Kolendra
Przeczytaj także...
Synonim w taksonomii (skrót syn.) – nierównoważne określenia odnoszące się do tego samego taksonu. Wyróżnia się synonimy nomenklatoryczne (homotypowe) i taksonomiczne (heterotypowe). Taksony opisane synonimami pierwszego rodzaju oparte są na tym samym typie nomenklatorycznym. Zgodnie z międzynarodowymi kodeksami nomenklatorycznymi tylko jedna nazwa może być ważna, tj. zgodna z tymi przepisami. W sytuacji, gdy dwie lub więcej nazw opisują ten sam takson, ustalana jest nazwa ważna (pierwsza prawidłowo opisana), pozostałe stają się synonimami nomenklatorycznymi. Synonimy taksonomiczne powstają, gdy w wyniku rozwoju wiedzy, pewne taksony są dzielone, łączone lub przenoszone. Nazwy określane jako synonimy taksonomiczne odnoszą się do taksonów posiadających różne typy nomenklatoryczne i stają się synonimami w wyniku taksonomicznego osądu.Selerowce (Apiales Lindl.) – rząd roślin nasiennych, stanowiący jedną z linii rozwojowych astrowych (asterids). Należy tutaj 7 rodzin o dobrze poznanych i dowiedzionych relacjach filogenetycznych. W obrębie rodzin wyróżnia się w sumie 493 rodzajów i blisko 5,5 tys. gatunków. W sumie należy do tego rzędu 2,4% gatunków dwuliściennych właściwych (eudicots).
Kolendra siewna (Coriandrum sativum L.) – gatunek rośliny jednorocznej należący do rodziny selerowatych (Apiaceae Lindl.). Pochodzi znad Morza Śródziemnego, lecz zaaklimatyzował się też w krajach chłodniejszych. W Polsce jest uprawiany, rzadko zdziczały lub zawleczony.
Synonim w taksonomii (skrót syn.) – nierównoważne określenia odnoszące się do tego samego taksonu. Wyróżnia się synonimy nomenklatoryczne (homotypowe) i taksonomiczne (heterotypowe). Taksony opisane synonimami pierwszego rodzaju oparte są na tym samym typie nomenklatorycznym. Zgodnie z międzynarodowymi kodeksami nomenklatorycznymi tylko jedna nazwa może być ważna, tj. zgodna z tymi przepisami. W sytuacji, gdy dwie lub więcej nazw opisują ten sam takson, ustalana jest nazwa ważna (pierwsza prawidłowo opisana), pozostałe stają się synonimami nomenklatorycznymi. Synonimy taksonomiczne powstają, gdy w wyniku rozwoju wiedzy, pewne taksony są dzielone, łączone lub przenoszone. Nazwy określane jako synonimy taksonomiczne odnoszą się do taksonów posiadających różne typy nomenklatoryczne i stają się synonimami w wyniku taksonomicznego osądu.Selerowce (Apiales Lindl.) – rząd roślin nasiennych, stanowiący jedną z linii rozwojowych astrowych (asterids). Należy tutaj 7 rodzin o dobrze poznanych i dowiedzionych relacjach filogenetycznych. W obrębie rodzin wyróżnia się w sumie 493 rodzajów i blisko 5,5 tys. gatunków. W sumie należy do tego rzędu 2,4% gatunków dwuliściennych właściwych (eudicots).
Kolendra siewna (Coriandrum sativum L.) – gatunek rośliny jednorocznej należący do rodziny selerowatych (Apiaceae Lindl.). Pochodzi znad Morza Śródziemnego, lecz zaaklimatyzował się też w krajach chłodniejszych. W Polsce jest uprawiany, rzadko zdziczały lub zawleczony.
Kolendra (Coriandrum L. 1753) – rodzaj roślin z rodziny selerowatych. Liczy 2 gatunki, pochodzące prawdopodobnie z zachodnich części obszaru śródziemnomorskiego. Gatunkiem typowym jest Coriandrum sativum L..
Systematyka[]
SynonimyCoriandropsis H. Wolff, Keramocarpus Fenzl Pozycja systematyczna według APweb (2001...)
Rodzaj należący do podrodziny Apioideae Seemann , rodziny selerowatych (Apiaceae Lindl.), rzędu selerowców (Apiales Lindl.), kladu astrowych w obrębie okrytonasiennych.
Temperatura – jedna z podstawowych wielkości fizycznych (parametrów stanu) w termodynamice. Temperatura jest związana ze średnią energią kinetyczną ruchu i drgań wszystkich cząsteczek tworzących dany układ i jest miarą tej energii.Curry – nazwa sposobu przyrządzenia potraw w kuchni indyjskiej. Curry to warzywa, ser, ryby, mięso i/lub inne składniki dania głównego w sosie.
Pozycja rodzaju w systemie Reveala (1993-1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa dereniowe (Cornidae Frohne & U. Jensen ex Reveal), nadrząd Aralianae Takht., rząd araliowce (Araliales Reveal), rodzina selerowate (Apiaceae Lindl.), syn. Umbelliferae Juss.), podrodzina Coriandroideae Prantl., plemię Coriandreae W.D.J. Koch, podplemię Coraindrinae W.D.J. Koch) Tausch, rodzaj kolendra (Coriandrum L.).
Kolendra siewna (Coriandrum sativum L.) – gatunek rośliny jednorocznej należący do rodziny selerowatych (Apiaceae Lindl.). Pochodzi znad Morza Śródziemnego, lecz zaaklimatyzował się też w krajach chłodniejszych. W Polsce jest uprawiany, rzadko zdziczały lub zawleczony.Gatunek typowy – gatunek wyznaczony przez systematyków jako typ nomenklatoryczny rodzaju. Typ nie musi być typowym przedstawicielem reprezentowanego taksonu, nie musi też świadczyć o jego zmienności. Typ umożliwia identyfikację taksonów. Okazy będące typami przechowywane są w specjalnych kolekcjach, a miejsce przechowywania wzorca jest dokładnie znane. W razie wątpliwości można odwołać się do gatunku typowego i wyróżnionych dla niego cech diagnostycznych.
Gatunki
Zastosowanie[]
Kolendra siewna jest gatunkiem mającym zastosowanie kulinarne. Świeże liście kolendry są nieodzownym składnikiem kuchni południowo-azjatyckich, wykorzystywanym np. w przygotowaniu wielu chutney i potraw curry, a także kuchni chińskiej, czy meksykańskiej. Ze względu na działanie wysokiej temperatury, która obniża walory smakowe kolendry, świeże liście dodaje się pod koniec gotowania. Kolendrę stosuje się również często jako przybranie do potraw. Suszone owoce kolendry (często nazywane "nasionami") zazwyczaj stosowane są w postaci zmielonej jako przyprawa. W całości bywają prażone na sucho tuż przed zmieleniem w celu podniesienia walorów smakowych.
Rodzaj (łac. genus, l.mn. genera) – podstawowa, obowiązkowa kategoria systematyczna obejmująca gatunek lub monofiletyczną grupę gatunków wyróżnionych na podstawie jednej lub więcej cech taksonomicznych. Nazwą rodzaj określany jest też każdy takson w randze rodzaju.Astrowe – grupa roślin, która w zależności od ujęcia systematycznego stanowi takson określonej rangi systematycznej lub klad spokrewnionych (pochodzących od wspólnego przodka) roślin w kladogramie taksonomii filogenetycznej, bez określonej rangi systematycznej. W pierwszym wypadku grupa ta umieszczana była w randze podklasy (Asteridae Takht.) m.in. w systemie Cronquista (1981), Takhtajana (1997) i Reveala (1999 i 2007). W systemie APG I (1998) mianem różowych (rosids) określony został klad, który w miarę poznawania powiązań filogenetycznych był później precyzowany przez system APG II (2003) i system APG III (2009) oraz na Angiosperm Phylogeny Website. Współcześnie za różowe uważa się rośliny mające wspólnego przodka, którego najbliższymi krewnymi (kladem siostrzanym) są goździkowce (Caryophyllales).
Przypisy
- ↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-05-01].
- Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-28].
- Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-05].
- Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Coriandrum (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-28].
Karol Linneusz, szw. Carl von Linné, łac. Carolus Linnaeus (ur. 23 maja 1707 w Råshult, zm. 10 stycznia 1778 w Uppsali) — szwedzki przyrodnik, profesor Uniwersytetu w Uppsali.Smak – jeden z podstawowych zmysłów dostępnych organizmom, służący do chemicznej analizy składu pokarmu. U wielu organizmów smak i węch nie są oddzielone.
Warto wiedzieć że... beta
Selerowate, baldaszkowate (Apiaceae Lindl., Umbelliferae Juss.) – rodzina bylin, rzadziej krzewów, do której należy około 430 rodzajów i ok. 3780 gatunków. W Polsce dziko rośnie ok. 70 gatunków.
System Reveala – nowoczesny system klasyfikacji roślin okrytonasiennych. Został opracowany przez amerykańskiego botanika Jamesa L. Reveala (ur. 1941), profesora Uniwersytetu w Maryland (USA). Po 1992 roku, kiedy to swój system opublikował Robert F. Thorne, Reveal zajął się jego korektą nomenklatoryczną. W tym też czasie zaproponował kilka nowych rozwiązań klasyfikacyjnych, początkowo na poziomie rzędów i podklas. W 1994 r. zaproponował wyróżnienie wśród okrytonasiennych 5 klas, co zaowocowało całkowicie oryginalnym ujęciem systematycznym tej grupy roślin. System ten Reveal publikował na swoich stronach internetowych i aktualizował do roku 1999. W następnych latach autor systemu wszedł w skład Angiosperm Phylogeny Group i brał udział w tworzeniu systemu APG II.
Araliowce (Araliales Reveal) – rząd roślin z klasy Rosopsida wyróżniany m.in. w latach 90. XX wieku w systemie Reveala. W późniejszych systemach APG należące tu rodziny włączone zostały do rzędu selerowców.
Okrytonasienne, okrytozalążkowe (Magnoliophyta; syn. Angiospermae) – grupa (klad) roślin naczyniowych pochodzących od wspólnego przodka żyjącego prawdopodobnie w okresie karbonu (350-275 mln lat temu) i stanowiących siostrzaną linię rozwojową w stosunku do nagonasiennych. Okrytonasienne charakteryzują się zredukowanym gametofitem oraz brakiem rodni i plemni. Sporofity są pokaźne, a kwiat jest często obupłciowy. Części wytwarzające gamety to słupki i pręciki. Słupki powstają ze zrośniętych owocolistków. Pręciki zbudowane są z nitki i główki. W główce występują najczęściej 2 pylniki. W pylnikach powstają mikrospory, z których następnie rozwijają się ziarna pyłku, które wytwarzają tzw. jądra plemnikowe (nieruchome plemniki).
Angiosperm Phylogeny Website (lub APWeb, APW) – strona internetowa stanowiąca popularne źródło aktualnych informacji taksonomicznych dotyczących roślin okrytonasiennych. Strona umieszczona jest na serwerze Missouri Botanical Garden i jest redagowana przez Petera F. Stevensa, członka Angiosperm Phylogeny Group (jednego z autorów systemu APG II z 2003 i systemu APG III z 2009). Taksonomia prezentowana na stronie bazuje na systemie APG III, ale jest uaktualniana odpowiednio do rozwoju wiedzy w zakresie filogenezy okrytonasiennych. Strona jest źródłem danych systematycznych także dla niektórych wersji językowych Wikipedii (np. angielskiej, niemieckiej, francuskiej, hiszpańskiej, polskiej).
Chutney, czatnej, hindi: चटनी ćatni - gęsty sos używany w kuchni indyjskiej. Sporządzany z owoców i warzyw, z rodzynkami, czosnkiem, cebulą, musztardą, octem itp. Używany do potraw mięsnych i wegetariańskich. W smaku może się wahać od bardzo pikantnego do łagodnego, wręcz słodkiego. W Europie Zachodniej dostępny w formie gotowej, sprzedawany w słoiczkach. W Indiach zawsze sporządzany na bieżąco, często z sezonowych składników. W południowych Indiach podawany wraz z sambarem jako dodatek do dosy.