• Artykuły
  • Forum
  • Ciekawostki
  • Encyklopedia

    • Lewica

    Przeczytaj także...
    Komunizm (od łac. communis – wspólny, powszechny) – system społeczno-ekonomiczny, w którym nie istnieje własność prywatna środków produkcji, a całość wytworzonych dóbr jest w posiadaniu wspólnoty, której członkowie są równi.Lewica narodowa – ruch łączący nacjonalizm i wartości narodowe z lewicowym programem społeczno-gospodarczym, socjalizmem lub marksizmem. Nawiązuje do ideologii francuskich Jakobinów i tradycji narodowych oraz antykapitalizmu. Program lewicy narodowej często przyjmowały także ugrupowania narodowo–wyzwoleńcze, które w okupancie widziały ciemiężcę narodu i głównego wroga ojczyzny. Pod względem programowym reprezentuje nacjonalizm połączony z poglądami lewicowymi rozciągającymi się od socjaldemokracji (np. Socjaldemokratyczna Partia Pracy w Irlandii Północnej) po radykalne grupy socjalistów i komunistów (np. Czerwoni Khmerzy w Kambodży). Lewica narodowa jako ruch nacjonalistyczny odrzuca politykę wielokulturowości w celu obrony narodowej tożsamości, a także odwołuje się do ruchów antyglobalistycznych i alterglobalistycznych.
    Feminizm (łac. femina ‘kobieta’) – ideologia, kierunek polityczny i ruch społeczny związany z równouprawnieniem kobiet. Istnieje wiele nurtów feminizmu, odróżniających się stanowiskami w takich kwestiach jak np. prawa kobiet i płeć kulturowa.

    Lewica – określenie pochodzące z okresu rewolucji francuskiej, używane odnośnie do ruchów żądających zmian polityczno-ustrojowych, społecznych i gospodarczych. Głównym założeniem lewicy jest dążenie do wolności, równości i sprawiedliwości społecznej.

    Sprawiedliwość – "uczciwe, prawe postępowanie". Jedno z podstawowych pojęć etycznych i prawnych, oznaczające cechę przypisywaną jednostkom (osoba sprawiedliwa), działaniom (sprawiedliwe postępowanie) czy instytucjom społecznym (sprawiedliwe prawa, sprawiedliwy ustrój, sprawiedliwy wyrok), wiązaną najczęściej z odpowiednim rozdziałem dóbr lub bezstronnością.Skrajna lewica (radykalna lewica, ultralewica, ekstremizm lewicowy, rewolucyjna lewica) – postawa społeczno-polityczna, obejmująca lewicowe nurty polityczne charakteryzujące się postawami antykapitalistycznymi i jednocześnie rewolucyjnymi, takie jak:

    Pochodzenie nazwy[]

    Zgromadzenie Narodowe w 1789 roku

    Termin wywodzi się z okresu rewolucji francuskiej (1789), kiedy to w Zgromadzeniu Narodowym przedstawiciele szlachty, arystokracja i duchowieństwo zasiadali po prawej stronie sali, zaś po lewej politycy żądający przemian społecznych i politycznych, w tym sekularyzacji i wprowadzenia republikańskiego ustroju (lewica).

    Podział dwuosiowy – alternatywny podział sceny politycznej, będący według jego zwolenników znacznie dokładniejszy od klasycznego podziału lewica – prawica. Uwzględnione w nim są dwa typy poglądów – jedną oś stanowią poglądy gospodarcze oparte na stopniu ingerencji państwa "etatyzm – wolny rynek", drugą oś stanowią poglądy społeczne "konserwatyzm – liberalizm światopoglądowy".Egalitaryzm (od francuskiego égalité – równość) – pogląd społeczno-polityczny uznający za podstawę sprawiedliwego ustroju społecznego zasadę przyrodzonej równości wszystkich ludzi (w odróżnieniu od elitaryzmu).

    Określenie lewica przez cały XIX w. było kojarzone z ugrupowaniami republikańskimi i socjalistycznymi. Termin prawica-lewica zaczął być szerzej używany w okresie hiszpańskiej wojny domowej lat 30. XX wieku.

    Podział lewicy[]

     Osobny artykuł: podział dwuosiowy.

    Cechą wspólną ugrupowań lewicowych są wartości takie jak egalitaryzm, sprawiedliwość, wolność, pokój i współpraca między narodami. Dawniej wspólne dla lewicy były również poglądy gospodarcze - aktywna roli państwa w gospodarce, rozbudowa programów socjalnych państwa, zwiększenia wydatków na oświatę, służbę zdrowia oraz opiekę społeczną, zmieniło się to jednak w latach 80. gdy część tradycyjnej lewicy w sprawach gospodarczych przyjęła kurs bardziej wolnorynkowy. Do XX wieku mianem lewicy określano republikanów i socjalistów, następnie termin ten przyjęto odnośnie nowych ruchów - ruchu praw obywatelskich, feminizmu, pacyfizmu, nowej lewicy i ruchów ekologicznych. Obecnie najsilniejszym nurtem lewicy jest socjaldemokracja. Mianem skrajnej lewicy są z kolei określane ideologie anarchizmu i komunizmu.

    Szlachta (ze starodolnoniemieckiego Slahta; współcz. niem. Geschlecht) – wyższa warstwa społeczna, wywodząca się ze stanu rycerskiego w społeczeństwie feudalnym. Szlachta posiadała zespół przywilejów społecznych, z których najbardziej podstawowym był przywilej posiadania ziemi. Przynależność do szlachty łączyła się z obowiązkiem służby wojskowej.Socjaldemokracja – lewicowy ruch społeczny wywodzący się z ruchu robotniczego, który za główny cel stawia sobie budowę ustroju i społeczeństwa socjalistycznego drogą demokratycznych reform.

    Zobacz też[]

  • skrajna lewica,
  • centrolewica,
  • lewica chrześcijańska,
  • lewica narodowa,
  • centrum

    • Przypisy

    1. ↑ Lewica (pol.). W: Portal Wiedzy [on-line]. http://portalwiedzy.onet.pl.
    2. Maass 2010 ↓, s. 164.
    3. Prawica (pol.). W: Portal Wiedzy [on-line]. http://portalwiedzy.onet.pl.
    4. Carlisle ↓, s. 693.
    5. Mowat ↓, s. 577.
    6. ↑ Lewica (pol.). W: Encyklopedia PWN [on-line]. http://encyklopedia.pwn.pl.
    7. Neumayer ↓, s. 167–175.
    8. Barry ↓, s. 249.
    9. Schmidt ↓, s. 128.

    Bibliografia[]

  • John Barry: International Encyclopedia of Environmental Politics. Taylor & Francis, 2002. ISBN 978-0415202855.. Cytat: All surveys confirm that environmental concern is associated with green voting...[I]n subsequent European elections, green voters have tended to be more left-leaning...the party is capable of motivating its core supporters as well as other environmentally minded voters of predominantly left-wing persuasion....
  • Rodney P. Carlisle: Encyclopedia of politics: the left and the right. T. cz.2. University of Michigan, 2005. ISBN 1-4129-0409-9.
  • Alan Maass, Howard Zinn: The Case for Socialism. Haymarket Books, 2010. ISBN 978-1608460731.
  • Charles Loch Mowat: Britain Between the Wars: 1918–1940. 1955.
  • Eric Neumayer. The environment, left-wing political orientation, and ecological economics. „Ecological Economics”, 2004. 
  • Michael Schmidt, Lucien Van der Walt: Black Flame: The Revolutionary Class Politics of Anarchism and Syndicalism. Counter-Power 1.. AK Press, 2009. ISBN 978-1-904859-16-1.
    • Centrolewica – termin używany na określenie partii o umiarkowanie lewicowych poglądach politycznych i gospodarczych, będących w opozycji do ugrupowań silniej lewicowych, zwłaszcza komunistycznych. Do centrolewicy zalicza się przede wszystkim socjalliberałów oraz większą część Zielonych. Ze względu na ewolucję poglądów, większość partii socjaldemokratycznych, wywodzących się historycznie z ruchu robotniczego i socjalizmu, uznaje się współcześnie za centrolewicowe (np. brytyjska Partia Pracy). Partie centrolewicowe akceptują jako zasadę gospodarkę rynkową. W odróżnieniu od gospodarczych liberałów dopuszczają interwencjonizm państwowy (np. znaczący sektor publiczny).Nowa lewica – ruch społeczno-polityczny powstały po 1964 roku. Jego głównym ideologiem był Herbert Marcuse. Termin Nowa lewica (New left) został spopularyzowany przez amerykańskiego socjologa C. Wright Millsa w 1960 roku. Rozwijał się on szczególnie w środowiskach akademickich i intelektualnych. Jego powstanie wiązało się z protestami przeciwko zatruciu środowiska, wojnom i zbrojeniom atomowym, nawoływała do ograniczenia konsumpcjonizmu i autorytarnych tendencji państwa.



    w oparciu o Wikipedię (licencja GFDL, CC-BY-SA 3.0, autorzy, historia, edycja)

    Warto wiedzieć że... beta

    Hiszpańska wojna domowa – wojna domowa pomiędzy rządem Republiki Hiszpańskiej, wyłonionym przez koalicję Frontu Ludowego i wspierającymi go siłami (liberałami, republikanami, komunistami, socjalistami i anarchistami), a prawicową opozycją (nacjonalistami, monarchistami, konserwatystami i faszystami), która toczyła się w Hiszpanii w latach 1936–1939.
    Lewica chrześcijańska - wielonurtowy ruch łączący religię chrześcijańską z programem reform społecznych, marksizmem lub anarchizmem. Nawiązuje do XIX-wiecznego socjalizmu chrześcijańskiego i lewego (reformistycznego) skrzydła chrześcijańskiej demokracji (francuski ruch "Sillon" 1894-1910, Włoska Partia Ludowa 1919-1926). Pod względem programowym reprezentuje spektrum rozciągające się od reformizmu opartego na katolickiej nauce społecznej po ultralewicowe grupy chrześcijańskich komunistów i anarchistów (Catholic Worker). Często szuka teologicznego uzasadnienia w teologii wyzwolenia.
    Anarchizm (od stgr. ἀναρχία anarchia – „bez władcy”) lub wolnościowy socjalizm – doktryna postulująca model społeczeństwa opartego na dobrowolnej współpracy, równości społecznej, solidarności międzyludzkiej i poszanowaniu wolności jednostki, odrzucająca potrzebę istnienia instytucji państwa, kapitalizmu oraz innych form władzy, wyzysku, przymusu i hierarchii, a także ruch społeczny dążący do realizacji tych celów.
    Arystokracja (gr. ἀριστοκρατία aristokratia, od wyrazów ἄριστος aristos „najlepszy” + κρατέω krateo „rządzę”) – najwyższa warstwa społeczna wykształciła się w starożytnej Grecji, podczas najazdu Dorów w 1200 r. p.n.e.. Mianem arystokracji określa się zatem elitarną warstwę społeczną, zajmującą najwyższą pozycję w społeczeństwie, do której przynależność wynika ze szlachetnego urodzenia i jest dziedziczna (arystokracja rodowa).
    Wolny rynek – rodzaj rynku, na którym wymiana dóbr dokonuje się w wyniku dobrowolnie zawieranych transakcji pomiędzy kupującymi, a sprzedającymi przy dobrowolnie ustalonej przez nich cenie. Na wolnym rynku kupujący i sprzedający nie podlegają żadnym ograniczeniom ani przymusowi ze strony podmiotów zewnętrznych (np. władzy publicznej), a warunki transakcji - w szczególności cena - zależą jedynie od ich obopólnej zgody. Przeciwieństwem wolnego rynku jest rynek regulowany.
    Sekularyzacja (inaczej: zeświecczenie) – zmniejszenie roli religii dla społeczeństwa. Termin pochodzi od łacińskiego saecularis (świecki); do języka polskiego przeszedł z francuskiego sécularisation. Termin ten ma także znaczenie historyczne, oznaczające przejęcie majątku, urzędów lub innych sfer życia publicznego spod władzy lub kontroli kościelnej na rzecz władz świeckich. Używa się także terminu kasata, np. klasztorów.
    Zielona polityka (ekologizm) – ideologia polityczna. Jest zestawem idei, wartości i poglądów będących podstawą budowania aktywnego i otwartego społeczeństwa obywatelskiego, rozwijającego się zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju i respektującego prawa człowieka (w tym prawa mniejszości). Największe na świecie zielone partie polityczne sięgają korzeniami początku lat 70. i wiążą się z ruchami antywojennymi czy antyjądrowymi.

    Reklama

    Czas generowania strony: 0.028 sek.