Kodeks - książka

Podstrony: 1 [2] [3] [4]

Przeczytaj także...
Iluminacja – średniowieczne zdobnictwo książkowe, pierwotnie w postaci ozdobnych linii i inicjałów oraz coraz bardziej skomplikowanych wzorów. Wraz z rozwojem iluminatorstwa pojawiają się złocenia, które mogły przejawiać się nawet w formie złotych liter (codex aureus) pisanych na barwionym purpurą pergaminie. Iluminacja, zwłaszcza w sztuce dojrzałego średniowiecza mogła przyjąć formę dekoracyjnych rysunków wykonywanych technikami malarskimi lub też mogła wykorzystywać malowane (często ilustracyjne) miniatury figuralne, umieszczane na kartach manuskryptów, a później także pierwszych druków. Iluminacje zasadniczo dotyczyły dwóch obszarów na karcie: rozbudowanych kompozycji inicjałowych, oraz wypełnienia marginesów (bordiur). Tworzono jednak również bogate, rozbudowane kompozycje tekstowo-graficzne, na których tekst i obraz funkcjonowały, co rzadkie dla sztuki średniowiecznej, wspólnie - zajmując całość karty, czego przykładem może być słynny ewangeliarz z Kells.Księga z Kells (ang. Book of Kells, irl. Leabhar Cheanannais), znana również pod nazwą Ewangeliarz z Kells lub Ewangeliarz świętego Kolumby – manuskrypt z około 800 roku, bogato iluminowany przez celtyckich mnichów, pochodzący prawdopodobnie z klasztoru na wyspie Iona założonego przez św. Kolumbę. Będąc jednym z najważniejszych zabytków chrześcijaństwa irlandzkiego i dzieł irlandzko-saskiej sztuki, stanowi również jeden z najpiękniejszych iluminowanych manuskryptów średniowiecznych, jakie zachowały się do naszych czasów. Z uwagi na wartość artystyczną i precyzję wykonania, mimo że niedokończony, rękopis ten uważany jest przez wielu specjalistów za jedno z najbardziej godnych uwagi zachowanych dzieł średniowiecznej sztuki religijnej.

Pierwsza strona Kodeksu Argenteus

Kodeks – jedna z form książki. Jest to zbiór kart złączonych (szytych, klejonych) na jednym z brzegów nazywanym grzbietem książki. Karty kodeksu są z papirusu, pergaminu, albo papieru. Forma ta, stosowana od końca I wieku n.e., jest obecnie najpopularniejszą formą książki, do innych zaliczamy: zwój, leporello, książkę mówioną, książkę elektroniczną.

Ewangelia Marka [Mk lub Mar] – druga z kolei, a zarazem najkrótsza i najstarsza Ewangelia nowotestamentowa. Jej autorem według tradycji chrześcijańskiej jest Jan Marek, który miał spisać w Rzymie relację Piotra Apostoła. Jest jedną z ewangelii synoptycznych. Święty Marek napisał Ewangelię dla ludzi nieznających języka aramejskiego oraz zwyczajów żydowskich. W przeciwieństwie do Mateusza terminy aramejskie zawsze są objaśniane, podobnie jak zwyczaje żydowskie. Pod względem stylu i języka ustępuje pozostałym Ewangeliom. Niewiele jest mów Jezusa i są one krótkie (poza dwoma, tj. Mk 4,1-34 oraz Mk 13,1-37). Marek koncentruje się na opisie cudów i czynów Jezusa.Dongba, tomba (chiń. upr.: 东巴; chiń. trad.: 東巴; pinyin: dōngbā; naxi: ²dto¹mba) – szaman lub kapłan w kulturze grupy etnicznej Naxi w południowozachodnich Chinach. Odgrywają wielką rolę w tradycyjnej religii Naxi. Dongba prawdopodobnie wywodzą się z przedbuddyjskiej tybetańskiej tradycji bön o czym mogą świadczyć ich stroje oraz wizerunki bóstw bon w nakryciach głowy. Wykorzystują w swoich obrzędach flagi modlitewne podobne do tybetańskich. Ich tradycje religijne wykazują także elementy animizmu oraz wpływy taoizmu. Rytuały wykonywane przez dongba mają na celu uzyskanie przychylności duchów, które zamieszkują różne obiekty związane z przyrodą. Literatura związana z magią i religią zapisywana jest przez nich w piktograficznym piśmie dongba.

Nazwa "kodeks" pochodzi z łac. codex – 'pień drzewa', 'kloc drzewny'.

Pierwszorzędną zaletą kodeksu, która stanowi o jego przewadze nad zwojem papirusowym, jest łatwość konsultacji: kodeks można w każdej chwili otworzyć na dowolnej stronie, podczas gdy zwój papirusowy wymaga mozolnego przewijania.

Inną zaletą kodeksu jest możliwość pisania po obu stronach kart. T. C. Skeat szacuje, że w ten sposób zaoszczędza się ok. 44% materiału. W przypadku zwojów opistografia była rzadko stosowana (zwijać można było tylko w jedną stronę), a jeżeli już stosowano, po drugiej stronie zapisywano tekst innego dzieła. Kodeksy pozwalały więc na oszczędzanie materiału rękopiśmiennego. Częściej jednak niż zwoje podlegały uszkodzeniom. Niszczyły się zwłaszcza narożniki, ponadto często wypadały kartki. W przypadku rękopisów biblijnych rezultatem wypadania kartek może być brak zakończenia Ewangelii Marka (16,9-20) oraz tzw. Pericope adulterae w Ewangelii Jana (7,53 - 8,11) w wielu starożytnych kodeksach.

Liber Linteus (znana też jako Liber Zagrabiensis, czyli Lniana księga lub Księga z Zagrzebia) – jedyna zachowana do naszych czasów księga napisana w języku etruskim, powstała około 250 roku p.n.e.Kodeks majuskułowy, inaczej kodeks uncjalny, jest rękopisem pisanym na pergaminie pismem wielkoliterowym (inaczej majuskułowym, tj. uncjałą lub kapitułą). Jest rękopisem Nowego Testamentu w języku greckim (lub łacińskim). Używany był w wiekach IV-XI. Od XVIII wieku cieszą się zainteresowaniem ze strony krytyków tekstu.

Spis treści

1 Pierwsze kodeksy

2 Kodeksy chrześcijańskie

Pierwsze kodeksy[]

Znane początki kodeksu sięgają 250 p.n.e. i związane są z Liber Linteus.

Pierwsze kodeksy pojawiły się za czasów Cesarstwa Rzymskiego i opierały się na systemie zszywania zapisanych po obu stronach kart. Wzmianki źródłowe na ten temat pochodzą z I wieku n.e. Ze względu na drogi materiał, pisanie tekstu po obu stronach było niewątpliwie dużą zaletą. Kolejnym etapem było klejenie kart. W najstarszych kodeksach pisano w kolumnach, bez odstępów między wyrazami i zdaniami. Taki sposób pisania określa się jako stychometryczny (gr. 'stichos' - rząd, linia). Już w IV wieku wchodzi w użycie kolometryczny (gr. 'kolon' - człon) system pisania, zastępujący brak interpunkcji. W każdej linii tekstu umieszczano tę część zdania, która miała wewnętrzny sens. Tę formę po dziś dzień się stosuje w przekładach partii poetyckich Pisma Świętego.

Teodor Cressy Skeat, ang. Theodore Cressy Skeat (ur. 15 lutego 1907, zm. 25 czerwca 2003) – bibliotekarz w British Library, gdzie pracował jako asystent kustosza (od 1931), zastępca kustosza (od 1948) i kustosz manuskryptów oraz bibliotekarz Egerton (od 1961 do 1972), po studiach w Cambridge i British School of Archaeology w Atenach. Jego praca zbiegła się z pozyskaniem dwóch ważnych rękopisów przez instytucję, w której pracował, mianowicie Kodeksu Synajskiego i apokryficznej ewangelii Egerton 2 Papirus (Ewangelia Egerton). Stał się znany dzięki znacznemu wkładowi do paleografii, papirologii i kodeksologii (kodykologii), zwłaszcza – choć nie tylko – w nawiązaniu do dwóch wymienionych rękopisów. Był wnukiem znanego filologa Waltera Williama Skeata.Papirus Rylands 457, oznaczony jako P 52 {displaystyle {mathfrak {P}}^{52}} – niewielki fragment papirusu, o wymiarach ok. 9 na 6 cm, zapisany obustronnie. Zawiera jeden z najstarszych zachowanych fragmentów Nowego Testamentu, dokładnie Ewangelii według Jana. Strona przednia (recto) zawiera linijki z Jana 18,31-33, w grece koine, a strona tylna (verso) zawiera wersety z Jana 18,37-38. Są to z fragmenty rozmowy Piłata z Jezusem. Papirus zakupiono w Egipcie w 1920 r., opublikował zaś go w 1935 roku C.H. Roberts. Obecnie znajduje się w John Rylands University Library w Manchesterze.

Ze względu na kształt liter kodeksy dzieli się na majuskułowe i minuskułowe.

Podstrony: 1 [2] [3] [4]

w oparciu o Wikipedię (licencja GFDL, CC-BY-SA 3.0, autorzy, historia, edycja)

Warto wiedzieć że... beta

Labarum – sztandar legionów rzymskich (vexillum) używany tylko, gdy cesarz był z wojskiem. Czworokątna purpurowa chorągiew imperium ze złotymi frędzlami zawieszona na poprzecznej belce, na której pierwotnie osadzony był orzeł (symbol Jowisza), a później chrystogram Chi Rho. Zostało wprowadzone w Cesarstwie rzymskim w okresie cesarza Konstantyna Wielkiego lub wcześniej.

<|||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| - |||||||||| |||||||||| ||||||||||>

Iluminator – średniowieczny artysta-rzemieślnik, malarz nanoszący na karty kodeksów lub książek stosunkowo proste ozdoby zwane iluminacjami. Termin odnoszący się zasadniczo do osoby przyozdabiającej rękopisy lub druki, a nie zajmującej się bogatszymi, figuralnymi dekoracjami lub ilustracjami, którymi zajmował się raczej malarz miniaturzysta. Prace iluminatora obejmowały głównie zdobienie inicjałów i dekoracyjne obramienia stron, z czasem łączące się z pracą miniaturzysty. Dlatego też w potocznym znaczeniu terminy iluminatora i miniaturzysty są często z sobą utożsamiane, tym bardziej że wielu późniejszych iluminatorów było jednocześnie miniaturzystami.

Pergamin – materiał pisarski (podłoże, na którym można pisać) wyrabiany ze skór zwierzęcych. Wytwarzanie pergaminu zwano pergaminnictwem.

E-book (także: eBook, książka elektroniczna, publikacja elektroniczna, e-książka) – treść zapisana w formie elektronicznej, przeznaczona do odczytania za pomocą odpowiedniego oprogramowania zainstalowanego w urządzeniu komputerowym (np. komputer osobisty, czytnik książek elektronicznych, telefon komórkowy czy palmtop).

<|||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| - |||||||||| |||||||||| ||||||||||>

Kodeks minuskułowy, Minuskuł — rękopisy greckiego Nowego Testamentu pisane małymi literami, czyli minuskułą, na pergaminie lub papierze. Pochodzą z IX-XVII wieków (najstarszy z 835 roku), znamy ich dziś 2907. Od XIII wieku materiałem piśmienniczym staje się papier. Ponad 1300 minuskułów pisanych jest na papierze.