Le Corbusier
Podstrony: 1 [2] [3] [4] [5]
Kaplica Notre Dame du Haut (Matki Bożej na Górze) w Ronchamp – żelbetowa kaplica pielgrzymkowa znajdująca się w górach, około kilometra od górniczego miasta Ronchamp we Francji w regionie Franche-Comté, w departamencie Górna Saona. Jedna z najwybitniejszych na świecie realizacji modernizmu w architekturze sakralnej.Auguste Perret (ur. 12 lutego 1874 w Elsene, zm. 25 lutego 1954 w Paryżu) - francuski architekt i przedsiębiorca. Uczył się w École des Beaux Arts w Paryżu pod kierunkiem Juliena Guadeta. Pracę zawodową rozpoczął jako przedsiębiorca budowlany wspólnie z bratem Gustawem Perret, głównie na terenie Paryża. Pierwszą pracą braci Perret był wzniesiony w 1898 r. wielki biurowiec przy rue Faubourg Poissonière.
Le Corbusier
Le Corbusier, właściwie Charles-Édouard Jeanneret-Gris (ur. 6 października 1887 w La Chaux-de-Fonds, zm. 27 sierpnia 1965 w Roquebrune-Cap-Martin) – francuski architekt szwajcarskiego pochodzenia, urbanista, malarz i rzeźbiarz, czołowy przedstawiciel modernistycznego stylu międzynarodowego. Jego wszechstronna działalność wpłynęła nie tylko na architekturę, ale także na sztuki plastyczne i urbanistykę.
Życiorys[ | edytuj kod]
1887–1917[ | edytuj kod]
Charles-Édouard Jeanneret-Gris pochodził ze starego, szeroko rozgałęzionego rodu. Przydomek Gris przy nazwisku odróżniał część rodziny, z której pochodził od gałęzi Jeanneret-Grieurin i Jeanneret-Compas. Ojciec przyszłego architekta, Georges-Edouard Jeanneret-Gris (1855–1926), był zegarmistrzem, trudniącym się emaliowaniem kopert zegarków i posiadał własny warsztat w La Chaux-de-Fonds, będącym w tym czasie jednym z głównych centrów produkcji zegarków w Szwajcarii. Matka, Marie-Charlotte-Amélie z domu Perret (1860–1960), była pianistką. W młodości Charles-Édouard Jeanneret pracował w zakładzie grawerskim swojego stryja, gdzie zajmował się wyrabianiem inicjałów.
W latach 1900–1904 uczył się grawerowania i cyzelunku w szkole artystycznej w La Chaux-de-Fonds. Profesor tej szkoły, Charles L’Eplattenier, nakłonił go do nauki architektury. Charles-Édouard Jeanneret znalazł się pod wpływem secesji i angielskiego ruchu Arts and Crafts, a w latach 1906–1907 wraz z René Chapallazem zrealizował swój pierwszy budynek, bogato udekorowaną willę dla grawera Louisa Falleta. W roku 1907 odbył pierwszą podróż studialną, zwiedzając na północy Włoch Mediolan, Florencję, kartuzję w Galluzzo, Sienę, Bolonię, Padwę i Wenecję, a następnie udał się do Austro-Węgier, gdzie zwiedził Budapeszt i Wiedeń. W Wiedniu przez sześć miesięcy pracował u jednego z twórców wiedeńskiej secesji, Josefa Hoffmanna, a także zapoznał się z ideami Adolfa Loosa. W marcu 1908 roku młody architekt po raz pierwszy pojechał do Paryża, wkrótce wstąpił do pracowni paryskiego architekta Auguste’a Perreta, gdzie pracował przez 15 miesięcy i zetknął się z zastosowaniem surowej konstrukcji żelbetowej; w 1909 spotkał w Lyonie innego z protagonistów nowoczesnej architektury, Tony’ego Garniera.
W roku 1910 odbył długą podróż do Niemiec, żeby zapoznać się z osiągnięciami sztuki stosowanej w tym kraju. Pracując u Petera Behrensa, poznał Miesa van der Rohe i Waltera Gropiusa. W następnym roku zetknął się z Heinrichem Tessenowem, architektem miasta-ogrodu Grünau-Falkenberg (realizacja 1913). Następna podróż, w 1911 roku wraz z przyjacielem Augustem Klipsteinem po Bałkanach, Turcji, Grecji i Włoszech, była etapem gromadzenia rysunków, akwarel, notatek i fotografii.
W 1912 roku Charles-Édouard Jeanneret miał pierwszą wystawę swoich akwarel na Salonie Jesiennym w Paryżu. Zajmowało go w tym okresie studiowanie w Bibliotece Narodowej materiałów do traktatu urbanistycznego La construction des villes (Budowa miast).
1917–1940[ | edytuj kod]
W czasie pierwszej wojny światowej żył w neutralnej Szwajcarii, gdzie uczył teorii architektury z użyciem nowoczesnej techniki w szkole artystycznej w La Chaux-de-Fonds. Jako młody architekt zbudował wtedy cztery domy w Szwajcarii i jedną wieżę ciśnień we Francji. W wieku 29 lat osiadł na stałe w Paryżu. W roku 1917 otworzył tam własną pracownię architektoniczną w kamienicy przy ulicy Jacob 20, gdzie zamieszkał razem z narzeczoną i powiesił na ścianie fotografię Partenonu. Od 1920 wydawał czasopismo artystyczne L'Esprit nouveau (Nowy duch), w której swoje artykuły o architekturze podpisywał „Le Corbusier”. Jego pseudonim przypomina francuskie słowo Le corbeau (kruk) i zdarzało się, że rysował go przy okazji składania swojego podpisu. Wszedł w kontakt z awangardowymi środowiskami artystycznymi. Razem z Amédée Ozenfantem zapoczątkował nowy kierunek malarski – puryzm. Od około 1925 roku używał pseudonimu także jako architekt i artysta. Od 1923 do 1940 roku prowadził wspólną pracownię z dalszym kuzynem, Pierre’em Jeanneretem, wspólnie podpisywali projekty i publikacje.
Le Corbusier już w czasie swych pierwszych podróży studialnych zachwycał się klarownością przestrzeni panującą w klasztorach. Klasztorna cela była jedną z inspiracji do stworzenia Pavillon de l’Esprit Nouveau (Wystawa Międzynarodowa w 1925 w Paryżu), który zrewolucjonizował architekturę i projektowanie wnętrz. Pawilon ten, a właściwie modelowy jednoprzestrzenny dom jednorodzinny z antresolą i loggią, rozpoczął szerzenie się nowej myśli architektonicznej. W planie przypomina on celę benedyktyńskiego mnicha. Pavillon de l’Esprit Nouveau był elementem idei Immeubles-Villas (Apartamenty własnościowe, 1922), dużego wielkomiejskiego budynku mieszkalnego z wiszącymi ogrodami, pozbawionego podwórka studni i łączącego cechy domu jedno- i wielorodzinnego. Dzięki tej wystawie Le Corbusier został szeroko zauważony. W 1923 roku Le Corbusier opublikował Les 5 points d'une architecture nouvelle conséquence des techniques modernes czyli swoje słynne pięć punktów architektury nowoczesnej (pierwszy raz zastosowane przez niego częsciowo w willi Le Lac w Corseaux nad Jeziorem Genewskim w Szwajcarii, zbudowanej dla rodziców w 1923 roku, później po raz pierwszy w pełni w willi La Roche-Jeanneret w Paryżu w 1923 roku, a następnie w sposób najbardziej spektakularny w willi Savoye we francuskim Poissy w 1928 roku, w których zrealizował także swoją koncepcję „promenady architektonicznej” czyli uporządkowanego ciągu przestrzennego zapewniającego użytkownikowi alternatywne możliwości komunikacji wewnątrz budynku). Architekt stwierdził wtedy, że „dom jest maszyną do mieszkania”.
W roku 1926 opracował „Architekturę epoki maszynowej” (Architecture d’époque machiniste). Dwa lata później został jednym z założycieli CIAM – Międzynarodowych Kongresów Architektury Nowoczesnej (Congrès Internationaux d’Architecture Moderne). Propagował wtedy swoje słynne hasło „słońce, przestrzeń, zieleń” jako trzy elementy, które powinny mieć wpływ na współczesną architekturę. Także w tym czasie Le Corbusier dużo podróżował: do Ameryki Południowej, Niemiec oraz Moskwy, gdzie poznał Meyerholda i Eisensteina. 19 września 1930 roku Le Corbusier przyjął obywatelstwo francuskie, zaś 18 grudnia tegoż roku poślubił modelkę z Monako Yvonne Gallis (ur. 1892, zm. 5 października 1957), która znana była odtąd szerzej pod wywiedzionym od pseudonimu męża nazwiskiem Madame Le Corbusier. W 1934 roku Le Corbusier stworzył w Paryżu modernistyczną, przeszkloną kamienicę mieszkalną Immeuble Molitor przy ulicy Nungesser-et-Coli 24 gdzie zamieszkał wraz z żoną. Jego dwustronne mieszkanie (240 m²), które zachowano jako muzeum składa się z dwóch kondygnacji, własnej pracowni i tarasu wypoczynkowego z ogrodem na dachu. Jest to pierwszy apartamentowiec na świecie z całkowicie przeszklonymi elewacjami, gdzie nie ma ścian ani okien. Natura jest zasadniczym składnikiem architektury Le Corbusiera, stąd ogród na dachu służący do wypoczynku, ćwiczeń fizycznych, konsumpcji, a także sprzyjający kontemplacji i pozwalający na uprawę roślin. Architekt twierdził, że „ogród jest logicznym uzupełnieniem płaskiego dachu”. W 1938 roku Le Corbusier osobiście wystąpił w filmie dokumentalnym Les Bâtisseurs (Budowniczowie) w reżyserii Jeana Epsteina (film czarno-biały i dźwiękowy), gdzie przedstawił swoją koncepcję „rewolucji architektonicznej” koniecznej, ponieważ „miasta stały się nieludzkie, szkodliwe dla człowieka, wrogie dla jego zdrowia”.
1940–1965[ | edytuj kod]
W czasie II wojny światowej przebywał początkowo w Vichy, a w latach 1942–1943 został wysłany z misją do Algierii, wówczas kolonii francuskiej. Lokalna architektura wywarła pewien wpływ na architekta, ale przede wszystkim propagował tam swój futurystyczny Plan Obus (Projekt pocisk działowy) w celu nowoczesnej przebudowy Algieru (1932), który jednak został odrzucony.
Le Corbusier rozpoczął w latach czterdziestych pracę nad kontrowersyjnym systemem wymiarowania „Modulor” (1948) – autorskim kanonem proporcji, który następnie opisał w kilku pracach. Za model został przyjęty człowiek szczególnie wysoki (średni wzrost angielskiego policjanta wynosił wtedy 183 cm). Wyciągnięta do góry ręka postaci ludzkiej wyznacza podstawową wysokość kondygnacji netto, 226 cm. Większość charakterystycznych wysokości odnoszących się do ciała ludzkiego i przedmiotów użytkowych jest wpisana przez Le Corbusiera w ciąg wymiarów, wyznaczonych w oparciu o wspomniany wzrost, wysokość kondygnacji oraz złoty podział i ciąg Fibonacciego.
Pod koniec wojny Le Corbusier założył Assemblée de Constructeurs pour Rénovation architecturale (ASCORAL), organizację opracowującą plany odbudowy Francji po wojnie, zaś w 1943 opublikował Kartę Ateńską.
Po wojnie Le Corbusierowi jako jednemu z najsłynniejszych architektów powierzano najbardziej prestiżowe realizacje, nie tylko w Europie, ale i w Indiach (miasto Chandigarh) czy Brazylii. W roku 1947 został członkiem komitetu złożonego z architektów, który miał przygotować plany budowy siedziby ONZ w Nowym Jorku; ostatecznie realizację przyznano Amerykaninowi Wallace’owi Harrisonowi, lecz opierała się ona w dużym stopniu na koncepcji Le Corbusiera.
Le Corbusier zbudował w 1952 roku w zburzonej wskutek II wojny światowej nadmorskiej Marsylii wysoki, żelazobetonowy blok mieszkalny dla 1600 ludzi z ogrodem i salą gimnastyczną na dachu, oddalony od hałaśliwej ulicy, w samym środku parku. Jednym z postulatów Le Corbusiera były ogrody na płaskich dachach budynków, które miały zrekompensować przestrzeń zajętą na ziemi przez fundamenty. Blok był typem budynku nieznanym we Francji i wywołał burzliwe reakcje krytyki. Blok marsylski okazał się udanym budynkiem i zdecydowanie przewyższa swoją funkcjonalnością oraz jakością wykonania późniejsze bloki mieszkalne budowane masowo w krajach komunistycznych. Blok nie został zaprojektowany dla zamożnych elit, jednak wprowadzone wówczas liczne nowatorskie rozwiązania architektoniczne takie jak całkowicie przeszklone ściany mieszkań przez rzędy portfenetrów oraz obszerna loggia przynależna do każdego pokoju w mieszkaniu okazały się przełomem co miało wpływ na architekturę świata. Inspiracją do stworzenia bloku marsylskiego były średniowieczne klasztory i transatlantyki, które architekt sam poznał, przeanalizował i podziwiał.
Zmarł na zawał serca 27 sierpnia 1965 roku w Roquebrune-Cap-Martin podczas kąpieli w Morzu Śródziemnym. Walter Gropius uznał wówczas Le Corbusiera za „Leonarda da Vinci naszych czasów”.
W latach 1982–1985 Garland Architectural Archives wydało kompendium rysunków architekta, a w latach 2005–2006 Fundacja Le Corbusiera wydała na 16 płytach DVD zbiór 35 000 jego rysunków.
Podstrony: 1 [2] [3] [4] [5]