Kulturalizm - filozofia
Jan Stachniuk, pseud. Stoigniew (ur. 13 stycznia 1905 w Kowlu na Wołyniu, zm. 14 sierpnia 1963) – polski publicysta. Ideolog i twórca polskiej nacjonalistycznej grupy "Zadruga" oraz pisma o tym samym tytule.Kultura (z łac. colere = „uprawa, dbać, pielęgnować, kształcenie”) – termin ten jest wieloznaczny, pochodzi od łac. cultus agri („uprawa roli”), interpretuje się go w wieloraki sposób przez przedstawicieli różnych nauk. Kulturę można określić jako ogół wytworów ludzi, zarówno materialnych, jak i niematerialnych: duchowych, symbolicznych (takich jak wzory myślenia i zachowania).
Wspakultura – pojęcie występujące w filozofii kulturalizmu Jana Stachniuka, oznaczające przeciwieństwo kultury ujętej jako kolejna po ładzie naturalnym płaszczyzna rozwoju Wszechświata. Wspakultura jest równoznaczna z ustaniem bądź cofnięciem się w rozwoju procesu kulturowego.
Kulturalizm – system filozoficzny autorstwa polskiego filozofa, Jana Stachniuka. Kulturalizm jest systemem opartym na autorskiej teorii kultury, głoszącej przeciwbieżność kultury, rozumianej jako potęgowanie ludzkiej władzy nad żywiołami jego natury i przyrodą, z stanowiącą zaprzeczenie tego procesu wspakulturą. Ponadto cechuje się antropocentryzmem, widząc człowieka jako „czoło ewolucji wszechświata”.
Człowiek w filozofii kulturalizmu posiada naturę dualistyczną, będąc z jednej strony zwierzęciem, z drugiej strony jednak istotą wznoszącą się ponad „czystą biologię”, będąc zdolnym do tworzenia kultury i budowania cywilizacji. Jest on rozumiany nie jako jednostka lub zbiór jednostek, ale ciąg pokoleń. Na człowieczeństwo składają się trzy elementy: ludzka biologia, wola instrumentalna (zdolność przetwarzania elementów świata naturalnego w formy kulturowe) i Wola Tworzycielska. Pełnię tak rozumianego człowieczeństwa Stachniuk określał mianem panhumanizmu i definiował jako poddanie się Woli Tworzycielskiej i poświęcenie tworzeniu „kultury”.
Przypisy[ | edytuj kod]
- Bielawski 2017 ↓, s. 366-367.
- Bielawski 2015 ↓, s. 68.
- Bielawski 2015 ↓, s. 69.
- Paweł Bielawski: Kim jest człowiek i jaki jest człowiek? Kulturalizm Jana Stachniuka. racjonalista.pl, 2014-07-13. [dostęp 2018-03-08].