraj Saksonia (łac. Saxonia; niem. Freistaat Sachsen; górnołuż. Swobodny stat Sakska; dolnołuż. Zwězkowy kraj Sakska) – kraj związkowy w Niemczech graniczący z Polską, Czechami i z następującymi krajami związkowymi: Bawaria, Turyngia, Saksonia-Anhalt i Brandenburgia. Stolicą jest Drezno. Obecnie niewielki skrawek historycznej Saksonii znajduje się w Polsce, w województwie dolnośląskim (okolice Bogatyni). Republika Saksonii jest spółką prawa publicznego. Reprezentuje ją premier Stanislaw Tillich.

Brama Polska w Lewoczy (słow. Poľská brána, też: Brama Dolna, słow. Dolná brána) – powszechnie uznawana za jedną z trzech niegdyś istniejących oraz jedną z dwóch zachowanych bram w murach obronnych miasta Lewocza na Słowacji. Nazwa nawiązuje do faktu, iż usytuowana jest od strony, z której wiódł do Lewoczy szlak z Polski. W rzeczywistości nie pełniła nigdy funkcji bramy wjazdowej do miasta, a była jedną z baszt w systemie lewockich murów miejskich.

Lista światowego dziedzictwa (ang. World Heritage List; fr. Liste du patrimoine mondial) – lista obiektów objętych szczególną ochroną międzynarodowej organizacji UNESCO, filii ONZ, ze względu na ich unikatową wartość kulturową bądź przyrodniczą dla ludzkości. Lista obejmuje (w czerwcu 2013) 981 obiektów w 160 krajach, w tym 759 obiektów dziedzictwa kulturowego (K), 193 przyrodniczego (P) i 29 mieszanych (K, P). O wpisaniu danego obiektu na listę decyduje Komitet Światowego Dziedzictwa w trakcie corocznej sesji, począwszy od 1977 r. Nominacje zgłaszane są przez poszczególne kraje. Jeżeli wniosek o wpisanie danego miejsca na listę nie zostanie uwzględniony, może być złożony ponownie.

Niemcy karpaccy (niem. Karpatendeutsche, słow. karpatskí Nemci, również Mantacy) – mniejszość narodowa, zamieszkała na terytorium Węgier i Słowacji, w obrębie Spiszu, Szarysza, Zemplina i Zakarpacia włącznie, po II wojnie światowej na mocy dekretów Beneša (lata 1945–1950) zostali w większości wysiedleni do Niemiec i Austrii.

Poznaj Świat – najstarszy polski miesięcznik podróżniczo-reportażowy, ukazujący się od 1948. Początkowo przez pół wieku był to popularno-naukowy miesięcznik geograficzny, wydawany przez Polskie Towarzystwo Geograficzne. Od 2002 do 2010 wydawcą było Wydawnictwo Bernardinum z Pelplina. Obecnym wydawcą jest firma Probier z Gdańska. Redakcja od lat mieści się w Gdańsku (z dwuletnią przerwą na incydent warszawski), natomiast biuro reklamy i marketingu w Warszawie. Redaktorem naczelnym jest Dariusz Małkowski. Pismo posiada liczne grono współpracujących z nim sympatyków. Wraz z ostatnią zmianą wydawcy zmienił się format i szata graficzna miesięcznika, a do współpracy zostali zaproszeni znani polscy podróżnicy, dziennikarze i publicyści.

UNESCO (ang. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization;pol. Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury; łac. unesco – łączę się w jedno) – organizacja wyspecjalizowana ONZ, której podstawowym celem jest wspieranie współpracy międzynarodowej w dziedzinie kultury, sztuki i nauki, a także wzbudzanie szacunku dla praw człowieka, bez względu na kolor skóry, status społeczny i religię.

Lewocza

Ludzie związani z Lewoczą[ | edytuj kod]

Reklama