Krwawnicowate
Przeczytaj także...
Wierzchotka (ang. cyme, łac. cyma) – rodzaj kwiatostanów, należący do grupy kwiatostanów zamkniętych. Kwiaty wyrastają na wierzchołkach rozgałęziających się osi. Gdy zaczyna wyrastać kwiat, oś kończy swój wzrost, zaczynają natomiast w kącie listków rozwijać się boczne osie drugiego rzędu, znowu kończące się kwiatem. Wskutek tego w wierzchotce kwiaty zaczynają kwitnąć od środka kwiatostanu, promieniście w kierunku jego obrzeży. Wierzchotki to cała grupa kwiatostanów, dzieląca się na kilka jeszcze typów:Paznokieć – w botanice jest to dolna, zwężona część płatków korony niektórych kwiatów (np. roślin z rodziny goździkowatych), wyróżniająca się od szerszej części górnej.
Kotewka (Trapa L.) – rodzaj roślin wodnych z rzędu mirtowców z rodziny krwawnicowatych (Lythraceae), który z powodu odrębności morfologicznej był dawniej zwykle wyodrębniany do osobnej rodziny kotewkowatych (Trapaceae). W obrębie rodzaju opisywano bardzo wiele gatunków, odmian i form różniących się budową owocu. W bardziej współczesnych publikacjach wyróżnia się jednak zazwyczaj już tylko 2 lub 3 gatunki. Zasięg tych roślin obejmuje obszary subtropikalne i umiarkowane w Afryce, Azji i Europie, jako gatunki introdukowane występują także w Ameryce Północnej i Australii. W Polsce występuje tylko jeden gatunek – kotewka orzech wodny T. natans.
Wierzchotka (ang. cyme, łac. cyma) – rodzaj kwiatostanów, należący do grupy kwiatostanów zamkniętych. Kwiaty wyrastają na wierzchołkach rozgałęziających się osi. Gdy zaczyna wyrastać kwiat, oś kończy swój wzrost, zaczynają natomiast w kącie listków rozwijać się boczne osie drugiego rzędu, znowu kończące się kwiatem. Wskutek tego w wierzchotce kwiaty zaczynają kwitnąć od środka kwiatostanu, promieniście w kierunku jego obrzeży. Wierzchotki to cała grupa kwiatostanów, dzieląca się na kilka jeszcze typów:Paznokieć – w botanice jest to dolna, zwężona część płatków korony niektórych kwiatów (np. roślin z rodziny goździkowatych), wyróżniająca się od szerszej części górnej.
Kotewka (Trapa L.) – rodzaj roślin wodnych z rzędu mirtowców z rodziny krwawnicowatych (Lythraceae), który z powodu odrębności morfologicznej był dawniej zwykle wyodrębniany do osobnej rodziny kotewkowatych (Trapaceae). W obrębie rodzaju opisywano bardzo wiele gatunków, odmian i form różniących się budową owocu. W bardziej współczesnych publikacjach wyróżnia się jednak zazwyczaj już tylko 2 lub 3 gatunki. Zasięg tych roślin obejmuje obszary subtropikalne i umiarkowane w Afryce, Azji i Europie, jako gatunki introdukowane występują także w Ameryce Północnej i Australii. W Polsce występuje tylko jeden gatunek – kotewka orzech wodny T. natans.
Krwawnicowate (Lythraceae J. St.-Hill.) – rodzina roślin z rzędu mirtowców licząca około 600–650 gatunków skupionych w około 30–31 rodzajów. Najwięcej przedstawicieli występuje w strefie równikowej, ale zasięg rodziny obejmuje też strefę umiarkowaną z wyjątkiem północnej części Eurazji i Ameryki Północnej oraz południowej części Ameryki Południowej i Australii. We florze Polski przedstawicielami rodziny jest rodzaj krwawnica Lythrum (m.in. z krwawnicą pospolitą L. salicaria) i kotewka orzech wodny Trapa natans. Do ważnych roślin użytkowych należy granat właściwy uprawiany od tysięcy lat w basenie Morza Śródziemnego i Persji, skąd pochodzi. Długą historię uprawy mają także różne gatunki z rodzaju kotewka Trapa, których orzechy zbierane ze stanu dzikiego odgrywały istotną rolę w diecie ludzi w czasach prehistorycznych. Z lawsonii bezbronnej uzyskuje się hennę używaną do malowania skóry i barwienia włosów. Heimia salicifolia ma właściwości lecznicze (przeciwzapalne) i halucynogenne (powoduje postrzeganie świata w odcieniach koloru żółtego). Rośliny drzewiaste wykorzystywane są także jako źródło surowca drzewnego. Szereg gatunków uprawianych jest także jako rośliny ozdobne, zwłaszcza z rodzajów lagerstremia i kufea.
Ameryka Południowa – kontynent leżący na półkuli zachodniej oraz w większej części na półkuli południowej, a w mniejszej – na półkuli północnej. Niekiedy uważana jest również za subkontynent Ameryki.Hypancjum (ang. , łac. hypanthium) – element budowy niektórych kwiatów. Jest to dno kwiatowe o specyficznej budowie – silnie wgłębione, lub posiadające wąską gardziel. Wskutek takiej budowy słupki znajdują się wewnątrz dna kwiatowego, są ukryte i pozornie wydaje się, że są dolne. Tak jest np. u róży. Czasami, jak np. u wiesiołka dno kwiatowe wyrasta w górnej części zalążni, tak że szyjka słupka znajduje się wewnątrz niego.
Morfologia[ | edytuj kod]
Pokrój Rośliny zielne (także wodne), krzewy i drzewa o charakterystycznych czworobocznych łodygach i młodych pędach. U Sonneratia rosnących w namorzynach występują korzenie oddechowe. Liście Zwykle naprzeciwległe, rzadziej w okółkach lub skrętoległe. Pojedyncze, rzadko z drobnymi przylistkami. U wielu przedstawicieli u nasady ogonka liściowego występują gruczołki. Liście są na ogół całobrzegie, piłkowane tylko w rodzaju Trapa. Kwiaty Pojedyncze lub skupione w kwiatostany groniaste, wiechowate i wierzchotkowe, promieniste lub wyraźnie grzbieciste, zwykle obupłciowe (jednopłciowe u Capuronia), z wyraźnie dzwonkowatym lub rurkowatym hypancjum. Działek kielicha i płatków korony jest od 4 do 6 (rzadko do 16). Działki połączone są u nasady, płatki zwykle bardzo jaskrawe i często z paznokciem. Wolnych pręcików jest najczęściej dwa razy więcej od płatków korony (czasem są jednak są też bardzo liczne), przy czym rosną zwykle w dwóch okółkach na przemian dłuższy pręcik z krótszym. Zalążnia bywa górna, wpół dolna lub dolna, utworzona z 2 do 4, rzadziej większej liczby owocolistków. Owoce Sucha lub mięsista torebka lub jagoda. Nasiona są zwykle kanciaste i bywają oskrzydlone.
Systematyka[ | edytuj kod]
Rośliny w systemie APG III (2009), APG IV (2016) i ich aktualizacji zaliczane do krwawnicowatych, w przeszłości były rozdzielane do kilku rodzin. Na przykład w systemie Cronquista (1981) rodzaj Sonnaratia tworzył odrębną rodzinę Sonneratiaceae, granat Punica klasyfikowany był do rodziny Punicaceae, a kotewka Trapa do rodziny kotewkowatych Trapaceae. Także system Reveala z lat 90. XX wieku wydzielał odrębnie kotewkowate. W takich ujęciach rodzina krwawnicowatych stanowiła jednak takson parafiletyczny i obecnie wszystkie wymienione nazwy taksonów stanowią synonimy krwawnicowatych Lythraceae.
Lagerstremia (Lagerstroemia L.) – rodzaj roślin należących do rodziny krwawnicowatych. Należy do niego ok. 50 gatunków występujących w Azji Południowej, Azji Wschodniej oraz w Australii. Gatunkiem typowym jest Lagerstroemia indica L..Eurazja (błędnie Euroazja) – największy kontynent na kuli ziemskiej o powierzchni 54,9 mln km², zamieszkany przez 4,918 mld ludzi,co stanowi 70,65% ludności świata (2012) (z czego 60,25% zamieszkuje Azję). Dzielony umownie na Europę i Azję. Termin Eurazja wprowadzono w XIX wieku dla podkreślenia ścisłego połączenia Azji z Europą.
Pozycja według APWeb (aktualizowany system APG IV z 2016)
Rodzina siostrzana dla rodziny wiesiołkowatych (Onagraceae) w obrębie rzędu mirtowców (Myrtales).
Wykaz rodzajów
Przypisy[ | edytuj kod]
- ↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2012-07-15].
- ↑ James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – L (ang.). W: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium [on-line]. University of Maryland. [dostęp 2012-07-15].
- ↑ Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 346-347. ISBN 978-1-842466346.
- ↑ Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 196-197. ISBN 1-55407-206-9.
- Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- Angiosperm Phylogeny Group (2009). An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III. Botanical Journal of the Linnean Society 161: 105-121.
- List of Genera in LYTHRACEAE. W: Vascular plant families and genera [on-line]. Angiosperm Phylogeny Website. [dostęp 2018-11-10].
Pręcik (łac. stamen) – męski organ płciowy w kwiecie, bardzo silnie zredukowany i zmieniony liść. Ponieważ każdy pylnik (theca) ma połączone po dwa woreczki pyłkowe, pręcik okrytozalążkowych jest mikrosporofilem o 4 mikrosporangiach lub 2 synangiach dwusporangiowych. U roślin okrytonasiennych składa się z nitki pręcikowej (filamentum) i główki (anthera), która jest zróżnicowana na dwa pylniki (thecae) połączone płonnym łącznikiem (connectivum). W pylnikach znajdują się komory pyłkowe zawierające tkankę wyściełającą (tzw. tapetum) oraz tkankę zarodnikotwórczą (tzw. archespor), która wytwarza ziarna pyłku kwiatowego lub pyłkowiny. Dojrzałe pylniki pękają, pyłek się wysypuje i zostaje on dalej przenoszony przez wiatr, owady, zwierzęta, a następnie osadza się na znamionach słupków innych kwiatów (następuje zapylenie). Istnieją także rośliny o kwiatach samopylnych.Iran (pers. ايران – Irān), (dawniej znany powszechnie na Zachodzie jako Persja) pełna nazwa: Islamska Republika Iranu (pers. جمهوری اسلامی ايران – Dżomhuri-je Eslāmi-je Irān) – państwo na Bliskim Wschodzie, leżące nad Morzem Kaspijskim, Zatoką Perską i Zatoką Omańską.
Warto wiedzieć że... beta
Ammannia – rodzaj roślin z rodziny krwawnicowatych. Obejmuje ok. 25 gatunków. Rośliny te są szeroko rozprzestrzenione w strefie międzyzwrotnikowej, przy czym najbardziej zróżnicowane są w Afryce i Azji. Ammannia baccifera jest rośliną jadalną australijskich aborygenów i lokalnie używana jest jako lecznicza w przypadku chorób skóry. Ammannia senegalensis bywa uprawiana jako roślina akwariowa. Dla rodzaju opublikowana została w XIX wieku polska nazwa „siękla”, ale nie jest ona używana.
Wiecha – typ kwiatostanu groniastego złożonego, w którym na głównej osi pędu wykształcają się boczne odgałęzienia drugiego i trzeciego rzędu, a na nich wyrastają kwiaty. Istnieje jeszcze tzw. wiecha złożona, w której rozgałęzienia nie są zakończone pojedynczymi kwiatami, lecz kwiatostanami – np. kłoskami (m.in. u licznych gatunków z rodziny wiechlinowatych, np. owies, męskie kwiatostany kukurydzy) lub koszyczkami (u niektórych przedstawicieli astrowatych, np. lepiężnik, nawłoć).
Integrated Taxonomic Information System (ITIS) – system zaprojektowany do dostarczania informacji taksonomicznych o organizmach. Został utworzony w 1996 r. System jest wspierany przez agencje rządowe Stanów Zjednoczonych Ameryki, Kanady i Meksyku. Współpracuje z taksonomami z całego świata. Jest partnerem Species 2000 i Global Biodiversity Information Facility (GBIF). Współuczestniczy w realizacji międzynarodowego programu Katalog Życia (Catalogue of Life Programme).
System Cronquista – system klasyfikacji roślin okrytonasiennych. Został opracowany przez amerykańskiego botanika Arthura Cronquista (1919-1992) i opublikowany w jego dziełach: An Integrated System of Classification of Flowering Plants (1981) i The Evolution and Classification of Flowering Plants (1968, 2. wyd. 1988).
System APG IV – system klasyfikacyjny roślin okrytonasiennych opublikowany w roku 2016 przez członków Angiosperm Phylogeny Group. Jest to kolejna wersja systemu klasyfikacyjnego rozwijanego od 1998 roku, sukcesywnie zastępująca poprzednie klasyfikacje (APG I z 1998, APG II z 2003 i APG III z 2009). Klasyfikacja bazuje na analizie powiązań filogenetycznych między grupami roślin, ustalanych głównie na podstawie danych molekularnych. System został skompilowany przez 16 autorów z 6 krajów, ale uwzględnia też wyniki warsztatów przeprowadzonych w Kew Gardens oraz ankiety internetowej, na którą odpowiedziało 441 respondentów z 42 krajów. Szerokie konsultacje i uznanie sugestii większości zamiast przyjęcia stanowiska ekspertów (np. w kwestii szerokiego ujęcia rodziny ogórecznikowatych Boraginaceae zamiast jej podziału) spowodowało zresztą kontrowersje w środowisku (Angiosperm Phylogeny Website publikuje w przypadkach spornych klasyfikację sugerowaną przez ekspertów, niżeli przyjętą w APG IV opinię większości).
Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski – całościowa, krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Opracowana została przez Instytut Botaniki im. prof. W. Szafera PAN w Krakowie. Składa się z dwóch wydań.
Przylistek (łac.stipula, ang. stipule) – organ wykształcający się po obu stronach nasady ogonka liściowego lub liścia siedzącego u wielu przedstawicieli roślin okrytonasiennych. Wykształcają się one zwłaszcza u podstawy liści zaopatrywanych przez trzy ślady (luki) liściowe. Powstają z dolnej części zawiązka liściowego (z górnej powstaje zwykle ogonek i blaszka liściowa). Wykształcają się jako zróżnicowane morfologicznie i pełniące rozmaite funkcje organy. Często mają postać liściokształtną i pełnią funkcję asymilacyjną (np. u grochu Lathyrus aphaca), czasem dodatkowo chronią zawiązki i młode liście. Szczególną rolę ochronną pełnią łuskowate przylistki okrywające pąk i chroniące go przed uszkodzeniem (np. w przypadku pąków zimujących). U niektórych roślin (np. u robinii) przylistki wykształcają się jako ciernie, u innych mają postać włosków lub gruczołów.