Kolenchyma
Przeczytaj także...
Ziemniak, kartofel, psianka ziemniak (Solanum tuberosum L.) – gatunek byliny należący do rodziny psiankowatych. Nazwa ”ziemniak” odnosi się zarówno do całej rośliny, jak i do jej jadalnych, bogatych w skrobię bulw pędowych, z powodu których gatunek jest uprawiany na masową skalę. Roślina wywodzi się z Andów, gdzie udomowiono ją ok. 8 tysięcy lat temu. Ziemniak został przywieziony do Europy w końcu XVI wieku, w ciągu następnych stuleci stał się integralną częścią wielu kuchni z całego świata. Obecnie jest czwartą pod względem produkcji rośliną uprawną (po pszenicy, ryżu i kukurydzy).Tkanka korkotwórcza (fellogen, felogen, miazga korkotwórcza, miazga korkorodna) – tkanka twórcza wtórna rośliny naczyniowej, której komórki dzieląc się peryklinalnie wytwarzają korek po zewnętrznej stronie felogenu i fellodermę po stronie wewnętrznej, przy czym podziały prowadzące do powstania korka są liczniejsze niż podziały związane z produkcją felodermy. W ten sposób powstaje peryderma (korkowica).
Tkanka wzmacniająca, tkanka mechaniczna – ogólna nazwa tkanek roślinnych, zapewniających roślinom odporność na zginanie, rozciąganie oraz umożliwiających zachowanie kształtu organom. Tkanki wzmacniające tworzą układ wzmacniający. Tkanki wzmacniające są przystosowane do obciążeń mechanicznych występujących w środowisku lądowym. Jej komórki mają zgrubiałe ściany, a ich odpowiednie rozmieszczenie w roślinie gwarantuje wytrzymałość na czynniki dynamiczne (np. wiatr), a także statyczne (np. masa liści czy owoców).
Ziemniak, kartofel, psianka ziemniak (Solanum tuberosum L.) – gatunek byliny należący do rodziny psiankowatych. Nazwa ”ziemniak” odnosi się zarówno do całej rośliny, jak i do jej jadalnych, bogatych w skrobię bulw pędowych, z powodu których gatunek jest uprawiany na masową skalę. Roślina wywodzi się z Andów, gdzie udomowiono ją ok. 8 tysięcy lat temu. Ziemniak został przywieziony do Europy w końcu XVI wieku, w ciągu następnych stuleci stał się integralną częścią wielu kuchni z całego świata. Obecnie jest czwartą pod względem produkcji rośliną uprawną (po pszenicy, ryżu i kukurydzy).Tkanka korkotwórcza (fellogen, felogen, miazga korkotwórcza, miazga korkorodna) – tkanka twórcza wtórna rośliny naczyniowej, której komórki dzieląc się peryklinalnie wytwarzają korek po zewnętrznej stronie felogenu i fellodermę po stronie wewnętrznej, przy czym podziały prowadzące do powstania korka są liczniejsze niż podziały związane z produkcją felodermy. W ten sposób powstaje peryderma (korkowica).
Tkanka wzmacniająca, tkanka mechaniczna – ogólna nazwa tkanek roślinnych, zapewniających roślinom odporność na zginanie, rozciąganie oraz umożliwiających zachowanie kształtu organom. Tkanki wzmacniające tworzą układ wzmacniający. Tkanki wzmacniające są przystosowane do obciążeń mechanicznych występujących w środowisku lądowym. Jej komórki mają zgrubiałe ściany, a ich odpowiednie rozmieszczenie w roślinie gwarantuje wytrzymałość na czynniki dynamiczne (np. wiatr), a także statyczne (np. masa liści czy owoców).
Kolenchyma (zwarcica) – tkanka roślinna wzmacniająca złożona z komórek żywych, elastycznych i wydłużonych, otoczonych niezdrewniałą celulozowo-pektynową ścianą. Komórki mogą zawierać chloroplasty, chociaż nie należą do tkanek asymilacyjnych. W ścianie komórkowej występują zwykle nierównomierne zgrubienia. Zwykle komórki kolenchymy ściśle do siebie przylegają. Pomimo znacznej grubości ściany komórkowe kolenchymy pozostają elastyczne, co umożliwia wzrost rośliny na długość. Czasem w skład ściany komórkowej wchodzi oprócz celulozy protopektyna, zdolna do pęcznienia.
Ściana komórkowa - martwy składnik komórki, otoczka komórki o funkcji ochronnej i szkieletowej. Ściana komórkowa występuje u roślin, grzybów, bakterii i niektórych protistów. U każdej z tych grup jest zbudowana z innych substancji, np. u grzybów jest to chityna, a u roślin celuloza i jej pochodne (hemiceluloza i pektyna) oraz lignina, natomiast u bakterii podstawowym składnikiem jest mureina. Ściana komórkowa leży na zewnątrz błony komórkowej. W tkankach ściany komórkowe sąsiadujących ze sobą komórek są zlepione pektynową substancją tworzącą blaszkę środkową. Między komórkami istnieją wąskie połączenia w postaci plasmodesm - wąskich pasm cytoplazmy przenikających ściany i zawierających fragmenty retikulum endoplazmatycznego. Młode komórki roślin otoczone są ścianą pierwotną, której strukturę wewnętrzną stanowią ułożone w sposób nieuporządkowany łańcuchy celulozowe wypełnione hemicelulozą i pektyną. W starszych komórkach obserwuje się również ścianę wtórną - powstającą po wewnętrznej stronie ściany pierwotnej, zwykle grubszą i bardziej wytrzymałą niż pierwotna, o uporządkowanej budowie szkieletu celulozowego, również wypełnionego hemicelulozą i pektyną. Ulega ona inkrustacji (węglan wapnia, krzemionka lub lignina) i adkrustacji (kutyna, suberyna, woski).Sklerenchyma (twardzica) – tkanka wzmacniająca roślin. Dojrzałe komórki sklerenchymatyczne mają mocno zgrubiałe i na ogół silnie zdrewniałe ściany wtórne, inkrustowane ligniną, z licznymi jamkami. W czasie rozwoju tych komórek ich protoplasty najczęściej zamierają i zanikają – są to więc komórki martwe. Tkanka składa się przeważnie z komórek prozenchymatycznych (podłużnych). Funkcją sklerenchymy jest przede wszystkim nadawanie sztywności poszczególnym częściom rośliny. W rozwoju powstają z merystemów pierwotnych lub wtórnych.
Wyróżnia się następujące rodzaje kolenchymy:
Jest to tkanka pierwotna, czyli wytwór merystemów pierwotnych. Jej komórki mogą często różnicować się w merystemy wtórne, gł. tkankę korkotwórczą.
Merystem pierwotny – tkanka twórcza roślinna, która powstaje bezpośrednio z merystemu zarodkowego i powoduje pierwotny przyrost rośliny. Wzrost merystemu jest inicjowany przez podziały komórek inicjalnych. W wyniku podziałów powstaje tkanka określana jako pramerystem, a tkanka wykazująca już pewien stopień zróżnicowania tworzy merystem pierwotny. W przypadku merystemu wierzchołkowego łodygi z pramerystemu wykształcają się trzy regiony: praskórka, prakambium, pramiękisz. Dalsze różnicowanie prowadzi do powstania tkanek stałych.Pektyny (gr. πηκτός pektós = zwarty, cieknący) - mieszanina węglowodanów występująca w ścianach komórkowych wielu roślin. Pektyny są generalnie polisacharydami i oligosacharydami o zmiennym składzie. Są to przede wszystkim poliuronidy składające się z połączonych ze sobą wiązaniami α-1,4-glikozydowymi jednostek kwasu D-galakturonowego, w znacznej części zestryfikowanych grupami metylowymi. Pektyny dla ludzi, pod względem odżywczym, są ciałami balastowymi. Pod względem żywieniowym stanowią jedną z frakcji rozpuszczalnego włókna pokarmowego (błonnika). Wiele mikroorganizmów jest w stanie rozkładać pektynę. Po raz pierwszy wspomniane w przepisach z I wieku n.e.
Kolenchyma występuje przede wszystkim w peryferycznych partiach łodyg lub ogonków liściowych (szybko rosnących częściach rośliny), rzadziej w korzeniu. Chroni te organy od złamania oraz nadaje im niezbędną odporność mechaniczną. Bardzo rzadko występują przestwory – tzw. kolenchyma luźna.
Komórka roślinna – podstawowa jednostka strukturalna i funkcjonalna budująca organizm rośliny, mająca zdolność wymiany materii z otoczeniem i jej przetwarzania. Pod względem kształtu komórki roślinne można podzielić na:Kolenchyma kątowa – część kolenchymy zbudowana z komórek żywych (często z chloroplastami) mająca celulozowo-pektynowe wzmocnienia w narożnikach, czyli miejscu styku kilku komórek. Kolenchyma kątowa występuje między innymi w ogonkach liściowych rodzaju Ficus. Komórki kolenchymy nadają roślinie sztywność i elastyczność, chronią przed złamaniem i działaniem wiatru. Utrzymują roślinę w pozycji pionowej.
Zobacz też[ | edytuj kod]
Przypisy[ | edytuj kod]
- ↑ Szweykowska Alicja, Szweykowski Jerzy: Botanika t.1 Morfologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003, s. 126-127. ISBN 83-01-13953-6.
- Malinowski Edmund: Anatomia roślin. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 105.
- ↑ Hejnowicz Z.: Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych. Warszawa: PWN, 1980, s. 50-53. ISBN 83-01-00420-7.
Merystem wtórny – roślinna tkanka twórcza, powstająca z komórek należących do tkanek stałych, które już utraciły zdolność do podziału, ale w określonych sytuacjach przyjmują powtórnie formę embrionalną, zdolną do podziałów.Szałwia muszkatołowa (Salvia sclarea) – gatunek rośliny z rodziny jasnotowatych. Występuje w Europie Południowej i Środkowej oraz w Azji Zachodniej i Środkowej po Pakistan. Uprawiany po środkową Europę, także w Ameryce Północnej, gdzie w cieplejszych rejonach dziczeje.
Warto wiedzieć że... beta
Celuloza – nierozgałęziony biopolimer, polisacharyd zbudowany liniowo z 3000 - 14000 cząsteczek glukozy połączonych wiązaniami β-1,4-glikozydowymi. Łańcuchy te mają długość ok. 7 μm. Wiązanie β przyczynia się do utworzenia sztywnych, długich nitek, które układają się równolegle, tworząc micele powiązane mostkami wodorowymi. W czystej postaci celuloza jest białą, pozbawioną smaku i zapachu, nierozpuszczalną w wodzie substancją. Jej trawienie umożliwia grupa enzymów zwanych celulazami.
Chloroplast (ze starogreckiego: χλωρός (chlōrós) + πλαστός (plastós) – ciałko zieleni) – otoczone podwójną błoną białkowo-lipidową organellum komórkowe występujące u roślin i glonów eukariotycznych. Są rodzajem plastydów. Zawierają zielone barwniki chlorofile pochłaniające energię światła słonecznego potrzebną do fotosyntezy. W nich zachodzi przemiana dwutlenku węgla oraz wody z wykorzystaniem energii świetlnej w glukozę oraz tlen.
Bez czarny, dziki bez czarny (Sambucus nigra L.) – gatunek rośliny z rodziny piżmaczkowatych (Adoxaceae), dawniej zaliczany był także do rodziny bzowatych (Sambucaceae) i przewiertniowatych (Caprifoliaceae). Inne zwyczajowe nazwy polskie: bez lekarski, bez pospolity, bzowina, bzina, buzina, hyczka, hyćka.
Kolenchyma płatowa – część kolenchymy zbudowana z komórek żywych (często z chloroplastami) mająca celulozowo-pektynowe wzmocnienia na stycznych powierzchniach kolejnych komórek. Kolenchyma płatkowa występuje miedzy innymi w łodygach rodzaju Sambucus.
Tkanki roślinne – zespoły komórek o podobnej budowie, określonych czynnościach i wspólnym pochodzeniu występujące u roślin. Niektóre tkanki tworzone są przez zespoły komórek jednego typu, są to tkanki jednorodne lub proste. Większość tkanek roślinnych składa się z komórek kilku typów, są to tkanki niejednorodne lub złożone.