Klasyfikacja nauk – uporządkowanie głównych dziedzin nauki, a następnie ich podział na dyscypliny.
Historyczne klasyfikacje nauk[ | edytuj kod]
W starożytności uważano, że klasyfikacja nauk powinna być odzwierciedleniem struktury rzeczywistości.
Arystoteles podzielił nauki następująco:
Siedem sztuk wyzwolonych (łac. septem artes liberales, właściwie siedem umiejętności godnych człowieka wolnego) – podstawa wykształcenia w okresie późnej starożytności oraz średniowiecza. Siedem sztuk dzielone było na dwie mniejsze grupy – trivium i quadrivium. Kanwą tego podziału było monumentalne, encyklopedyczne dzieło Marka Terencjusza Warrona, zatytułowane Disciplinarum libri IX (Dziewięć ksiąg naukowych).Zoologia (od gr. zoon = zwierzę, i logos = słowo, myśl, rozumowanie) – nauka o zwierzętach, czyli wszystkich żywych organizmach zdolnych do przemieszczania i odżywiania się (z wyjątkiem mikroorganizmów), a także ich zachowaniach i budowie.
Nauki teoretyczne – fizyka, matematyka, logika, filozofia;
Nauki praktyczne – etyka, ekonomika i polityka;
Nauki twórcze – poetyka, retoryka, sztuka.
Ksenokrates podzielił filozofię na logikę, fizykę i etykę
W średniowieczu wyróżniano nauki świeckie – artes liberales, w których obowiązywał podział na:
Trivium – gramatyka, retoryka, dialektyka
Quadrivium – arytmetyka, geometria, astronomia i muzyka.
Natomiast w naukach teologicznych dopuszczano objawienie jako źródło poznania.
Władysław Tatarkiewicz (ur. 3 kwietnia 1886 w Warszawie, zm. 4 kwietnia 1980 tamże) – filozof i historyk filozofii, estetyk i etyk, historyk sztuki, członek Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk.Medycyna (łac. medicina „sztuka lekarska”) – nauka empiryczna (oparta na doświadczeniu) obejmująca całość wiedzy o zdrowiu i chorobach człowieka oraz sposobach ich zapobiegania, oraz ich leczenia. Medycyna weterynaryjna rozszerza zakres zainteresowań medycyny na stan zdrowia zwierząt. Za prekursora medycyny starożytnej uważa się Hipokratesa, a nowożytnej Paracelsusa. W czasach najnowszych wprowadza się zasady medycyny opartej na faktach.
Hugon od św. Wiktora dzielił naukę na cztery działy:
Teoretyczny – teologia, matematyka, fizyka,
Praktyczny – etyka, ekonomika, polityka,
Mechaniczny – tkactwo, armatura, żeglarstwo, rolnictwo, łowiectwo, medycyna, teatryka,
Logiczny – gramatyka, retoryka, dialektyka.
Francis Bacon w swoim największym dziele Instauratio magna (Wielkie ustanowienie nauk) chciał w dociekaniach swych zawrzeć cały zakres nauki według przyjętej przez niego klasyfikacji nauk. Bacon pojmował naukę bardzo szeroko, tak iż obejmowała nawet poezję.
Bacon podzielił nauki na trzy grupy, odnosząc je do trzech władz duszy:
Bóg lub bóstwo – istota nadprzyrodzona, której istnienie postuluje większość religii. Zajmuje się nim teologia i filozofia, gdzie jest ono uważane za zagadnienie metafizyczno-egzystencjalne. Ze względu na duże zróżnicowanie rozumienia tego pojęcia, trudno jest o jego jednoznaczną definicję (co dodatkowo utrudniają założenia teologiczne związane z tym zagadnieniem, pochodzące z poszczególnych religii). Jako najbardziej różniące się od siebie, należy wyodrębnić definicje używane przez religie politeistyczne i monoteistyczne, deizm, panteizm oraz panenteizm.Biologia (z gr. βίος (bios) - życie i λόγος (logos) - słowo, nauka) – nauka przyrodnicza zajmująca się badaniem życia i organizmów żywych.
Dziedzina pamięci – historia rozumiana jako ogólny opis jednostkowych faktów dotyczących przyrody (historia naturalna) i człowieka (historia społeczna).
Dziedzina wyobraźni – poezja, sztuka
Dziedzina rozumu – filozofia rozumiana jako ogólny opis poznania. Za przedmiot rozumiał zarówno Boga, przyrodę i człowieka. Zatem do dziedziny rozumu należały matematyka, logika oraz nauki empiryczne.
Jean le Rond d’Alembert oparł swój podział o podstawę genetyczną, układając nauki według ich wzrastającej abstrakcyjności. Podział ten obejmował:
Objawienie - pojęcie odnoszące się do religii objawionych. Dla wyznawców danej religii jest to przesłanie lub wydarzenia, poprzez które Bóg daje się poznać jednostkom lub grupom ludzi.Psychologia (od stgr. ψυχή Psyche = dusza, i λόγος logos = słowo, myśl, rozumowanie) – nauka badająca mechanizmy i prawa rządzące psychiką oraz zachowaniami człowieka. Psychologia bada również wpływ zjawisk psychicznych na interakcje międzyludzkie oraz interakcję z otoczeniem. Psychologia jako nauka dotyczy ludzi, ale mówi się również o psychologii zwierząt (czyli zoopsychologii), chociaż zachowaniem się zwierząt zajmuje się także dziedzina biologii – etologia.
Historię – m. in. historię kościelną, społeczną i naturalną;
Filozofię – składającą się z ontologii, nauki o Bogu, nauki o człowieku i nauki o przyrodzie;
Poezję – obejmującą oprócz poezji i literatury także m. in. muzykę, malarstwo, rzeźbę i architekturę.
Według Christiana Wolffa nauki dzieli się na:
Hugo (Hugon) ze św. Wiktora CRSA, (ur. w 1096 w Saksonii, zm. w 1141) – średniowieczny filozof, teolog, kanonik regularny św. Augustyna, autor traktatów mistycznych, w latach 1125-1141 stał na czele szkoły św. Wiktora w Paryżu o orientacji platońsko-augustyńskiej.Żeglarstwo – niegdyś odmiana transportu, dziś dyscyplina sportów wodnych, oraz rodzaj turystyki lub rekreacji, a także forma szkoleń – zarówno dla późniejszych marynarzy, oficerów i kapitanów jednostek, jak i jako tzw. szkoła charakterów dla młodzieży. Żeglarstwo uprawiane jest na jednostkach pływających napędzanych siłą wiatru za pośrednictwem żagli.
Nauki historyczne, mające charakter empiryczny,
Nauki filozoficzne (teoretyczne) – ontologia, kosmologia, psychologia, teologia, mające charakter racjonalny,
Nauki praktyczne – etyka, polityka, ekonomika.
Auguste Comte dzielił nauki na:
Nauki abstrakcyjne (opisują prawa rządzące przyrodą) np. matematyka, astronomia, fizyka i chemia, biologia i socjologia,
Nauki konkretne (opisują fakty), np. mineralogia, zoologia, botanika.
Współczesna klasyfikacja nauk[ | edytuj kod]
Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz,
rozbuduj ją.
Klasyfikacja dziedzin i dyscyplin naukowych według OECD
Klasyfikacja dziedzin i dyscyplin naukowych w Polsce

Arytmetyka (łac. arithmetica, gr. αριθμητική arithmētikē, od αριθμητικός arithmētikos – arytmetyczna, od αριθμειν arithmein – liczyć, od αριθμός arithmós – liczba; spokr. ze staroang. rīm – liczba, i być z gr. αραρισκειν arariskein – pasować) – jedna z najstarszych część matematyki. W powszechnym użyciu słowo to odnosi się do zasad opisujących podstawowe działania na liczbach (arytmetyka elementarna).Nauki empiryczne, nazywane też naukami indukcyjnymi – w klasyfikacji nauk, nauki wyróżnione ze względu na sposób uzasadniania twierdzeń: nauki empiryczne używają głównie rozumowań indukcyjnych, podczas gdy nauki dedukcyjne używają głównie rozumowań dedukcyjnych.
Warto wiedzieć że... beta
Jean Le Rond d’Alembert (ur. 16 listopada 1717 w Paryżu, zm. 29 października 1783 w Paryżu) – francuski filozof, fizyk i matematyk. Przedstawiciel epoki oświecenia.
Dyscyplina naukowa – część dziedziny naukowej, społecznie zorganizowana działalność badawcza nastawiona na wytwarzanie informacji (badania) oraz stosowania rezultatów tej działalności (teorie) w praktyce.
Od 2004 roku OECD przyjęła systematykę nauk obejmującą sześć dziedzin nauki oraz jedną dziedzinę sztuki. Obecnie w Polsce trwają prace nad dostosowaniem polskiej klasyfikacji dziedzin i dyscyplin naukowych do klasyfikacji OECD.
Botanika (biologia roślin; gr. botanē = zieleń, owoc, roślina) – dział biologii zajmujący się roślinami. Obejmuje całokształt wiedzy o świecie roślin i związanych z nimi zjawiskach. Szeroki zakres problematyki jest przyczyną wyodrębniania licznych, w różnym stopniu samodzielnych działów, wymagających stosowania swoistych metod i technik badawczych.
Dialektyka (stgr. διαλεκτική τέχνη, łac. dialectica, ars dialectica, ratio dialectica) – nauka zajmująca się poprawnością argumentacji w czasie pisania lub wygłaszania wypowiedzi retorycznej lub prowadzenia sporu. Jej zasady stosuje się do argumentacji w tych dziedzinach ludzkiej działalności, które pozbawione są formalizacji – wówczas, gdy reguły klasycznej logiki nie są oczywiste czy obowiązujące. Za jej twórców uważa się Platona i Arystotelesa. Platon zdefiniował dialektykę jako sztukę właściwego użycia odpowiedniego do danego problemu argumentu. W starożytności i średniowieczu była jednym z podstawowych przedmiotów nauczania, składnikiem trivium, obok gramatyki i retoryki.
Dziedzina nauki to trwale ukształtowana i wyodrębniona grupa dyscyplin naukowych, w ramach której nadawane są stopnie i tytuły naukowe.
Ekonomika (łac. oeconomicus z gr. oikonomikós) – jest nauką stosowaną o działalności gospodarczej, dotyczącą warunków i możliwości jej prowadzenia, oraz prawidłowościach występujących w podejmowanych decyzjach.