Krzemieniec

Krzemieniec, Krzemieniec Wołyński (ukr. Крем’янець (Kremjaneć), ros. Кременець (Kremeneć), łac. Cremenecia) – miasto wydzielone z rejonu na Ukrainie, w obwodzie tarnopolskim, siedziba rejonu krzemienieckiego, u podnóża Wzgórz Krzemienieckich na Wołyniu.

Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego, położonym w połowie XVII wieku w starostwie grodowym krzemienieckim w województwie wołyńskim.

Umowa pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich na temat przebiegu granicy polsko-sowieckiej zawarta w Moskwie 16 sierpnia 1945 roku.Stanisław Srzednicki, ps. Stach (ur. 9 kwietnia 1915 w Krzemieńcu na Wołyniu, zm. 20 sierpnia 1944 w Warszawie) – polski instruktor harcerski, współorganizator młodzieżowej organizacji "Orlęta" w Warszawie, porucznik.

Historia[ | edytuj kod]

1064 – pierwsza wzmianka mówiąca o oddaniu grodu bez walki księciu polskiemu Bolesławowi Śmiałemu

1227 – Latopis Halicko-Wołyński wzmiankuje, że książę halicko-wołyński Mścisław II Udały rozbił w 1226 pod grodem wojska króla Węgier Andrzeja II

1240 – krzemieniecki zamek oparł się Mongołom Batu-chana jako jedyny na Rusi Halicko-Włodzimierskiej

1366 – obsadzenie przez Kazimierza Wielkiego zamku krzemienieckiego załogą i urzędnikami polskimi, Kazimierz Wielki przekazuje gród Jerzemu Narymutowiczowi w lenno

1370 – po śmierci Kazimierza Wielkiego Ludwik Węgierski usuwa Jerzego Narymuntowicza i podporządkowuje gród Królestwu Węgier

1382 – po podziale księstwa halicko-włodzimierskiego od 1382 w granicach Wielkiego Księstwa Litewskiego, wykupiony od starosty węgierskiego przez księcia Lubarta

1431 – Świdrygiełło nadał Krzemieńcowi prawo magdeburskie. Siedziba starostwa krzemienieckiego ziemi wołyńskiej Wielkiego Księstwa Litewskiego

W pierwszej połowie XVI wraz ze starostwem w oprawie królowej Bony. Przebudowa zamku na górze zamkowej, zwanej odtąd Górą Bony

26 maja 1569, tuż przed unią lubelską, przywilejem Zygmunta Augusta wraz z ziemią wołyńską formalnie wcielony do Korony, odtąd do III rozbioru Polski siedziba starostwa krzemienieckiego województwa wołyńskiego Rzeczypospolitej, a także sądów szlacheckich: ziemskiego i grodzkiego

październik 1648, w czasie powstania Chmielnickiego sześciotygodniowe oblężenie zamku i jego zburzenie przez wojska kozackie pod dowództwem Maksyma Krzywonosa.

1795 – po III rozbiorze wszedł w skład guberni wołyńskiej Imperium Rosyjskiego, siedziba powiatu krzemienieckiego

1 października/13 października 1805 – powstało Liceum Krzemienieckie założone przez Tadeusza Czackiego

1832 – Car Mikołaj I w ramach represji po stłumieniu powstania listopadowego skasował Liceum Krzemienieckie, a jego zbiory i bibliotekę przeniósł do Kijowa, gdzie przekazał je nowo utworzonemu Uniwersytetowi Kijowskiemu.

W czasie I wojny światowej od 1915 na bezpośrednim zapleczu frontu rosyjskiego. Po przewrocie bolszewickim od 22 stycznia 1918 do czerwca 1919 pod władzą Ukraińskiej Republiki Ludowej (URL), Hetmanatu i ponownie URL. Jednocześnie od traktatu brzeskiego z 9 lutego 1918 do stycznia 1919 pod okupacją armii niemieckiej. W czerwcu 1919 zajęty przez Wojsko Polskie, w czasie wojny polsko-bolszewickiej w lipcu – wrześniu 1920 zajmowany przez Armię Czerwoną, odbity po kontrofensywie polskiej

W latach 1921-1945 miasto znajdowało się w granicach II Rzeczypospolitej. Było siedzibą powiatu krzemienieckiego w województwie wołyńskim. Według drugiego spisu powszechnego w 1931 Krzemieniec zamieszkiwało 19 877 osób z czego 8428 stanowili Ukraińcy, 6904 Żydzi, 3108 Polacy i 883 Rosjanie

Zamek w Krzemieńcu

Ruiny zamku

W okresie II RP z inicjatywy miejscowego nauczyciela Liceum Krzemienieckiego Ludwika Gronowskiego powstała Wołyńska Szkoła Szybowcowa słynna w całej Polsce. Tutaj kurs szybowcowy odbywała m.in. córka marszałka Józefa Piłsudskiego – Jadwiga Piłsudska.

Od 17 września 1939 do 2 lipca 1941 pod okupacją ZSRR w konsekwencji agresji ZSRR na Polskę i paktu Ribbentrop-Mołotow. 1 listopada 1939 jednostronnie anektowany przez ZSRR. Od 3 lipca 1941 do 19 marca 1944 pod okupacją III Rzeszy w konsekwencji ataku Niemiec na ZSRR, od 19 marca 1944 do 16 sierpnia 1945 ponownie pod okupacją sowiecką. Po konferencji jałtańskiej (4–11 lutego 1945), wyłoniony w konsekwencji jej ustaleń Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej podpisał 16 sierpnia 1945 umowę z ZSRR, uznając nieco zmodyfikowaną linię Curzona za wschodnią granicę Polski, w oparciu o porozumienie o granicy zawarte pomiędzy PKWN i rządem ZSRR 27 lipca 1944. W konsekwencji umowy Krzemieniec wraz z województwem wołyńskim włączono do Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.

3 lipca 1941 r., dzień po zajęciu Krzemieńca przez Wehrmacht, w mieście doszło do antysemickiego pogromu dokonanego przez nacjonalistów ukraińskich, w którym zginęło co najmniej 130, a według niektórych źródeł nawet od 300 do 500 Żydów. Pretekstem do pogromu było wymordowanie przez NKWD w więzieniu w Krzemieńcu około 100–150 więźniów (głównie Ukraińców, lecz także Polaków) tuż przed wycofaniem się Sowietów z miasta.

28 lipca 1941 r. na podstawie listy ułożonej przez nacjonalistów ukraińskich, Niemcy aresztowali przedstawicieli inteligencji polskiej z Krzemieńca, głównie nauczycieli Liceum Krzemienieckiego. W dniach 28–30 lipca 1941 r. 30 z tych osób zostało przez Niemców rozstrzelanych pod Górą Krzyżową.

1 marca 1942 r. Niemcy utworzyli w Krzemieńcu getto dla ludności żydowskiej. W sierpniu 1942 roku getto zostało „zlikwidowane” przez Sicherheitsdienst, niemiecką żandarmerię i złożony z Ukraińców Schutzmannschaft. Żydów w liczbie ok. 8 tys. rozstrzeliwano w rejonie dawnej fabryki tytoniowej i wrzucano do dołów i rowów. W celu wygonienia Żydów z kryjówek getto zostało podpalone. Trwający kilka dni pożar zniszczył zabytkowe centrum miasta.

1945–1991 – w składzie Ukraińskiej SRR

W 1989 liczyło 24 570 mieszkańców.

od 1991 miasto należy do Ukrainy

w 2002 otwarto w Krzemieńcu Muzeum Juliusza Słowackiego. Remont budynku przeznaczonego pod muzeum trwał dwa lata. Polska na ten cel przeznaczyła milion dolarów.

W 2013 liczyło 21 729 mieszkańców.

Aleksander Zygmunt Wicherski (ur. 1809 w Krzemieńcu na Podolu, zm. 1857 w Odessie), polski kompozytor, krytyk muzyczny, malarz i poeta, z zawodu adwokat.Towarzystwo Jezusowe, SJ (łac. Societas Iesu, SI), jezuici – męski papieski zakon apostolski Kościoła katolickiego, zatwierdzony przez papieża Pawła III 27 września 1540. Towarzystwo Jezusowe zostało założone w głównej mierze do walki z reformacją, by bronić i rozszerzać wiarę oraz naukę Kościoła katolickiego, przede wszystkim przez publiczne nauczanie, ćwiczenia duchowe, edukację i udzielanie sakramentów.

Podstrony: 1 [2] [3] [4] [5]

w oparciu o Wikipedię (licencja GFDL, CC-BY-SA 3.0, autorzy, historia, edycja)

Warto wiedzieć że... beta

Harcerstwo – polski ruch społeczny i wychowawczy dzieci i młodzieży wzorowany (w momencie powstania) na skautingu brytyjskim, oparty na służbie, samodoskonaleniu (pracy nad sobą) i braterstwie. Zasady postępowania harcerza wyznacza Przyrzeczenie Harcerskie i Prawo Harcerskie. Zasady postępowania zucha wyznacza Obietnica zucha i Prawo zucha.

Okupacja wojenna (łac. occupatio bellica) – czasowe zajęcie przez siły zbrojne państwa prowadzącego wojnę całości lub części terytorium państwa nieprzyjacielskiego i wprowadzenie tam swojej władzy.

Zakon Braci Mniejszych (łac. Ordo Fratrum Minorum, siglum: OFM, pot. franciszkanie, franciszkanie brązowi) – katolicka wspólnota zakonna z grupy zakonów żebrzących. Założona w 1209 przez św. Franciszka z Asyżu. Jeden z największych zakonów katolickich (ponad 13 tys. braci). Do wspólnoty należą na równych prawach zarówno kapłani, jak i bracia laicy. Kościół zalicza Braci Mniejszych do instytutów kleryckich.

Wojska inżynieryjne (saperzy, wojska saperskie) - rodzaj wojsk przeznaczonych do inżynieryjnego zabezpieczenia działań wszystkich rodzajów sił zbrojnych i rodzajów wojsk. Wojska inżynieryjne wykonują najbardziej złożone prace wymagającego specjalistycznego przygotowania i zastosowania różnorodnego sprzętu inżynieryjnego.

Pułkownik – stopień oficerski. W SZ RP jest to najwyższy stopień wojskowy korpusu oficerów starszych, natomiast w okresie międzywojennym – korpusu oficerów sztabowych. W większości sił zbrojnych po stopniu pułkownika (ang. i fr. – colonel, niem. Oberst, ros. полковник) są stopnie generalskie.

Diecezja wołyńska – jedna z diecezji Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego działająca w latach 1921–1941.

Wołyń (ukr. Волинь) – kraina historyczna w dorzeczu górnego Bugu oraz dopływów Dniepru: Prypeci, Styru, Horynia i Słuczy, obecnie część Ukrainy – obwody wołyński i rówieński, zachodnia część żytomierskiego oraz północne części tarnopolskiego i chmielnickiego.

Krzemieniec - miasto

Spis treści

Historia[ | edytuj kod]

Reklama