Budowa krzemianów warstwowych. Wierzchołki czworościanów - atomy tlenu; atomy centralne - atomy krzemu
Krzemiany warstwowe – rodzaj krzemianów.
Głównym motywem strukturalnym krzemianów jest czworościan z jednym atomem krzemu w centrum i czterema atomami tlenu na wierzchołkach. Czworościany mogą występować pojedynczo lub łączą się ze sobą, mając wspólny jeden lub więcej atomów tlenu. W krzemianach warstwowych czworościany połączone ze sobą dwukierunkowo tworzą warstwy. Siły wiązań między warstwami są bardzo słabe, dzięki czemu minerały tej grupy wykazują bardzo wyraźną łupliwość (miki). W strukturze tego typu występują liczne luki międzywarstwowe, pozwalające na przyłączenie grup anionowych i cząsteczek wody, które powodują uwodnienie (minerały ilaste). W tej grupie mają miejsce liczne podstawienia izomorficzne, dzięki czemu powstają różne szeregi. Wzory chemiczne tych minerałów są bardzo skomplikowane i zależą od proporcji, w jakiej glin zastępuje krzem, oraz od ilości luk międzywarstwowych.
Chryzokola – pospolity i szeroko rozpowszechniony minerał z gromady krzemianów. Nazwa pochodzi od greckich słów chryzos i kolla oznaczających złoto oraz klej. W starożytności minerał był używany jako spoiwo przy łączeniu złota.Montmorillonit (montmorylonit) – minerał z gromady krzemianów zaliczany do minerałów ilastych (grupa smektytów). Nazwa pochodzi od miejscowości Montmorillon we Francji. Minerał wyjątkowo szeroko rozpowszechniony.
Przykłady minerałów z grupy krzemianów warstwowych: serpentyn (chryzotyl, antygoryt), lepidolit, chryzokola, talk, muskowit, biotyt, kaolinit, illit, montmorillonit.
Minerał (fr. minéral, od celt. mina – kopalnia) – pierwiastek lub związek chemiczny będący normalnie ciałem krystalicznym, którego struktura ukształtowała się w toku procesów geologicznych.Izomorfizm (gr. isos – równy, morphe – kształt) − funkcja wzajemnie jednoznaczna z jednego obiektu matematycznego w drugi, która zachowuje funkcje, relacje i wyróżnione elementy.
Podręczny Leksykon Przyrodniczy - Minerały i kamienie szlachetne
Atlas mineralogii
Leksykon Przyrodniczy -Minerały
Tlen (O, łac. oxygenium) – pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 8, niemetal z grupy tlenowców w układzie okresowym.Biotyt – minerał z gromady krzemianów, należący do grupy mik (łyszczyków). Jego nazwa pochodzi od nazwiska francuskiego fizyka Jeana Baptiste’a Biota.
Warto wiedzieć że... beta
Minerały ilaste (nazwa pochodzi od gr. ilos = błoto) – to minerały o chemicznym składzie uwodnionych glinokrzemianów Al, Mg i Fe i charakterystycznej, warstwowej budowie krystalicznej. Minerały ilaste zbudowane są z warstw tetraedrów krzemowo-tlenowych i oktaedrów wodoro-tlenowych. Warstwy łączą się ze sobą w charakterystyczne układy, które decydują o ich właściwościach i stanowią podstawę klasyfikacji minerałów ilastych.
Czworościan – ostrosłup trójkątny, czyli wielościan o czterech trójkątnych ścianach. Każdy czworościan posiada 6 krawędzi i 4 wierzchołki. Czworościan jest trójwymiarowym sympleksem.
Krzem (Si, łac. silicium) – pierwiastek chemiczny, z grupy półmetali w układzie okresowym. Izotopy stabilne krzemu to Si, Si i Si. Wartościowość: 4 (w większości związków), 5 i 6. Krzem (monokryształy krzemu) jest wykorzystywany powszechnie w przemyśle elektronicznym.
Kaolinit – bardzo pospolity i szeroko rozpowszechniony minerał z gromady krzemianów, zaliczany do minerałów ilastych (grupa kaolinitu).
Illit – minerał z gromady krzemianów, zaliczany do minerałów ilastych. Jest minerałem bardzo pospolitym i wyjątkowo szeroko rozpowszechnionym na całym świecie. Szczególnie duże nagromadzenia występują na dnach oceanów. Nazwa pochodzi od stanu Illinois w Stanach Zjednoczonych, gdzie minerał ten stanowi jeden z głównych składników gleb.
Lepidolit – rzadki minerał należący do gromady krzemianów, zaliczany do grupy mik litowych. Jest rozpowszechniony, tylko w niektórych rejonach Ziemi.
Chryzotyl (azbest serpentynowy, azbest biały) – minerał z grupy krzemianów, zaliczany do grupy serpentynów (włóknistych). Pospolity i szeroko rozpowszechniony. Pod względem chemicznym jest to uwodniony krzemian magnezu. Zawiera ok. 40% krzemionki, tlenek magnezu i domieszki żelaza, glinu i innych metali.
