Kodeks - książka
Podstrony: 1 [2] [3] [4]
Iluminacja – średniowieczne zdobnictwo książkowe, pierwotnie w postaci ozdobnych linii i inicjałów oraz coraz bardziej skomplikowanych wzorów. Wraz z rozwojem iluminatorstwa pojawiają się złocenia, które mogły przejawiać się nawet w formie złotych liter (codex aureus) pisanych na barwionym purpurą pergaminie. Iluminacja, zwłaszcza w sztuce dojrzałego średniowiecza mogła przyjąć formę dekoracyjnych rysunków wykonywanych technikami malarskimi lub też mogła wykorzystywać malowane (często ilustracyjne) miniatury figuralne, umieszczane na kartach manuskryptów, a później także pierwszych druków. Iluminacje zasadniczo dotyczyły dwóch obszarów na karcie: rozbudowanych kompozycji inicjałowych, oraz wypełnienia marginesów (bordiur). Tworzono jednak również bogate, rozbudowane kompozycje tekstowo-graficzne, na których tekst i obraz funkcjonowały, co rzadkie dla sztuki średniowiecznej, wspólnie - zajmując całość karty, czego przykładem może być słynny ewangeliarz z Kells.Księga z Kells (ang. Book of Kells, irl. Leabhar Cheanannais), znana również pod nazwą Ewangeliarz z Kells lub Ewangeliarz świętego Kolumby – manuskrypt z około 800 roku, bogato iluminowany przez celtyckich mnichów, pochodzący prawdopodobnie z klasztoru na wyspie Iona założonego przez św. Kolumbę. Będąc jednym z najważniejszych zabytków chrześcijaństwa irlandzkiego i dzieł irlandzko-saskiej sztuki, stanowi również jeden z najpiękniejszych iluminowanych manuskryptów średniowiecznych, jakie zachowały się do naszych czasów. Z uwagi na wartość artystyczną i precyzję wykonania, mimo że niedokończony, rękopis ten uważany jest przez wielu specjalistów za jedno z najbardziej godnych uwagi zachowanych dzieł średniowiecznej sztuki religijnej.

Kodeks – jedna z form książki. Jest to zbiór kart złączonych (szytych, klejonych) na jednym z brzegów nazywanym grzbietem książki. Karty kodeksu są z papirusu, pergaminu, albo papieru. Forma ta, stosowana od końca I wieku n.e., jest obecnie najpopularniejszą formą książki, do innych zaliczamy: zwój, leporello, książkę mówioną, książkę elektroniczną.
Nazwa "kodeks" pochodzi z łac. codex – 'pień drzewa', 'kloc drzewny'.
Pierwszorzędną zaletą kodeksu, która stanowi o jego przewadze nad zwojem papirusowym, jest łatwość konsultacji: kodeks można w każdej chwili otworzyć na dowolnej stronie, podczas gdy zwój papirusowy wymaga mozolnego przewijania.
Inną zaletą kodeksu jest możliwość pisania po obu stronach kart. T. C. Skeat szacuje, że w ten sposób zaoszczędza się ok. 44% materiału. W przypadku zwojów opistografia była rzadko stosowana (zwijać można było tylko w jedną stronę), a jeżeli już stosowano, po drugiej stronie zapisywano tekst innego dzieła. Kodeksy pozwalały więc na oszczędzanie materiału rękopiśmiennego. Częściej jednak niż zwoje podlegały uszkodzeniom. Niszczyły się zwłaszcza narożniki, ponadto często wypadały kartki. W przypadku rękopisów biblijnych rezultatem wypadania kartek może być brak zakończenia Ewangelii Marka (16,9-20) oraz tzw. Pericope adulterae w Ewangelii Jana (7,53 - 8,11) w wielu starożytnych kodeksach.

Spis treści
Pierwsze kodeksy[]
Znane początki kodeksu sięgają 250 p.n.e. i związane są z Liber Linteus.
Pierwsze kodeksy pojawiły się za czasów Cesarstwa Rzymskiego i opierały się na systemie zszywania zapisanych po obu stronach kart. Wzmianki źródłowe na ten temat pochodzą z I wieku n.e. Ze względu na drogi materiał, pisanie tekstu po obu stronach było niewątpliwie dużą zaletą. Kolejnym etapem było klejenie kart. W najstarszych kodeksach pisano w kolumnach, bez odstępów między wyrazami i zdaniami. Taki sposób pisania określa się jako stychometryczny (gr. 'stichos' - rząd, linia). Już w IV wieku wchodzi w użycie kolometryczny (gr. 'kolon' - człon) system pisania, zastępujący brak interpunkcji. W każdej linii tekstu umieszczano tę część zdania, która miała wewnętrzny sens. Tę formę po dziś dzień się stosuje w przekładach partii poetyckich Pisma Świętego.
Ze względu na kształt liter kodeksy dzieli się na majuskułowe i minuskułowe.
Podstrony: 1 [2] [3] [4]