• Artykuły
  • Forum
  • Ciekawostki
  • Encyklopedia

    • Kowal

    Przeczytaj także...
    Adrian Mikołaj Głębocki (ur. 8 września 1833 w Pankach, zm. 15 maja 1905 w Warszawie), polski malarz, rysownik, litograf i pedagog.Hufnal (niem. hufnagel) – duży gwóźdź wykonywany przez kowala metodą kucia rozżarzonego pręta na kowadle. Posiada przekrój zbliżony do kwadratowego na całej swojej długości (łącznie ze słabo wykształconym łbem). Przekrój hufnala największy przy łbie zmniejsza się stopniowo aż do utworzenia ostrza, potrzebnego do przebicia końskiego kopyta. Żelazo z którego są wykonywane hufnale jest poprzez proces wolnego chłodzenia zmiękczone, dzięki czemu część hufnala wychodząca z kopyta daje się zaginać, uniemożliwiając odpadnięcie podkowy. Stosowany do przybijania podków koniom oraz w ciesielstwie. Spotyka się też hufnale wykonane metodami przemysłowymi.
    Łuczywo (inaczej żagiew, pochodnia) – narzędzie służące do oświetlania, składające się z niewielkiej długości kija, który na jednym końcu jest obwiązany włosami lnu, które nasączano substancją smolistą.
    Kowal podkuwający konia przedstawiony na XVIII wiecznym rysunku Jana Norblina

    Kowal – rzemieślnik zajmujący się kowalstwem. Zawód polegający na tworzeniu (wykuwaniu) przedmiotów z metalu.

    Historia[ | edytuj kod]

    Kowale zajmowali się wyrobem przedmiotów użytkowych z metalu, głównie z żelaza. Z racji powszechnego stosowania w przeszłości koni do transportu i jazdy wierzchem podstawowym ich zajęciem było wykuwanie podków i gwoździ do ich przybijania (hufnali). Zajmowali się również podkuwaniem koni (podkuwacz) oraz pielęgnacją końskich kopyt. Zawód był bardzo rozpowszechniony w przeszłości: do lat międzywojennych w większości krajów Europy prawie w każdej wsi znajdowała się kuźnia i pracował kowal.

    Artur Grottger (ur. 11 listopada 1837 w Ottyniowicach, zm. 13 grudnia 1867 w Amélie-les-Bains-Palalda) – polski malarz, jeden z czołowych przedstawicieli romantyzmu w malarstwie polskim, ilustrator, rysownik, autor cyklu „kartonów” o powstaniu styczniowym.Broń biała – rodzaj broni służących do walki wręcz, a nie do miotania pocisków za pomocą energii chemicznej (broń palna) lub zakumulowanej energii mechanicznej (broń miotająca).

    Poza tym kowale wykonywali wiele innych przedmiotów, jak kraty do okien, okucia drzwiowe, zawiasy, okucia skrzyń, okucia do wozów, ruszty, rożny, uchwyty do łuczyw, kute obręcze do beczek, gwoździe budowlane, narzędzia (w tym sierpy, kosy, lemiesze do pługów, zęby do bron).

    Początkowo kowale zajmowali się też wykonywaniem elementów zbroi i broni białej, jednak już w średniowieczu wytworzył się produkujący te wyroby osobny cech płatnerzy. W tym samym czasie wytwarzanie garnków, kotłów, rondli itp. przejęli od kowali kotlarze. Z czasem z grupy kowali wydzielili się również nożownicy, iglarze czy ślusarze.

    Kowalstwo – rzemiosło wykonywane przez kowala, przy użyciu narzędzi kowalskich. Polega na kształtowaniu metali na gorąco, po ogrzaniu ich do temperatury mięknięcia. Miejsce pracy kowala nazywane jest kuźnią.Zygmunt Gloger herbu Prus II, pseud. Pruski, Prus, Ziemianin, Sąsiad, Hreczkosiej (ur. 3 listopada 1845 w Tyborach-Kamiance, zm. 16 sierpnia 1910 w Warszawie) – polski historyk, archeolog, etnograf, folklorysta, krajoznawca.

    Wraz z postępującą industrializacją procesów wytwarzania przedmiotów kowale coraz bardziej tracili na znaczeniu i z czasem zawód prawie kompletnie przestał być praktykowany.

    Jan Długosz w swojej kronice jako zamiłowanego kowala opisał Kazimierza II, księcia mazowieckiego, który „do rzemiosła kowalskiego taką miał z przyrodzenia chęć i skłonność, iż często niem się zabawiając, strzały, siekiery, miecze i inne narzędzia ręką własną wyrabiał.“

    Balustrada – ażurowe lub pełne zabezpieczenie (ogrodzenie) schodów, tarasów, balkonów, dachów, wiaduktów, mostów itp., montowane zazwyczaj na krawędzi zabezpieczanego elementu i pełniące jednocześnie funkcję ozdobną. Balustrada może być również ażurową przegrodą pomiędzy pomieszczeniami (np. w kościołach oddziela prezbiterium od nawy).Metaloplastyka - dziedzina twórczości obejmująca artystyczny wyrób przedmiotów dekoracyjno-użytkowych z metalu. Termin stosowany w sztuce współczesnej.

    Kowalstwo artystyczne[ | edytuj kod]

    Przykład artystycznej pracy kowalskiej

    Obecnie obserwuje się odrodzenie tego zawodu w wyniku mody na ręcznie kute elementy dekoracyjne stosowane w budownictwie. Ręczna metoda pracy kowala umożliwia wytwarzanie na zamówienie zindywidualizowanych form i przedmiotów z metalu o oryginalnej i niepowtarzalnej formie. Najczęściej spotykane wyroby kowala artystycznego to:

    Kuźnia - budynek przeznaczony do prac kowalskich. Wyposażenie kuźni to m.in. paleniska, kowadła; ewentualnie miejsca do podkuwania koni i inne stanowiska pomocnicze. Obecnie kuźnie tracą na znaczeniu ze względu na zmniejszającą się liczbę koni oraz powstawanie nowocześniejszych warsztatów mechanicznych.Kazimierz II (ur. między 1396 a 1407, zm. 15 września 1442) – książę mazowiecki na Płocku, Rawie Mazowieckiej, Gostyninie, Sochaczewie, Bełzu, Płońsku, Zawkrzu i Wiźnie razem z braćmi, w latach 1426-1434, książę bełski (samodzielnie) od 1434 r.
  • ogrodzenia i płoty posesji
  • balustrady balkonowe
  • kraty okienne
  • bramy i furtki wejściowe
  • meble ogrodowe i do wnętrz
  • inne ozdoby

    • Warsztat[ | edytuj kod]

    Kowal pracuje w warsztacie zwanym kuźnią.

  • „Kucie kos”, grafika Artura Grottgera z cyklu „Polonia.

  • Podkuwanie konia

    Brama (wrota) – główne wejście lub wjazd na teren zamknięty, otwór, najczęściej zamykany, umieszczony w określonej budowli (ogrodzeniu, murze, budynku) ujęty w obudowę konstrukcyjno-architektoniczną.Kowadło – żelazna lub stalowa podstawa, na której spoczywa obrabiany przedmiot podczas kucia ręcznego lub część młota mechanicznego, w której kształtowany jest obrabiany przedmiot.

  • Stare zamki i okucia drzwi wykonane przez kowali, il. Adriana Głębockiego z Encyklopedii staropolskiej.

  • Kowalstwo artystyczne

  • Kowal przy pracy z kowadłem

    • Zobacz też[ | edytuj kod]

  • Metaloplastyka

    • Przypisy[ | edytuj kod]

    1. Zygmunt Gloger, Encyklopedia staropolska ilustrowana (Tom II, hasła: „Kowalstwo”), Wiedza Powszechna, Warszawa, 1978.
    2. Bogusław Kopydłowski „Polskie kowalstwo architektoniczne”, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1958.

    Bibliografia[ | edytuj kod]

  • Bogusław Kopydłowski „Polskie kowalstwo architektoniczne”, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1958.
  • R. Reinfuss, „Ludowe kowalstwo artystyczne”, Wyd PAN Ossolineum Wrocław 1983.

    • Linki zewnętrzne[ | edytuj kod]

  • Stanisław Skóra - młody metaloplastyk przy pracy w bazie Repozytorium Cyfrowego Filmoteki Narodowej – fragment Polskiej Kroniki Filmowej z 1947.
    • Zbroja – część pasywnego uzbrojenia ochronnego wojowników, stosowana od starożytności do ok. XVII wieku. W Polsce przetrwały aż do wieku XVIII jako zbroje husarskie i kolczugi pancernych.<|||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| - |||||||||| |||||||||| ||||||||||>




    Warto wiedzieć że... beta

    Library of Congress Control Number (LCCN) – numer nadawany elementom skatalogowanym przez Bibliotekę Kongresu wykorzystywany przez amerykańskie biblioteki do wyszukiwania rekordów bibliograficznych w bazach danych i zamawiania kart katalogowych w Bibliotece Kongresu lub u innych komercyjnych dostawców.
    Polonia – cykl dziewięciu czarno-białych rysunków autorstwa polskiego malarza Artura Grottgera przedstawiających sceny z powstania styczniowego z roku 1863. Znajduje się w zbiorach Muzeum Sztuk Pięknych w Budapeszcie.
    Jan Długosz herbu Wieniawa (łac. Ioannes Dlugossius, Longinus; ur. 1 grudnia 1415 w Brzeźnicy, zm. 19 maja 1480 w Krakowie) – kronikarz, polski historyk, twórca jednego z najwybitniejszych dzieł średniowiecznej historiografii europejskiej, duchowny, geograf, dyplomata; wychowawca synów Kazimierza Jagiellończyka.
    Lemiesz – robocza dolna część korpusu pługa odcinająca skibę od gleby (calizny), kuty lub odlewany ze stali odpornej na ścieranie, jest najszybciej zużywającą się częścią roboczą pługa.
    Encyklopedia staropolska ilustrowana (popularnie zwana: Encyklopedią Glogera lub Encyklopedią staropolską Glogera) – czterotomowa, polska encyklopedia historyczna poświęcona staropolszczyźnie, autorstwa Zygmunta Glogera, wydana w latach 1900–1903 w Warszawie.
    Podkowa – metalowe wzmocnienie w kształcie litery U przybijane gwoździami (zwanymi podkowiakami) do kopyt końskich w celu zapobiegania ścieraniu się kopyt. Podkowy powinny być przybite jedynie do przednich kopyt konia, lub do wszystkich czterech.
    Kosa – narzędzie rolnicze służące do ścinania zbóż lub traw, które składa się z wygiętego ostrza zamocowanego na drzewcu.

    Reklama

    Czas generowania strony: 0.03 sek.