Lewica – określenie pochodzące z okresu rewolucji francuskiej, używane w odniesieniu do ruchów żądających zmian polityczno-ustrojowych, społecznych i gospodarczych. Głównym założeniem lewicy jest dążenie do równości społecznej.
Pochodzenie nazwy[ | edytuj kod]
Zgromadzenie Narodowe w 1789 roku
Termin wywodzi się z okresu rewolucji francuskiej (1789), kiedy to w Zgromadzeniu Narodowym przedstawiciele szlachty, arystokracja i duchowieństwo zasiadali po prawej stronie sali, zaś po lewej politycy żądający przemian społecznych i politycznych, w tym sekularyzacji i wprowadzenia republikańskiego ustroju (lewica).
Komunizm (od łac. communis – wspólny, powszechny) – system społeczno-ekonomiczny, w którym nie istnieje własność prywatna środków produkcji, a całość wytworzonych dóbr jest w posiadaniu wspólnoty, której członkowie są równi.Kolektywizm – przeciwstawiany indywidualizmowi pogląd akcentujący rolę wspólnot, grup i zbiorowości. Dla zwolenników kolektywizmu kolektywy są istotniejsze od jednostek i tym samym ich cele i dobro powinny przeważać nad celami i dobrem jednostek.
Określenie lewica przez cały XIX w. było kojarzone z ugrupowaniami republikańskimi i socjalistycznymi. Po 1830 roku (monarchia lipcowa) w programie lewicowej opozycji (republikanie i socjaliści) znalazły się reformy społeczne, wybory powszechne, prawo pracy oraz tworzenie państw narodowych.
Termin prawica-lewica zaczął być szerzej używany w okresie hiszpańskiej wojny domowej lat 30. XX wieku.
Lewica narodowa – ruch łączący nacjonalizm i wartości narodowe z lewicowym programem społeczno-gospodarczym, socjalizmem lub marksizmem. Nawiązuje do ideologii francuskich Jakobinów i tradycji narodowych oraz antykapitalizmu. Program lewicy narodowej często przyjmowały także ugrupowania narodowo–wyzwoleńcze, które w okupancie widziały ciemiężcę narodu i głównego wroga ojczyzny. Pod względem programowym reprezentuje nacjonalizm połączony z poglądami lewicowymi rozciągającymi się od socjaldemokracji (np. Socjaldemokratyczna Partia Pracy w Irlandii Północnej) po radykalne grupy socjalistów i komunistów (np. Czerwoni Khmerzy w Kambodży). Lewica narodowa jako ruch nacjonalistyczny odrzuca politykę wielokulturowości w celu obrony narodowej tożsamości, a także odwołuje się do ruchów antyglobalistycznych i alterglobalistycznych.Feminizm (łac. femina ‘kobieta’) – ideologia, kierunek polityczny i ruch społeczny związany z równouprawnieniem kobiet. Istnieje wiele nurtów feminizmu, odróżniających się stanowiskami w takich kwestiach jak np. prawa kobiet i płeć kulturowa.
Podstrony: 1 [2] [3]
Warto wiedzieć że... beta
Skrajna lewica (radykalna lewica, ultralewica, ekstremizm lewicowy, rewolucyjna lewica) – postawa społeczno-polityczna, obejmująca lewicowe nurty polityczne charakteryzujące się postawami antykapitalistycznymi i jednocześnie rewolucyjnymi, takie jak:
Podział dwuosiowy – alternatywny podział sceny politycznej, będący według jego zwolenników znacznie dokładniejszy od klasycznego podziału lewica – prawica. Uwzględnione w nim są dwa typy poglądów – jedną oś stanowią poglądy gospodarcze oparte na stopniu ingerencji państwa "etatyzm – wolny rynek", drugą oś stanowią poglądy społeczne "konserwatyzm – liberalizm światopoglądowy".
Egalitaryzm (od francuskiego égalité – równość) – pogląd społeczno-polityczny uznający za podstawę sprawiedliwego ustroju społecznego zasadę przyrodzonej równości wszystkich ludzi (w odróżnieniu od elitaryzmu).
Szlachta (ze starodolnoniemieckiego Slahta; współcz. niem. Geschlecht) – wyższa warstwa społeczna, wywodząca się ze stanu rycerskiego w społeczeństwie feudalnym. Szlachta posiadała zespół przywilejów społecznych, z których najbardziej podstawowym był przywilej posiadania ziemi. Przynależność do szlachty łączyła się z obowiązkiem służby wojskowej.
Socjaldemokracja – lewicowy ruch społeczny wywodzący się z ruchu robotniczego, który za główny cel stawia sobie budowę ustroju i społeczeństwa socjalistycznego drogą demokratycznych reform.
Centrolewica – termin używany na określenie partii o umiarkowanie lewicowych poglądach politycznych i gospodarczych, będących w opozycji do ugrupowań silniej lewicowych, zwłaszcza komunistycznych. Do centrolewicy zalicza się przede wszystkim socjalliberałów oraz większą część Zielonych. Ze względu na ewolucję poglądów, większość partii socjaldemokratycznych, wywodzących się historycznie z ruchu robotniczego i socjalizmu, uznaje się współcześnie za centrolewicowe (np. brytyjska Partia Pracy). Partie centrolewicowe akceptują jako zasadę gospodarkę rynkową. W odróżnieniu od gospodarczych liberałów dopuszczają interwencjonizm państwowy (np. znaczący sektor publiczny).
Nowa lewica – ruch społeczno-polityczny powstały po 1964 roku. Jego głównym ideologiem był Herbert Marcuse. Termin Nowa lewica (New left) został spopularyzowany przez amerykańskiego socjologa C. Wright Millsa w 1960 roku. Rozwijał się on szczególnie w środowiskach akademickich i intelektualnych. Jego powstanie wiązało się z protestami przeciwko zatruciu środowiska, wojnom i zbrojeniom atomowym, nawoływała do ograniczenia konsumpcjonizmu i autorytarnych tendencji państwa.