Kultura Hassuna
Ceramika – w rozumieniu tradycyjnym, tworzywa i wyroby otrzymywane w wyniku wypalenia odpowiednio uformowanej gliny. Nazwa tych wyrobów wywodzi się z greckiego określenia κεραμικός (keramikos), które pochodzi z kolei od słowa κέραμος (keramos – ziemia, glina).Kultura archeologiczna - zespół stale współwystępujących ze sobą na pewnym terytorium i w pewnym czasie charakterystycznych form źródeł archeologicznych.
Morze Kaspijskie (per. دریای خزر, Darja-je Chazar; ros. Каспийское море, Kaspijskoje morie; azer. Xəzər dənizi; kaz. Каспий теңізі, Kaspij tengyzy; turkm. Hazar deňzi) – bezodpływowe słone jezioro reliktowe w Azji i w niewielkiej części w Europie. Jest największym jeziorem świata z powierzchnią wynoszącą ok. 370 tys. km² (zmieniającą się wskutek wahań poziomu wody, w 1930 roku wynosiła ona aż 442 tys. km²). Dla porównania powierzchnia całkowita Polski to ok. 313 tys. km². Maksymalna głębokość to 1025 m. Zasolenie od słodkowodnej części północnej do 10-12‰ w części środkowej i południowej i do bardzo dużego, sięgającego nawet 300‰ w zamkniętej zatoce Kara-Bogaz-Goł. Czas wymiany wód wynosi 250 lat. W starożytności nosiło różne nazwy: Ocean Hyrkański, Morze Azarskie i Morze Kwalijskie. W epoce antycznej i przez znaczną część średniowiecza powszechnie uważano, że Morze Kaspijskie stanowi zatokę wielkiego oceanu północnego (pogląd taki głosili m.in. Eratostenes, Strabon, Pomponiusz Mela, Izydor z Sewilli).
Kultura Hassuna, kultura Tell Hassuna – neolityczna kultura archeologiczna, która rozwinęła się obszarach nad górnym Tygrysem. Nazwa niniejszej jednostki kulturowej związana jest z eponimicznym stanowiskiem Tell Hassuna w pobliżu Mosulu. Rozwój kultury wyznaczają daty od początku VI tysiąclecia p.n.e. do pierwszej połowy V tysiąclecia p.n.e.
Lokalizacja[]
Kultura Hassuna obejmowała swym zasięgiem obszary zlokalizowane nad górnym Tygrysem, a jego południową granice wyznaczał Mały Zab. Pierwsze znaleziska zostały odkryte podczas badań archeologicznych, przeprowadzonych przez ekspedycję Muzeum Irackiego w latach 1943–1944 pod kierunkiem Fauada Safary (z udziałem Setona Lloyda) 25 km na południe od Mosulu. Cechy kultury Hassuna przejawiają znaleziska w najniższych warstwach Niniwy, Mattorah i Tell Arpaczija.
Badania archeologiczne[]
Na miejscu Tell Hassura odkryto pozostałości osadnictwa. Najstarsza warstwa jest datowana na około 5800 rok p.n.e. Znaleziono w niej ślady tymczasowej osady, której ludność uprawiała rolnictwo i hodowlę kóz. Ceramikę tej warstwy reprezentują niezdobione gliniane pojemniki na żywność. Około 300 lat później osada miała już stały charakter, a jej mieszkańcy umieli produkować ceramikę polichromowaną. Prawdopodobnie model osiedlania się na obszarze Tell Hassuna wyglądał następująco: nomadowie wędrowali w poszukiwaniu dogodnych warunków dla wypasu stad. W drodze wysiewali zboże i czekali w jednym miejscu do czasów żniw, po czym wędrowali dalej z przyczyn bliżej nieznanych (mógł to być konflikt z sąsiadami lub niekorzystne warunki naturalne). Terytorium, na którym rozwinęła się kultura Hassuna, widocznie było optymalnym terenem do założenia stałej osady.
W najstarszych trzech warstwach znaleziono ceramikę archaiczną, tj. niepolerowaną i ozdobioną farbą. Warstwy III–V zawierały niepolerowaną ceramikę z malowanymi lub nakłutymi igłą ozdobami (niekiedy oba sposoby zdobnictwa występowały razem). Wszystkie sześć warstw zawierały pozostałości po małych glinianych pomieszczeniach mieszkalnych skupionych wokół większych budynków. Prawdopodobnie konstrukcje były kryte dachami z drewna bądź trzciny. O istnieniu rolnictwa świadczą odnalezione sierpy z krzemienia połączonego bitumem z drewnianą rączką oraz ślady spichlerzy o wzmocnionych bitumem lub wapieniem ścianach. Prawdopodobnie zboże przechowywano w celach wysiewu. Odkryto także gliniane tacki do przesiewania zboża, kości udomowionych zwierząt i gliniany posążek bogini, przypominający figurkę Bogini Matki z Çatalhöyük.
Schyłek kultury Hassuna nastąpił w okresie kryzysu ekologicznego wskutek regresji Morza Kaspijskiego. Zastąpiła ją kultura Halaf, dlatego w górnych warstwach wykopalisk na miejscu Tell Hassuna występuje już właściwa dla tej młodszej kultury ceramika.
Zobacz też[]
Przypisy
- M. Bielicki, Zapomniany świat Sumerów, s. 44.
- ↑ Хассуна, Исторический словарь.
- ↑ J. Zabłocka, Historia Bliskiego Wschodu w starożytności (od początku osadnictwa do podboju perskiego), s. 29.
- M. Bielicki, Zapomniany świat Sumerów, s. 45.
- J. Zabłocka, Historia Bliskiego Wschodu w starożytności (od początku osadnictwa do podboju perskiego), s. 37.