Komedia

Przeczytaj także...
Antyfanes (stgr. Ἀντιφάνης Antiphanes; 405 p.n.e. - 333 p.n.e.) – komediopisarz grecki, osiadły w Atenach od 387 p.n.e., pochodzący z kolonii w Azji Mniejszej. Był przedstawicielem średniej komedii attyckiej (scenki z życia rodzinnego lub komiczne trawestacje mitów). Napisał ok. 280 komedii, z których zachowały się tylko fragmenty oraz niektóre tytuły.Język grecki, greka (starogr. dialekt attycki Ἑλληνικὴ γλῶττα, Hellenikè glõtta; nowogr. Ελληνική γλώσσα, Ellinikí glóssa lub Ελληνικά, Elliniká) – język indoeuropejski z grupy helleńskiej, w starożytności ważny język basenu Morza Śródziemnego. W cywilizacji Zachodu zaadaptowany obok łaciny jako język terminologii naukowej, wywarł wpływ na wszystkie współczesne języki europejskie, a także część pozaeuropejskich i starożytnych. Od X wieku p.n.e. zapisywany jest alfabetem greckim. Obecnie, jako język nowogrecki, pełni funkcję języka urzędowego w Grecji i Cyprze. Jest też jednym z języków oficjalnych Unii Europejskiej. Po grecku mówi współcześnie około 15 milionów ludzi. Język grecki jest jedynym językiem z helleńskich naturalnych, który nie wymarł.
Komedia satyryczna - zbliżony do satyry podagtunek komedii, w którym komizm uzyskuje się poprzez ośmieszenie aktualnych zjawisk społecznych i politycznych. Cele utworów reprezetujących gatunek są przeważnie bieżące - za pomocą środków dramatycznych i satyrycznych walczą one z istniejącymi w danym miejscu i czasie obyczajami, instytucjami, modami i konwencjami.

Talia, muza komedii, marmurowa kopia rzymska z II wieku n.e. według oryginału greckiego, Muzeum Pio-Clementino (Muzea Watykańskie)

Komedia (łac. comoedia, z gr. κωμῳδία komodia, od wyrazów κῶμος komos – pochód i ᾠδή ode – pieśń) – jeden z trzech, obok tragedii i dramatu właściwego, gatunków dramatycznych. Komedie cechuje pogodny nastrój, komizm, najczęściej żywa akcja i szczęśliwe dla bohaterów zakończenie. Komedia rozwijała się już w starożytnej Grecji i Rzymie. Przedstawia komicznie sytuacje i wady bohaterów.

Talia (także Taleja, „Rozkoszna”; gr. Θάλεια Tháleia ‘kwitnąca’, łac. Thalia, Thalea) – w mitologii greckiej muza komedii.Farsa to odmiana komedii, w której łatwowierni, naiwni bohaterowie zostają wciągnięci w serię coraz bardziej nieprawdopodobnych wydarzeń. Dobra farsa to farsa precyzyjnie skonstruowana. W farsach niewiarygodne sytuacje, w które zostają wciągnięci bohaterowie, najczęściej są spowodowane ich wadami takimi jak np. próżność, sprzedajność lub chciwość. Wysiłki podejmowane przez bohaterów w celu wybrnięcia z niewygodnych lub kompromitujących sytuacji prowadzą jedynie do dalszego zapętlenia i jeszcze większej kompromitacji, aż do momentu, w którym w komicznych punktach kulminacyjnych wady zostają odpowiednio upokarzająco i przykładnie ukarane, po czym następuje względnie szczęśliwe zakończenie. Farsy prawie zawsze są poświęcone bezlitosnemu obnażaniu ludzkich słabości, a widzowie się śmieją, ponieważ łatwo mogą sobie wyobrazić siebie w sytuacji, w której to ich słabości zostają tak okrutnie obnażone. Akcja farsy musi od samego początku rozwijać się błyskawicznie i być budowana precyzyjnie. Konstrukcja farsy nie pozostawia miejsca na przypadek. Farsy nazywa się "komediami na haju".

Spis treści

3.1 Commedia dell’arte

3.2 Komedia klasycystyczna

4 Zobacz też

Komedia starożytna[]

Komedia grecka[]

Osobny artykuł: Komedia starogrecka.

Komedia starogrecka ukształtowała się w V wieku p.n.e. opozycji do tragedii. Wywodzi się z doryckich improwizowanych mimów ludowych (żartobliwych scenek o tematyce zaczerpnietej z mitologii lub codzienności) oraz attyckich pieśni, śpiewanych podczas kommosów. Badacze wyróżniają trzy etapy rozwoju komedii starogreckiej: staroattycki, średni i nowy. Do najbardziej znanych twórców komedii w tym okresie należą Arystofanes, Antyfanes i Menander.

Menander (stgr. Μένανδρος Menandros, 342-291 p.n.e.) – starożytny poeta grecki, syn Diopejthesa i Hegestraty, główny przedstawiciel komedii nowej i komedii charakterów.Pierrot – postać smutna i romantyczna, charakteryzująca się twarzą wybieloną mąką. Ubrany w biały strój. Pierrot na twarzy miał namalowane duże, czarne łzy, a na białym stroju ogromne, czarne guziki. Jedna z postaci włoskiej commedii dell’arte m.in. obok Arlekina i Scapino, którą rozsławiła pantomima francuska.

Według greckich wierzeń muzą komedii była Talia.

Komedia rzymska[]

Osobny artykuł: Komedia rzymska.

Komedia rzymska ukształtowała się w III wieku p.n.e. pod silnym wpływem greckiej komedii nowej. Popularną formą była komedia intrygi i komedia charakterów. Główni autorzy komedii rzymskich to Plaut oraz Terencjusz.

Średniowiecze[]

W XII-wiecznej średniowiecznej Francji z intermediów w misteriach, miraclach i moralitetach rozwinęła się farsa. Oparta była na błahych konfliktach, karykaturze i komizmie sytuacyjnym, wzbudzając śmiech w sposób niewyszukany.

Tragikomedia – utwór łączący treści tragiczne i komediowe. Nazwa wprowadzona została przez rzymskiego komediopisarza Plauta. Do tego gatunku mieszanego nawiązywał także Eurypides; Arystoteles natomiast teoretyzował na jego temat.Dramat (z gr. δρᾶμα – dráma czyli działanie, akcja) – jeden z trzech rodzajów literackich (obok liryki i epiki). Jest to właściwie rodzaj sztuki na granicy teatru i literatury.

Także w XII wieku powstała komedia elegijna pisana dystychem elegijnym. Rozpowszechniła się w środkowej Francji, nieliczne dzieła pochodziły z okresu późniejszego z Italii. Jako twórcę tego gatunku wskazuje się Witalisa z Blois, który tworzył w latach 1150-1160, prawdopodobnie czerpiąc z dzieł Plauta. Zasadniczym tematem utworów były wątki przygodowo-miłosne, realizowane w konwencji komicznej albo sentymentalnej. Ponieważ w utworach tych występowały zarówno dialogi, jak i narracja, istnieje wątpliwość co do scenicznego przeznaczenia dzieł.

Titus Maccius Plautus (ok.250 p.n.e. w Sarsina - ok.184 p.n.e.) - komediopisarz rzymski, jeden z najstarszych (obok Katona Starszego) pisarzy rzymskich, których utwory zachowały się w czymś więcej niż fragmentach, a przy tym jeden z dwóch (obok Terencjusza) komediopisarzy rzymskich, których komedie znamy z autopsji.Attyka (starogr. Ἀττική Attikḗ, nowogr. Αττική Attikí łac. Attica) – kraina historyczna we wschodniej starożytnej Grecji, granicząca z Beocją oraz Megarą. Aktualnie Megarę zalicza się do Attyki. Obecnie Attyka to region administracyjny (nowogr. περιφέρεια periféria) w Republice Greckiej, graniczący z regionem Grecja Środkowa i regionem Peloponez.

Poza nurtem religijnym rozwijały się rozrywkowe inscenizacje przygotowywane przez grupy wędrownych aktorów, nazywanych histrionami lub jokulatorami. Działalność ich była krytykowana przez duchowieństwa, które określało ich mianem wędrownych błaznów i włóczęgów oraz posądzało o związki z siłami nieczystymi.

Czarna komedia – odmiana komedii, w której przedmiotem żartu są sprawy zwykle traktowane poważnie, np. śmierć, choroba, cierpienie, ułomność, wojna czy zbrodnia. Czarna komedia operuje elementami groteski oraz ironią słowną i sytuacyjną, często odwołując się do poetyki absurdu i surrealizmu.Arystofanes z Aten (gr. Ἀριστοφάνης, Aristophanes) (ok. 446-385 p.n.e.) – grecki komediopisarz, jeden z twórców komedii staroattyckiej, syn średnio zamożnego chłopa o imieniu Filippos. Jego działalność przypadła na schyłkowy okres demokracji ateńskiej, gdy następowały zmiany w życiu politycznym, społecznym i kulturalnym, w sposobie myślenia i metodach kształcenia młodzieży (Sokrates). Zapewne nie do końca porzucił wieś i choć nie mieszkał w Atenach, to bywał w nich często. Arystofanes nie piastował w mieście urzędów i zwykł patrzeć na demokrację ateńską z boku, zachowując zapewne większy obiektywizm.

Komedia nowożytna[]

Commedia dell’arte[]

Osobny artykuł: Commedia dell'arte.

Utwór komediowy w teatrze

Commedia dell’arte to powstała we Włoszech w połowie XVI wieku komedia ludowa. Sięgała do tradycji antycznego mimu, rzymskiej pantomimy i błazeńskich popisów średniowiecznych histrionów. Ważną rolę odgrywał w niej efekt wizualny. Powtarzalność postaci scenicznych w każdym scenariuszu doprowadziła do utrwalenia się pewnych komicznych typów, o charakterystycznym wyglądzie i zachowaniu, zwanych maskami. Maski dzieliły się na poważne (Comico inamorato, Comica inamorata, Cantarina, Kolombina, Pierrot) i komiczne (Arlekin, Brighella, Scapino, Poliszynel (Pulcinella), Capitano (Kapitan), Scaramuccia, Pantalone, Dottore).

Muzy (lm gr. Μοῦσαι Moûsai, łac. Musae, lp. gr. Μούσα Moúsa, łac. Musa) – w mitologii greckiej boginie sztuki i nauki. Ośrodkami kultu muz były Delfy, Parnas i Helikon w Beocji.Arlekin (wł. arlecchino) – postać błazna w czarnej masce "komicznej". Ubrany w kostium zszyty z kolorowych trójkątów albo rombów. Jedna z postaci w commedii dell’arte m. in. obok Pierrota i Scapina. Niektórzy widzą w nim bożka złodziei i żebraków, Merkurego, inni sługę z Arles (Cezary z Arles), jeszcze inni odnajdują w jego czarnej masce cechy murzyńskich niewolników rzymskich.

Komedia klasycystyczna[]

Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Zobacz też[]

tragedia, tragikomedia, komedia omyłek, czarna komedia, komedia obyczajowa, komedia satyryczna

film komediowy

w oparciu o Wikipedię (licencja GFDL, CC-BY-SA 3.0, autorzy, historia, edycja)

Warto wiedzieć że... beta

Dorowie – lud grecki mówiący dialektem doryckim, który pod koniec II tysiąclecia p.n.e. zajął Helladę achajską. Pierwotnie, kiedy przebywali w górach Pindos, nazywali się Makednoi, a Dorami – Dorieis – stali się w trakcie inwazji.

Starożytny Rzym – cywilizacja rozwijająca się w basenie Morza Śródziemnego i części Europy. Jej kolebką było miasto Rzym leżące w Italii, które w pewnym momencie swoich dziejów rozpoczęło ekspansję, rozszerzając swoje panowanie na znaczne obszary i wchłaniając m.in. kulturę starożytnej Grecji. Cywilizacja rzymska, nazywana też niekiedy grecko-rzymską, razem z pochodzącą z Bliskiego Wschodu religią – chrześcijaństwem, stworzyła podstawy późniejszej cywilizacji europejskiej. Miasto Rzym zaczęło kształtować się w VIII wieku p.n.e., natomiast kres stworzonego przez nie państwa nastąpił formalnie w 1453 roku n.e. (wraz z upadkiem Konstantynopola i tym samym Cesarstwa bizantyńskiego), choć dosyć często jako koniec starożytnego Rzymu przyjmuje się rok 476 n.e., w którym upadło Cesarstwo zachodniorzymskie.

Komedia starogrecka ukształtowała się w V wieku p.n.e. Stała się jednym z podstawowych gatunków dramatu starożytnej Grecji, traktowanym jako opozycyjny do tragedii. Badacze wyróżniają trzy etapy rozwoju komedii starogreckiej: staroattycki, średni i nowy. Według greckiej mitologii muzą komedii jest Talia.

Karykatura (wł. caricatura) – przedstawienie osoby, wydarzenia lub przedmiotu, które cechuje się przesadą w oddaniu charakterystycznych elementów, właściwości, cech. Karykatura uwydatnia te cechy zwykle w celu ośmieszenia danej osoby, zjawiska itd.

Komedia charakterów - komedia, w której efekty humorystyczne polegają głównie na przejaskrawieniu wad przedstawianych postaci. Intryga nie gra tu głównej roli, a cała akcja wynika z zazębiania się i tarcia tych "charakterów".

Publius Terentius Afer (ur. ok. 195 p.n.e., zm. nie wcześniej niż w 159 p.n.e.) – komediopisarz rzymski, jeden z dwóch (obok Plauta), których komedie zachowały się do naszych czasów.

Film komediowy – gatunek filmowy przedstawiający śmieszne, humorystyczne sytuacje i postaci, mający najczęściej happy end (oprócz czarnych komedii). Jest to jeden z najstarszych gatunków filmowych; duża część filmów niemych to komedie.