Dzieci tańczące kujawiaka

Kujawiak – polski taniec ludowy, pochodzący z Kujaw. Wywodzi się z kujawskich obrzędów weselnych. Jest to trójmiarowy taniec ludowy, który charakteryzuje się rytmami mazurowymi. Nazwa tańca pochodzi od nazwy regionu, lecz taniec jest też spotykany w regionach sąsiadujących, np. w Wielkopolsce, ziemi łęczyckiej, sieradzkiej, kalickiej i na dawnych ziemiach gostyńskich. Kujawiak jest polskim tańcem narodowym, którego nazwa po raz pierwszy pojawiła się w 1827 r. Taniec ten jest typowym przejawem polskiego folkloru tanecznego, który polega na tańcu zbiorowym, wykonywanym wspólnie przez kobiety i mężczyzn.

Na Kujawach tańce kujawskie mają różne nazwy. Jedną z nich jest „kosebka”, która w języku regionalnym oznacza obrót w lewo, zaś taniec określany jako „odibka” oznacza obrót w prawo. Poza tym kujawiaka określa się nazwą „śpiący”, „gładki” lub „owczarek” (w języku regionalnym termin ten oznacza okrągły kształt).

Charakterystyka[ | edytuj kod]

Kujawiak jest tańcem spokojnym w metrum 3/4, wykonywanym w tempie rubato. Według klasyfikacji muzykologicznej kujawiak należy do tańców o mazurowych rytmach, do zalicza się oprócz niego mazurka właściwego i oberka. Kujawiak jest z nich najwolniejszy. Wykonywano go zwykle z przyśpiewkami. Polega na chodzie w rytmie ćwierćnut na lekko ugiętych nogach. Nastrojowa, liryczna melodia nadaje mu zalotny charakter. Kroki taneczne oparte są głównie na łagodnym chodzie i obrotach, jedynie muzyczne akcenty na koniec frazy podkreślane są przez mocniejsze przytupywania. Według tradycji taniec jest tańczony przez te same pary. Po obwodzie koła tańczą ze sobą para za parą. Tancerka znajduje się po lewej stronie o krok przed partnerem. Tancerze zwracają się do siebie przodem, tancerz chwyta partnerkę oburącz ponad talią, tancerka w tym samym czasie w podobnie chwyta partnera od strony boków. Tancerze od czasu do czasu wznoszą do góry prawą rękę i potrząsają nią wysoko. Co jakiś czas zmieniają ujęcie na otwarte i tańczą w objęciu za plecami (tancerz lewą rękę, tancerka prawą, gdy tancerka znajduje się z lewej strony lub na odwrót). Taniec pozostawia wiele miejsca do improwizacji, inwencji osób tańczących, od których chęci i temperamentu będzie zależało urozmaicanie tańca gestami rąk czy przytupami. Taniec kujawski składa się w rzeczywistości z trzech tańców, z coraz to szybszym nacechowanym obrotem:

1. chodzony, czyli polski
2. odsibka, ocibka, czyli kujawiak właściwy środek pod względem ruchu pomiędzy a obertasem trzymającym
3. ksebka, czyli mazur.

Jeśli te trzy tańce zostaną po sobie wykonane, to można określić je zbiorową nazwą, tańca okrągłego. Ze względu na występowanie w różnych miejscach, ulegał modyfikacji, klarowały się też jego różne formy i rodzaje, np. na ziemi łęczyckiej (teren między Nerem a górą Bzurą – teren przejściowy między: Wielkopolską, Mazowszem a Kujawami), nacechowany został mazowieckimi właściwościami (słaba część trójkowego taktu). W tym regionie między rokiem 1940 a 1950 występował taniec o nazwie „dyna”. Był to rodzaj tańca chodzonego, przybierającego pewne ruchliwsze taneczne figury (prawdopodobnie z innych zapożyczonych tańców), który ożywiał się w następstwie jednego lub dwóch skoczniejszych i weselszych tańców. W tej modyfikacji, mężczyzna zaprasza do tańca dwie partnerki, które stawały po swoich bokach. Biorąc obie partnerki za ręce obchodził z nimi pomieszczenie, nieśpiesznie, wręcz ospale, by później stopniowo przyspieszać rytm. Druga para tancerzy robiła to tylko obchodząc pomieszczenie zaczynając od przeciwnej strony. Przy spotkaniu obie trójki zatrzymując się, wyginały i podsuwały się (balansowały) ku sobie, następnie wykonywały figurę młynka (obie kobiety, tak z jednej jak i z drugiej strony), podając sobie wzajem dłonie zakręcały się ze swoim lub z przeciwnej trójki tancerzem w kółko. Taniec ożywiając się coraz bardziej kończył się kujawiakiem.

Podstawowe kroki w kujawiaku to: „równy”, „z dołu”, „z góry”, „trójkrok chodzony” (w jednym takcie wykonuje się trzy kroki taneczne). Figury kujawiaka to: „śpiący”, „od siebie i do siebie" lub „odsibka”, „kolebany” i „4 kierunki wirowania okrągłego”.