Leksykografia

Leksykografia (gr. leksikón „słownik” + gráphõ „piszę”), także: słownikarstwo – dział językoznawstwa zajmujący się teorią i praktyką tworzenia różnego rodzaju słowników. Jest ściśle związany z leksykologią. Zakres badawczy leksykografii obejmuje metodologię gromadzenia i opracowania materiałów słownikowych, typologię słowników oraz teorię słownika jako materiału językoznawczego i wytworu kulturalnego.

Jan Aleksander Ludwik Karłowicz herbu Ostoja (ur. 28 maja 1836 w Subortowiczach koło Merecza, zm. 14 czerwca 1903 w Warszawie) – polski etnograf, muzykolog, językoznawca, folklorysta, członek Akademii Umiejętności; ojciec Mieczysława.Josef Jungmann (ur. 16 lipca 1773 w Hudlicach, zm. 14 listopada 1847 w Pradze) – czeski pisarz, językoznawca, leksykograf i tłumacz. Przedstawiciel czeskiego odrodzenia narodowego. Wydał w 1825 roku Historię literatury czeskiej (cz. Historie literatury české) oraz stworzył Słownik czesko-niemiecki, wydany w latach 1834-1839.

Tradycje słownikarskie rozwinęły się u różnych narodów wraz z rozwojem piśmiennictwa, gdy istniała potrzeba definiowania znaczeń obcojęzycznych słów. Najstarszym sposobem wyjaśnienia sensu nieznanych wyrażeń były tzw. glosy w tekście lub pomiędzy segmentami ksiąg rękopiśmiennych. Później zaczęto tworzyć większe lub mniejsze zbiory słów (np. nazwy roślin leczniczych), tzw. glosariusze. Leksykografia wyodrębniła się jako samodzielna dyscyplina badawcza i teoretyczna w połowie XX wieku.

Jan Mączyński, inne formy nazwiska: Macinius, Maczinsky, (ur. 1520 w Gzikowie, zm. ok. 1587 w Miłkowicach) – arianin polski, znany leksykograf.Słownik – zbiór słów lub wyrażeń ułożonych i opracowanych według określonej zasady. Struktura słownika dzieli się na artykuły hasłowe ułożone w porządku alfabetycznym, rzadziej tematycznym lub gniazdowym (w oparciu o wspólne gniazda etymologiczne).

Tradycje leksykograficzne były obecne już u starożytnych Greków i Rzymian, ale do dzisiejszych czasów przetrwało niewiele ich dorobku. Osiągnięcia w leksykografii miały również orientalne ośrodki naukowe: chińskie i indyjskie, dokonania te nie miały jednak wpływu na rozwój słownikarstwa europejskiego. Nowoczesna leksykografia formująca się w epoce odrodzenia umotywowana była przede wszystkim wynalazkiem druku, koniecznością przekazania elicie europejskiej słownictwa języków klasycznych oraz ambicjami kształtujących się nowożytnych narodów. Słownikarstwo nowożytne zaczęło się od słowników dwu- i wielojęzycznych: już w 1477 został wydany w Wenecji pierwszy dwujęzyczny słownik języków nowożytnych: Vocabolista italiano-tedesco. W XVII w. pojawiły się słowniki jednojęzyczne definicyjne, pierwsze inicjatywy w tym zakresie należały do Włochów, którzy sporządzili opis normatywny języka włoskiego. Wielki rozwój leksykografii nastąpił w XIX i XX wiekach, pojawiły się wówczas słowniki etymologiczne, historyczne i frekwencyjne; upowszechniły się również słowniki rzeczowe (tematyczne).

Glosariusz (gr. γλωσσα, wym. glōssa – język, niejasne słowo wymagające objaśnienia) – słownik trudniejszych, mniej popularnych wyrazów, zwykle umieszczany na końcu książki.Adam Antoni Kryński (ur. 19 maja 1844 w Łukowie, zm. 10 grudnia 1932) - językoznawca polski, profesor Uniwersytetu Warszawskiego i Lwowskiego.