Konstantyn X Dukas

Przeczytaj także...
Michał Cerulariusz, Michael Kerullarios (gr. Μιχαήλ Κηρουλάριος, ur. ok. 1000 w Konstantynopolu, zm. 21 stycznia 1059) – patriarcha Konstantynopola od 25 marca 1043 do 2 listopada 1058 roku.Izaak I Komnen (ur. ok. 1005, zm. 1061 w Konstantynopolu), cesarz bizantyjski w latach 1057-1059. Pierwszy cesarz z dynastii Komnenów.
Ani (orm.: Անի, łac.: Abnicum) − królestwo armeńskie pod rządami Bagratydów (obecnie na terenie Armenii i częściowo Turcji), istniejące od drugiej połowy IX wieku do 1045 roku, ze stolicą w Ani; weszło w skład Cesarstwa Bizantyńskiego.

Konstantyn X Dukas (ur. 1006, zm. 22/23 maja 1067) – cesarz bizantyjski od 1059.

Konstantyn Dukas pochodził z jednego z bardziej znanych rodów arystokratycznych cesarstwa, którego członkowie wielokrotnie uczestniczyli w przeszłości w buntach i zamieszkach wewnętrznych. Za panowania Konstantyna Porfirogenety rebelię wszczął Konstantyn Angelos (Dukas), a za panowania Bazylego Andronik Dukas wspierał rebelię Bardasa Sklerosa. Konstantyn był właśnie synem Andronika. W 1057 był westarchą, wspierał opozycję armii wschodniej przeciw Michałowi VI Stratiotikowi, poparł Izaaka I Komnena, który mianował go proedrosem.

Bazyli II Bułgarobójca (gr. Βασίλειος Β΄ Βουλγαροκτόνος, Basileios II Boulgaroktonos; ur. 958 r., zm. 15 grudnia 1025 r.) – cesarz bizantyjski w latach 976-1025 r. (tytularny od 963 r.) z dynastii macedońskiej.Bardas Skleros grec. Βάρδας Σκληρός, ur. ok. 920, zm. 991) – wódz i uzurpator bizantyński w latach 976-979 i 987-989.

W 1057 uchodził za kandydata do tronu i po abdykacji Izaaka I, mając jego poparcie objął władzę (24 XI 1059). Miał poparcie kręgów administracji cywilnej i dawnych stronników Michała Cerulariusza. Jego drugą żoną była Eudoksja Makrembolitissa, siostrzenica Michała Celariusza. Miał z nią sześcioro dzieci: trzech chłopców i trzy dziewczynki. Władzę otrzymał dzięki staraniom Michała Psellosa, który wysławia go w swojej Kronice. Mianował swego brata Jana cezarem. Jako cesarz wycofał się z programu reform rozpoczętych przez poprzednika, polegających na wzmocnieniu armii. Praktykował na szeroką skalę dzierżawienie podatków i dokonywał sprzedaży urzędów. Zwiększyły się koszty utrzymania aparatu urzędniczego i Kościoła. Podarunkami utrzymywano przyjazne stosunki obcymi plemionami. W 1061 udaremniono próbę zamachu na cesarza. Cesarstwo nie było w stanie przeciwstawić się ofensywie Turków seldżuckich, którzy w 1064 zdobyli królestwo Ani (Armenia), w 1067 Cezareę. W 1064 Węgrzy zajęli Belgrad. Nie odparto najazdu Uzów na Bałkany (jesień 1064-1065) dokonujących spustoszeń, zaś w 1066 wybuchło powstanie w Tesalii. Normanowie dokonali podboju Apulii i Kalabrii na południu Italii.

Cesarstwo Bizantyńskie (w literaturze można też spotkać formę Cesarstwo Bizantyjskie) – termin historiograficzny używany od XIX wieku na określenie greckojęzycznego, średniowiecznego cesarstwa rzymskiego ze stolicą w Konstantynopolu. Używane zamiennie określenie Cesarstwo Wschodniorzymskie jest bardziej popularne w odniesieniu do okresu poprzedzającego upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego. Ze względu na dominację greckiej kultury, języka oraz ludności, Bizancjum było w wielu ówczesnych krajach Europy Zachodniej nazywane "Cesarstwem Greków", podczas gdy dla jego mieszkańców, podobnie jak dla obecnych Greków, było to Cesarstwo Rzymskie (łac. Imperium Romanum, gr. Βασίλειον Ῥωμαίων), a jego cesarze kontynuowali nieprzerwaną sukcesję cesarzy rzymskich. Świat islamu znał Bizancjum pod nazwą Rûm (ar. روم, "ziemia Rzymian"). Greckie słowo ρωμιοσύνη – rzymskość, dla Greków do dziś oznacza greckość. Dlatego nazywanie mieszkańców Cesarstwa przez krzyżowców "Grekami" mogło być dla nich obraźliwe. Zaś pod koniec istnienia Bizancjum określenie "Hellen" przestało oznaczać poganina, a Bizantyńczycy używali go podkreślając dumę ze swej starożytnej greckiej przeszłości.Michał Cerulariusz, Michael Kerullarios (gr. Μιχαήλ Κηρουλάριος, ur. ok. 1000 w Konstantynopolu, zm. 21 stycznia 1059) – patriarcha Konstantynopola od 25 marca 1043 do 2 listopada 1058 roku.

W 1066 Konstantyn zapadł na ciężką chorobę. Po śmierci władzę w imieniu małoletniego syna Michała przejęła cesarzowa Eudoksja Makrembolitissa.

Rodzina[]

Pierwsza żona – córka Konstantyna Dalassena.

Druga żona – Eudoksja Makrembolitissa, siostrzenica patriarchy Michała Cerulariusza. Miał z nią trzech synów:

Michała,

Andronika,

Konstantyna

oraz trzy córki:

Eudoksja Makrembolitissa (1021–1096) – córka Jana Makrembolitosa i siostry Michała Cerulariusza. Cesarzowa Bizancjum z dynastii Dukas. Panowała w latach 1059–1078. Panowała również samodzielnie w latach 1067–1068 (po śmierci męża Konstantyna X do drugiego małżeństwa) i w 1071.Michał Psellos (ur. 1018, zm. 1078-1097) – polityk i pisarz bizantyjski, historyk. W odróżnieniu od cesarza Michała II, noszącego przydomek Psellos, nazywany Michałem Psellosem młodszym.

Annę Aretę – zakonnicę,

Teodorę – żonę Domenico Selvo, doży weneckiego,

Zoę – żonę Adriana, brata cesarza Aleksego I Komnena.

Przypisy

M. Salamon identyfikuje Uzów z Połowcami, P. Schreiner z Pieczyngami. Por. Georg Ostrogorski, Dzieje Bizancjum, Warszawa 1968, s. 281.

Bibliografia[]

Michał Psellos, Kronika czyli historia jednego stulecia Bizancjum (976-1077), tłumacz. Oktawiusz Jurewicz, Wrocław1985, s. 200-210

G. Ostrogorski, Dzieje Bizancjum, przeł. pod red. H. Evert - Kappesowej, wyd.3 Warszawa 2008.

R. Browning, Cesarstwo Bizantyńskie, przeł. G. Żurek, Warszawa 1997.

K. Zakrzewski, Historia Bizancjum, wyd.2 Kraków 1999.

M. Angold, Cesarstwo Bizantyńskie: 1025-1204: historia polityczna, przeł. W. Brodzki, Kraków 1993.

Maciej Salamon, Konstantyn X Dukas, [w:] Encyklopedia kultury bizantyńskiej, pod red. Oktawiusza Jurewicza, Warszawa 2002, s. 277-278

Peter Schreiner, Konstantin X. Dukas, [w:] Lexikon des Mittelalters, t. 5, Stuttgart 1991, s. 1378

w oparciu o Wikipedię (licencja GFDL, CC-BY-SA 3.0, autorzy, historia, edycja)