Kursywa

Minion Pro i jego trzy odmiany kursywne

Kursywa – odmiana pisma, zazwyczaj pochyła, o charakterze bardziej płynnym niż antykwa, choć nawiązująca do niej stylem. Wywodzi się z odręcznego pisma karolińskiego i rozwinęła się w XV-wiecznych Włoszech. Większość kursyw (choć nie wszystkie) jest pochylona w prawo pod kątem ok. 2–20 stopni. Zazwyczaj kursywa jest jedną z trzech podstawowych odmian kroju pisma, obok odmiany prostej (antykwy) i pogrubionej.

Odmiana pisma – jedna z trzech podstawowych cech każdego fontu (a także czcionki). Pozostałe dwie to: krój i stopień pisma. Odmianę fontu nazywa się również (aczkolwiek rzadziej) wariantem.Krój pisma to charakterystyczny obraz kompletu znaków pisma o jednolitych podstawowych cechach graficznych: stylu, rytmie, proporcji, dukcie, układzie lub kształcie szeryfów, właściwościach optycznych (czytelności) itp. Może mieć wiele odmian, czasami nawet znacznie różniących się od kroju podstawowego, lecz nadal zachowujących w sposób konsekwentny podstawowe założenia graficzne danej rodziny krojów.

W najbardziej potocznym rozumieniu mianem kursywy określa się każde pismo pochyłe, istnieje jednak zasadnicza różnica pomiędzy pismem prostym mechanicznie pochylonym w programie do edycji tekstu (ang. oblique) a kursywą specjalnie zaprojektowaną dla danego kroju (ang. italic).

Starsza kursywa rzymska zrodziła się w I wieku z potrzeby szybkiego pisania. Kursywa wywodzi się z kapitały i jest w znacznej części pismem majuskulnym: w dwóch liniach nie mieści się wyraźnie charakterystyczne długie „S”. Szybkość pisania uzyskano w kursywie przez znaczącą niekiedy redukcję niektórych elementów liter, np. m to trzy pionowe kreski.Antykwa, pismo humanistyczne – bardzo obszerne pojęcie, oznaczające kroje pisma opartego na alfabecie łacińskim, które w dzisiejszych czasach są dominującym typem krojów wśród pism drukarskich.

Obecnie, za sprawą wpływu terminologii angielskiej, synonimem kursywy w potocznej polszczyźnie stał się również wyraz „italik” w odniesieniu do każdego użycia kroju pisma w odmianie pochyłej. Fachowo rozumiany italik jest jedynie rodzajem kursywy (w artykule italik znajduje się szersze opisanie tego problemu terminologicznego).

Młodsza kursywa rzymska wykształciła się około V wieku z kursywy starszej pod wpływem pisma greckiego. Zwana też minuskułą, ze względu na to, że niektóre jej litery wpisują się w cztery linie.

Użycie kursywy

Kursywę czyta się znacznie wolniej niż antykwę i w większych ilościach jest dla czytelnika męcząca, dlatego na ogół jest używana do wyróżniania pewnych elementów tekstu. W tekstach składanych w języku polskim stosuje się ją przede wszystkim dla:

tytułów książek, utworów dramatycznych, utworów poetyckich (można je również ujmować w cudzysłowy, wtedy nie stosujemy kursywy);

tytułów filmów, niecyklicznych programów telewizyjnych i radiowych;

tytułów dzieł sztuki, piosenek, utworów muzycznych;

słów i wyrażeń obcojęzycznych z wyjątkiem włączonych do rodzimego systemu fleksyjnego;

didaskaliów;

określonych elementów publikacji, takich jak cytaty, dedykacje, krótkie przedmowy, motta.

Kursywę stosuje się również do podkreślania miejsc, które mają zwrócić szczególną uwagę czytelnika, używa się jej także w publikacjach naukowych np. dla łacińskich nazw gwiazdozbiorów czy symboli wielkości fizycznych. W beletrystyce można ją zastosować do wyodrębnienia niewypowiedzianych myśli postaci. Często jest ona stosowana w składzie listów, gdyż swoim charakterem nawiązuje do pisma odręcznego.

Kursywy nie powinno się używać do zapisu tytułów cyklicznych programów telewizyjnych i radiowych, tytułów czasopism, serii wydawniczych, rozdziałów. W tych wypadkach stosujemy cudzysłów.

Zobacz też

młodsza kursywa rzymska

starsza kursywa rzymska

Bibliografia

M. Mitchell, S. Wightman, Typografia książki. Podręcznik projektanta, przeł. D. Dziewońska, d2d, Kraków 2015.

J. Hochuli, Detal w typografii, d2d, Kraków 2009.

pismo pochyłe [w:] J. Mrowczyk, Niewielki słownik typograficzny, Czysty Warsztat, 2008.

kursywa [w:] jw.

R. Bringhurst, Elementarz stylu w typografii, przeł. D. Dziewońska, wydawnictwo d2d, Kraków 2008, s. 360.

Rodzaje pisma i wyróżnienia stosowane w tekście [w:] A. Wolański, Edycja tekstów. Praktyczny poradnik, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.