Konfederacja Spytka z Melsztyna
Władysław II Jagiełło (ur. ok. 1362 lub ok. 1352, zm. 1 czerwca 1434 w Gródku) – wielki książę litewski w latach 1377–1381 i 1382–1401, król Polski 1386-1434 i najwyższy książę litewski 1401–1434. Syn Olgierda i jego drugiej żony Julianny, córki księcia twerskiego Aleksandra, wnuk Giedymina. Założyciel dynastii Jagiellonów.Województwo sandomierskie – jednostka terytorialna Korony Królestwa Polskiego, później Rzeczypospolitej Obojga Narodów istniejąca od XIV wieku do 1795 r., część prowincji małopolskiej. Obejmowała powierzchnię 23 860 km² posiadając 7 powiatów. Siedzibą wojewody był Sandomierz, a sejmiki ziemskie odbywały się w Opatowie.
Kazimierz IV Andrzej Jagiellończyk, lit. Kazimieras I Andrius Jogailaitis, biał. Казімір I Ягелончык (ur. 30 listopada 1427 w Krakowie, zm. 7 czerwca 1492 w Grodnie) – wielki książę litewski w latach 1440–1492, król Polski w latach 1447–1492. Jeden z najaktywniejszych polskich władców, za panowania którego Korona, pokonując zakon krzyżacki w wojnie trzynastoletniej, odzyskała – po 158 latach – Pomorze Gdańskie, a dynastia Jagiellonów stała się jednym z czołowych domów panujących w Europie. Zdecydowany przeciwnik magnaterii, przyczynił się do wzmocnienia znaczenia Sejmu i sejmików, co jednak stało się z krzywdą dla mieszczaństwa.
.png)
Konfederacja Spytka z Melsztyna 1439 (także konfederacja korczyńska) – związek zbrojny zawiązany 3 maja 1439 w Nowym Mieście Korczynie przez opozycję szlachecką pod wodzą Spytka z Melsztyna, w celu odsunięcia od władzy biskupa Zbigniewa Oleśnickiego, inicjatora antyhusyckiej konfederacji.
Konfederacja była jednym z przejawów kryzysu wewnętrznego po śmierci Władysława II Jagiełły (1434), wywołanego rywalizacją między obozem oligarchicznym biskupa Zbigniewa Oleśnickiego, faktycznie rządzącym w okresie małoletniości (1434–1438) króla Władysława Warneńczyka, a stronnictwem dworskim królowej Zofii Holszańskiej oraz przedstawicieli młodszego pokolenia rodów rycerskich, którym uniemożliwiano awans w hierarchii urzędniczej. Konfederacja poniosła klęskę w bitwie pod Grotnikami koło Nowego Korczyna.
Dążenie Jagiellonów do zdobycia korony czeskiej dla królewicza Kazimierza, czemu był przeciwny Oleśnicki, doprowadziło do zbliżenia dworu królewskiego z proczeską (sympatyzującą też z husytyzmem) szlachtą i częścią możnych, którym przewodził Spytko; pod jego przewodem na zjeździe w Nowym Mieście Korczynie 168 przedstawicieli rycerstwa ziemi krakowskiej, sandomierskiej, lubelskiej i Rusi, z udziałem przedstawicieli Wielkopolski i stronników królowej, zawiązało konfederację, której celem było "usunięcie zjawisk godzących w interesy ogółu, wywołanych młodocianym wiekiem króla", pod czym rozumiano ograniczenie wpływów Oleśnickiego. Gdy okazało się, że siły konfederatów są zbyt słabe, dwór (który oficjalnie nie przyznawał się do powiązań z konfederacją) w ostatniej chwili wycofał się z planów konfrontacji, przystając na kompromis z biskupem krakowskim; stronnicy królowej odstąpili Spytka, co następnego dnia (6 maja 1439) spowodowało jego klęskę w bitwie pod Grotnikami, w której konfederaci zostali rozbici, a Spytko zmarł w wyniku odniesionych ran. Opór Oleśnickiemu stawiał jednak nadal Abraham ze Zbąszynia. Obóz Oleśnickiego musiał się jednak zgodzić na ustępstwa, dopuszczając ludzi związanych z królową Zofią do urzędów (takich jak: Piotr Polak, Mikołaj Zakrzowski, Jan Mokrski, Mikołaj Lasocki, Piotr z Kamieńca, Dersław Włostowski, Dobek ze Szczekocin, Marcin z Grabowa), co w pełni zaowocowało dopiero w okresie panowania Kazimierza IV Jagiellończyka.
Zobacz też[ | edytuj kod]
Przypisy[ | edytuj kod]
- Konfederacji Spytka nie należy mylić z o rok wcześniejszą antyhusycką konfederacją Zbigniewa Oleśnickiego, również zawiązaną w Korczynie i także nazywana konfederacją korczyńską – właśnie w odpowiedzi na nią Spytko najechał i zdobył Korczyn
- Jerzy Daniel, Kalendarz Świętokrzyski 2005. Wydawnictwo Jedność Kielce 2004, s. 238.