Kryptodepresja
Przeczytaj także...
Loch Ness (wym. [ˌlɒx ˈnɛs]; gael. Loch Nis, wym. [l̪ˠɔxˈniʃ], dosłownie jezioro Nis) – słodkowodne jezioro (loch) położone w Szkocji, o długości około 37 kilometrów. Położone jest na wysokości 16 metrów n.p.m., na południowy zachód od Inverness. Jest to największy zbiornik wodny na linii tektonicznej znanej jako Great Glen, która biegnie z północy od Inverness do Fort William na południu. Kanał Kaledoński łączący wybrzeża po obu stronach Great Glen biegnie poprzez Loch Ness. Bajkał (ros. Озеро Байкал) – jezioro tektoniczne w Azji, zwane „Syberyjskim morzem” i "Błękitnym okiem Syberii", położone na terytorium Rosji (Syberia) w Republice Buriacji i obwodzie irkuckim. Jest ono najstarszym i najgłębszym jeziorem na świecie, a ponadto – pod względem powierzchni – drugim jeziorem w Azji i siódmym na świecie.
Morze Kaspijskie (per. دریای خزر, Darja-je Chazar; ros. Каспийское море, Kaspijskoje morie; azer. Xəzər dənizi; kaz. Каспий теңізі, Kaspij tengyzy; turkm. Hazar deňzi) – bezodpływowe słone jezioro reliktowe w Azji i w niewielkiej części w Europie. Jest największym jeziorem świata z powierzchnią wynoszącą ok. 370 tys. km² (zmieniającą się wskutek wahań poziomu wody, w 1930 roku wynosiła ona aż 442 tys. km²). Dla porównania powierzchnia całkowita Polski to ok. 313 tys. km². Maksymalna głębokość to 1025 m. Zasolenie od słodkowodnej części północnej do 10-12‰ w części środkowej i południowej i do bardzo dużego, sięgającego nawet 300‰ w zamkniętej zatoce Kara-Bogaz-Goł. Czas wymiany wód wynosi 250 lat. W starożytności nosiło różne nazwy: Ocean Hyrkański, Morze Azarskie i Morze Kwalijskie. W epoce antycznej i przez znaczną część średniowiecza powszechnie uważano, że Morze Kaspijskie stanowi zatokę wielkiego oceanu północnego (pogląd taki głosili m.in. Eratostenes, Strabon, Pomponiusz Mela, Izydor z Sewilli).
Loch Ness (wym. [ˌlɒx ˈnɛs]; gael. Loch Nis, wym. [l̪ˠɔxˈniʃ], dosłownie jezioro Nis) – słodkowodne jezioro (loch) położone w Szkocji, o długości około 37 kilometrów. Położone jest na wysokości 16 metrów n.p.m., na południowy zachód od Inverness. Jest to największy zbiornik wodny na linii tektonicznej znanej jako Great Glen, która biegnie z północy od Inverness do Fort William na południu. Kanał Kaledoński łączący wybrzeża po obu stronach Great Glen biegnie poprzez Loch Ness. Bajkał (ros. Озеро Байкал) – jezioro tektoniczne w Azji, zwane „Syberyjskim morzem” i "Błękitnym okiem Syberii", położone na terytorium Rosji (Syberia) w Republice Buriacji i obwodzie irkuckim. Jest ono najstarszym i najgłębszym jeziorem na świecie, a ponadto – pod względem powierzchni – drugim jeziorem w Azji i siódmym na świecie.
Morze Kaspijskie (per. دریای خزر, Darja-je Chazar; ros. Каспийское море, Kaspijskoje morie; azer. Xəzər dənizi; kaz. Каспий теңізі, Kaspij tengyzy; turkm. Hazar deňzi) – bezodpływowe słone jezioro reliktowe w Azji i w niewielkiej części w Europie. Jest największym jeziorem świata z powierzchnią wynoszącą ok. 370 tys. km² (zmieniającą się wskutek wahań poziomu wody, w 1930 roku wynosiła ona aż 442 tys. km²). Dla porównania powierzchnia całkowita Polski to ok. 313 tys. km². Maksymalna głębokość to 1025 m. Zasolenie od słodkowodnej części północnej do 10-12‰ w części środkowej i południowej i do bardzo dużego, sięgającego nawet 300‰ w zamkniętej zatoce Kara-Bogaz-Goł. Czas wymiany wód wynosi 250 lat. W starożytności nosiło różne nazwy: Ocean Hyrkański, Morze Azarskie i Morze Kwalijskie. W epoce antycznej i przez znaczną część średniowiecza powszechnie uważano, że Morze Kaspijskie stanowi zatokę wielkiego oceanu północnego (pogląd taki głosili m.in. Eratostenes, Strabon, Pomponiusz Mela, Izydor z Sewilli).
Kryptodepresja – zagłębienie terenu wypełnione przez wodę lub lód, przez co tworzy się jezioro lub lodowiec, którego dno jest poniżej średniego poziomu morza (p.p.m.), natomiast powierzchnia może znajdować się nad poziomem morza (n.p.m.).
Do takich kryptodepresji należą Bajkał w Azji (kryptodepresja 1164 m), Morze Kaspijskie (1053 m), Morze Martwe w Azji (735 m), Tanganika w Afryce (698 m) oraz m.in. jezioro Como, Loch Ness i Ładoga w Europie czy Athabaska i Ontario w Ameryce Północnej. Największą kryptodepresję w Polsce (prawie 30 m) tworzy jezioro Miedwie znajdujące się między Stargardem a Szczecinem oraz Jezioro Turkusowe w Wapnicy w powiecie kamieńskim.
Teren - każdy dowolnie określony fragment powierzchni lądowej. Termin spełniający taką samą funkcję jak akwen w odniesieniu do powierzchni wodnej.Powierzchnia to dwuwymiarowy odpowiednik pojęcia krzywej. Także potoczne określenie pola powierzchni (np. mówiąc o "powierzchni w km²" mamy na myśli właśnie pole powierzchni).
Mniej rozpoznane są kryptodepresje podlodowcowe, które nie są przykryte wodą, tylko lodem (lądolodem). Najgłębsze leżą na Antarktydzie, należą do nich: rów Bentleya (2496 m p.p.m.) i kryptodepresja pod Lodowcem Byrda (2870 m p.p.m.).
Zobacz też[ | edytuj kod]
Przypisy[ | edytuj kod]
- P. Fretwell, H.D. Pritchard i in.. Bedmap2: improved ice bed, surface and thickness datasets for Antarctica. „The Cryosphere”. 7, s. 375-393, 2013. DOI: 10.5194/tc-7-375-2013 (ang.).
Jezioro – naturalny śródlądowy zbiornik wodny, którego występowanie uwarunkowane jest istnieniem zagłębienia (misy jeziornej), w którym mogą gromadzić się wody powierzchniowe, oraz zasilaniem przewyższającym straty wody wskutek parowania lub odpływu. Większość jezior występuje na obszarach zajmowanych niegdyś przez lodowiec. Woda z topniejącego lodowca wypełniała doliny i tworzyła jeziora. Powstanie mis jeziornych wiąże się przede wszystkim z procesami geologicznymi. Zasilanie należy natomiast przede wszystkim od warunków klimatycznych. Jezioro różni się od stawu występowaniem strefy afotycznej – światło nie dociera do dna uniemożliwiając tam rozwój roślinności.Ontario (ang. Lake Ontario, fr. Lac Ontario) – jezioro słodkowodne, najmniejsze co do wielkości w kompleksie pięciu Wielkich Jezior Ameryki Północnej. Środkiem jeziora biegnie granica między Kanadą i Stanami Zjednoczonymi. Dostęp ma tylko stan Nowy Jork i prowincja Ontario. Rzeka Niagara wpływa do jeziora blisko jego zachodniego końca i łączy je z jeziorem Erie. Z północno-wschodniego krańca jeziora wypływa Rzeka Świętego Wawrzyńca. Ontario stanowi część Drogi Wodnej Świętego Wawrzyńca.
Warto wiedzieć że... beta
Polska, Rzeczpospolita Polska – państwo unitarne w Europie Środkowej, położone między Morzem Bałtyckim na północy a Sudetami i Karpatami na południu, w dorzeczu Wisły i Odry. Powierzchnia administracyjna Polski wynosi 312 679 km², co daje jej 70. miejsce na świecie i dziewiąte w Europie. Zamieszkana przez ponad 38,5 miliona ludzi, zajmuje pod względem liczby ludności 34. miejsce na świecie, a szóste w Unii Europejskiej.
Europa – część świata (określana zwykle tradycyjnym, acz nieścisłym mianem kontynentu), leżąca na półkuli północnej, na pograniczu półkuli wschodniej i zachodniej, stanowiąca wraz z Azją kontynent Eurazję.
Wapnica (niem. Kalkofen) - wieś w województwie zachodniopomorskim, w powiecie kamieńskim, w gminie Międzyzdroje, 5,5 km na południe od Międzyzdrojów.
Ameryka Północna – kontynent o powierzchni 24 242 000 km² (co stanowi 16,3% całkowitej powierzchni lądów na kuli ziemskiej), położony na półkulach: północnej i zachodniej. Do Ameryki Północnej należy Ameryka Środkowa.
Tanganika – jezioro w Afryce Wschodniej, jedno z Wielkich Jezior Afrykańskich, położone w strefie ryftu wschodnioafrykańskiego, w Wielkim Rowie Zachodnim, na terytorium Zambii, Demokratycznej Republiki Konga, Burundi i Tanzanii. Zajmuje powierzchnię 34,4 tys. km², jest najdłuższym słodkowodnym jeziorem świata i najgłębszym jeziorem afrykańskim. Jezioro położone na wysokości 773 m n.p.m. Średnia głębokość wynosi 570 m, zaś maksymalna osiąga 1435 m (drugie pod względem głębokości po jeziorze Bajkał) – stanowi tym samym kryptodepresję, dno jeziora leży 662 m p.p.m.
Azja (gr. Ἀσία Asía, łac. Asia) – część świata, razem z Europą tworząca Eurazję, największy kontynent na Ziemi. Z powodów historycznych i kulturowych sama Azja bywa również nazywana kontynentem (zob. alternatywne listy kontynentów).
Lodowiec – wolno płynąca masa lodu powstałego z przekształcenia pokładów wiecznego śniegu. Lodowce są największym rezerwuarem wody słodkiej na Ziemi i drugim po oceanach wody na świecie.