Klasyfikacja dziedzin i dyscyplin naukowych w Polsce
Przeczytaj także...
Taniec – forma sztuki performance, składająca się z celowo wybranych sekwencji ludzkiego ruchu. Ruch ten ma wartość estetyczną i symboliczną, i jest uznawany jako taniec przez wykonawców i obserwatorów w danej kulturze. Taniec może być podzielone i opisany ze względu na rodzaj choreografii, rodzaj ruchów lub historyczne pochodzenie.Nauki ekonomiczne – jedna z dziedzin naukowych w Polsce zgodnie z Uchwałą Centralnej Komisji do spraw Stopnii i Tytułów z dnia 23 czerwca 2003 roku w sprawie określania dziedzin nauki i dziedzin sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych (M.P. z 2003 r. Nr 40, poz. 586).
Technologia żywności i żywienia – dyscyplina naukowa znajdująca się dziedzinie nauk rolniczych w obszarze nauk rolniczych, leśnych i weterynaryjnych. Zajmuje się metodami wytwarzania, przetwarzania, utrwalania i przechowywania żywności.
Taniec – forma sztuki performance, składająca się z celowo wybranych sekwencji ludzkiego ruchu. Ruch ten ma wartość estetyczną i symboliczną, i jest uznawany jako taniec przez wykonawców i obserwatorów w danej kulturze. Taniec może być podzielone i opisany ze względu na rodzaj choreografii, rodzaj ruchów lub historyczne pochodzenie.Nauki ekonomiczne – jedna z dziedzin naukowych w Polsce zgodnie z Uchwałą Centralnej Komisji do spraw Stopnii i Tytułów z dnia 23 czerwca 2003 roku w sprawie określania dziedzin nauki i dziedzin sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych (M.P. z 2003 r. Nr 40, poz. 586).
Technologia żywności i żywienia – dyscyplina naukowa znajdująca się dziedzinie nauk rolniczych w obszarze nauk rolniczych, leśnych i weterynaryjnych. Zajmuje się metodami wytwarzania, przetwarzania, utrwalania i przechowywania żywności.
Klasyfikacja dziedzin i dyscyplin naukowych w Polsce – administracyjne ustalenie klasyfikacji dziedzin i dyscyplin naukowych, stosowanej w organizacji badań, klasyfikacji dziedzin stopni naukowych i kierunków nauczania w uczelniach wyższych oraz dla celów statystycznych.
Klasyfikacja dziedzin i dyscyplin naukowych od 2018[ | edytuj kod]
Na mocy Rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 20 września 2018 roku wprowadzono podział dwustopniowy na dziedziny i dyscypliny. Rozporządzanie weszło w życie 1 października 2018 roku. Celem tej zmiany było zmniejszenie liczby dyscyplin naukowych. Określono dziedziny nauk i w każdej z nich dyscypliny nauki.
Robotyka – interdyscyplinarna dziedzina wiedzy działająca na styku mechaniki, automatyki, elektroniki, sensoryki, cybernetyki oraz informatyki. Domeną robotyki są również rozważania nad sztuczną inteligencją – w niektórych środowiskach robotyka jest wręcz z nią utożsamiana.Rybactwo – (gospodarka rybacka) – zespół planowanych i skoordynowanych czynności mających na celu racjonalne gospodarowanie organizmami wodnymi w myśl zasad ekonomii i zgodnie z założeniami ochrony przyrody. Pojęcie to obejmuje:
1. rybołówstwo
Klasyfikacje historyczne[ | edytuj kod]
Klasyfikacja dziedzin i dyscyplin naukowych w latach 2005–2011[ | edytuj kod]
Zgodnie z uchwałami Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów dziedzinami nauki i dziedzinami sztuki oraz wchodzącymi w ich skład dyscyplinami naukowymi i artystycznymi były:
Literaturoznawstwo (także: nauka o literaturze, wiedza o literaturze) – dyscyplina humanistyczna, której przedmiotem zainteresowania jest literatura, a przede wszystkim analiza poszczególnych utworów literackich oraz rekonstruowanie historycznoliterackich procesów. W obrębie literaturoznawstwa formułuje się także ogólne teorie oraz metodologie badań literackich.Pedagogika – zespół nauk o wychowaniu, istocie, celach, treściach, metodach, środkach i formach organizacji procesów wychowawczych. Pedagogika jako nauka o edukacji (nauczaniu i kształceniu), należy do nauk społecznych (humanistycznych) i zajmuje się rozwojem i zmianami mechanizmów wychowania oraz uczenia się, przez całe życie człowieka.
Prawo kanoniczne – w Kościołach chrześcijańskich różnych tradycji system norm prawnych określających funkcjonowanie poszczególnych Kościołów, prawa i obowiązki poszczególnych członków (duchownych i świeckich), sposób zarządzania Kościołem, jego strukturę, przestępstwa i kary za nie oraz elementarne przepisy liturgiczne.Medycyna (łac. medicina „sztuka lekarska”) – nauka empiryczna (oparta na doświadczeniu) obejmująca całość wiedzy o zdrowiu i chorobach człowieka oraz sposobach ich zapobiegania, oraz ich leczenia. Medycyna weterynaryjna rozszerza zakres zainteresowań medycyny na stan zdrowia zwierząt. Za prekursora medycyny starożytnej uważa się Hipokratesa, a nowożytnej Paracelsusa. W czasach najnowszych wprowadza się zasady medycyny opartej na faktach.
7. Nauki leśne
Biologia (z gr. βίος (bios) - życie i λόγος (logos) - słowo, nauka) – nauka przyrodnicza zajmująca się badaniem życia i organizmów żywych.Finanse – ogół procesów związanych z gromadzeniem, rozporządzaniem i wydawaniem pieniądza oraz jego surogatów. Gromadzenie może następować w postaci bezzwrotnej lub zwrotnej (pożyczka). Wydatkowanie pieniądza może dokonywać się w formie transferu lub w postaci realizacji swojego prawa do produktu czy usługi.
8. Nauki matematyczne
10. Nauki o kulturze fizycznej
11. Nauki o Ziemi
11a. Nauki o zdrowiu (od 31 stycznia 2009)
12. Nauki prawne
Energetyka – dział nauki i techniki, a także gałąź przemysłu, które zajmują się przetwarzaniem dostępnych form energii na postać łatwą do wykorzystania przy zasilaniu wszelkich procesów przemysłowych, a także napędzaniu maszyn i urządzeń używanych w życiu codziennym.Elektrotechnika (inżynieria elektryczna) - dziedzina techniki i nauki, która zajmuje się zagadnieniami związanymi z wytwarzaniem, przetwarzaniem (przekształcaniem), przesyłaniem, rozdziałem, magazynowaniem i użytkowaniem energii elektrycznej.
13. Nauki rolnicze
14. Nauki techniczne
15. Nauki teologiczne
Teoria muzyki – ogólne zasady i zagadnienia związane z muzyką (na ogół poważną) wyrażone w sposób czysto teoretyczny. W skład teorii muzyki wchodzi m.in. notacja muzyczna (zapis muzyczny), elementy dzieła muzycznego - skróty i oznaczenia, praktyka wykonawcza, harmonia, kontrapunkt.Psychologia (od stgr. ψυχή Psyche = dusza, i λόγος logos = słowo, myśl, rozumowanie) – nauka badająca mechanizmy i prawa rządzące psychiką oraz zachowaniami człowieka. Psychologia bada również wpływ zjawisk psychicznych na interakcje międzyludzkie oraz interakcję z otoczeniem. Psychologia jako nauka dotyczy ludzi, ale mówi się również o psychologii zwierząt (czyli zoopsychologii), chociaż zachowaniem się zwierząt zajmuje się także dziedzina biologii – etologia.
17. Nauki wojskowe
18. Sztuki filmowe
19. Sztuki muzyczne
21. Sztuki teatralne
Klasyfikacja dziedzin i dyscyplin naukowych w latach 2011–2018[ | edytuj kod]
Na mocy Rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 8 sierpnia 2011 roku w sprawie obszarów wiedzy, dziedzin nauki i sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych systematyka przybrała trójstopniowy (a nie jak wcześniej dwustopniowy) podział nauk, uwzględniając obszary wiedzy, dziedziny nauki, a w nich dyscypliny naukowe.
Etnologia – jedna z dyscyplin, obok etnografii, antropologii kulturowej i antropologii społecznej, wchodzących w zakres antropologii - nauki o człowieku i jego kulturze. Powyższe terminy często traktowane są jako synonimy tej samej dziedziny badań. Etnologia jest terminem używanym przez przedstawicieli europejskiej i kontynentalnej nauki o człowieku i odpowiada niemieckiemu terminowi Völkerkunde (badania ludów pierwotnych). Etnologia klasyfikuje ludy na podstawie cech środowiskowych i kulturowych oraz opisuje poszczególne kultury.Ekonomia – nauka społeczna analizująca oraz opisująca produkcję, dystrybucję oraz konsumpcję dóbr. Słowo „ekonomia” wywodzi się z języka greckiego i tłumaczy się jako oikos, co znaczy dom i nomos, czyli prawo, reguła. Starożytni Grecy stosowali tę definicję do określania efektywnych zasad funkcjonowania gospodarstwa domowego.
1. obszar nauk humanistycznych
2. obszar nauk społecznych
Nauki prawne – zbiór nauk społecznych zawierających elementy nauk humanistycznych i nauk ścisłych, zajmujących się prawem.Inżynieria produkcji – dyscyplina inżynieryjna zajmująca się zasadami projektowania wyrobów i procesów, jak również podstawami sterowania, eksploatacji, organizacji i zarządzania procesami wytwarzania.
3. obszar nauk ścisłych
Farmacja (nauki farmaceutyczne) – nauka o lekach, także ogólna nazwa wszystkich kierunków studiów farmaceutycznych. Nazwa pochodzi ze starożytnego egipskiego: ph-ar-maki znaczącego kto zapewnia bezpieczeństwo .Religioznawstwo – zespół nauk o religii, których podejście – w odróżnieniu od teologii i od filozofii religii – charakteryzuje się , empirycznym (antropologicznym, socjologicznym, historycznym, ekonomicznym) stosunkiem do przedmiotu badań. Często stosowana jest perspektywa porównawcza (fenomenologia religii).
4. obszar nauk przyrodniczych
5. obszar nauk technicznych
6. obszar nauk rolniczych, leśnych i weterynaryjnych
Dyscyplina naukowa – część dziedziny naukowej, społecznie zorganizowana działalność badawcza nastawiona na wytwarzanie informacji (badania) oraz stosowania rezultatów tej działalności (teorie) w praktyce.Inżynieria mechaniczna - całość wiedzy dotyczącej projektowania, wytwarzania i eksploatacji maszyn, wyjąwszy z tego maszyny elektryczne i energetyczne, które są domeną inżynierii elektrycznej i inżynierii energetycznej oraz maszyn matematycznych, które są domeną inżynierii elektronicznej.
7. obszar nauk medycznych i nauk o zdrowiu
Architektura (gr. αρχιτεκτονική architektonike) – nauka i sztuka projektowania, konstruowania i wykonywania budynków oraz innych budowli przestrzennych.Towaroznawstwo - nauka zajmująca się badaniem i oceną właściwości użytkowych towarów oraz czynników wpływających na jakość. Szerzej to nauka o właściwościach towarów, metodach ich badania i oceny, czynnikach, zjawiskach i procesach rzutujących na jakość i wartość użytkową, o właściwym ukształtowaniu jakości wyrobów w sferach: przedprodukcyjnej, produkcyjnej i poprodukcyjnej.
8. obszar sztuki
Przypisy[ | edytuj kod]
- Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 20 września 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 1818).
- Uchwała Centralnej Komisji Do Spraw Stopni i Tytułów z dnia 24 października 2005 r. (M.P. z 2005 r. nr 79, poz. 1120).
- Uchwała Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów z dnia 10 grudnia 2008 r. (M.P. z 2008 r. nr 97, poz. 843).
- Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 8 sierpnia 2011 r. w sprawie obszarów wiedzy, dziedzin nauki i sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych (Dz.U. z 2011 r. nr 179, poz. 1065).
Górnictwo (kopalnictwo) – dziedzina przemysłu obejmująca ogół działalności zmierzającej do wydobycia kopaliny i jej przygotowania w procesie wzbogacania (obniżania zawartości zanieczyszczeń) do zastosowania w różnych dziedzinach przemysłu (wydobywanie surowców mineralnych lub organicznych, np. torfu, w kopalniach) bądź bezpośredniego wykorzystania w życiu codziennym.Inżynieria biomedyczna (Biomedical Engineering, BME) wchodzi w skład nauk dotyczących bioinżynierii. Stanowi ona połączenie wiedzy zlokalizowane na pograniczu nauk technicznych, medycznych i biologicznych. Główne zagadnienia jakie obejmuje, to: bioinformatyka, informatyka medyczna, obrazowanie medyczne, telemedycyna, przetwarzanie obrazów, procesowanie sygnałów fizjologicznych, biomechanika, biomateriały, analiza systemowa, modelowanie 3D i optyka biomedyczna. Przykładami zastosowań tej wiedzy jest udoskonalanie produkcji i obsługi sprzętu medycznego, urządzeń diagnostycznych, oprzyrządowania obrazującego, wyposażenie laboratoryjne, lekarstwa oraz innego środki służące do terapii, które nieustannie wymagają rozwiązywania problemów.
Warto wiedzieć że... beta
Ochrona środowiska – całokształt działań (także zaniechanie działań) mających na celu właściwe wykorzystanie oraz odnawianie zasobów i składników środowiska naturalnego, zarówno jego składników abiotycznych, jak i żywych (ochrona przyrody). Nauka o ochronie środowiska to sozologia.
Sztuki plastyczne – jeden z podstawowych obok literatury i muzyki działów sztuk pięknych, obejmuje dziedziny wizualnej twórczości artystycznej.
Mikrobiologia – nauka biologiczna zajmująca się zagadnieniami związanymi z mikroorganizmami oraz wirusami, dział biologii.
Metalurgia – nauka o metalach, obejmująca m.in. obróbkę plastyczną, odlewnictwo, metaloznawstwo i metalurgię ekstrakcyjną. Przedmiotem badań metalurgii jest obróbka rud metali aż do produktu końcowego (np. kabel miedziany, drzwi samochodowe, profile aluminiowe). W języku potocznym utożsamiana jest często z hutnictwem, przy czym hutnictwo zajmuje się wyłącznie metalurgią ekstrakcyjną. Obecnie procesy ekstrakcji metali stanowią niewielki odsetek przedmiotów badań metalurgii, która skupia się głównie na przetwórstwie metali, czyli wytwarzaniu przedmiotów użytkowych.
Dziedzina nauki to trwale ukształtowana i wyodrębniona grupa dyscyplin naukowych, w ramach której nadawane są stopnie i tytuły naukowe.
Dyrygent – osoba kierująca zespołami muzycznymi, takimi jak orkiestry symfoniczne, orkiestry smyczkowe, orkiestry dęte, zespoły kameralne, chóry, zespoły wokalne, zespoły wokalno-instrumentalne, a także kierująca wykonaniami oper i spektakli muzycznych.
Ogrodnictwo (hortologia) – wyspecjalizowany dział nauk rolniczych, traktujący o hodowli i uprawie roślin sadowniczych, warzywnych i ozdobnych oraz projektowaniu, urządzaniu i pielęgnowaniu terenów zieleni, czyli architekturze krajobrazu, zwykle charakteryzujący się dużym nakładem środków produkcji, energii, budynków, kosztów, a co za tym idzie – dużą wydajnością. Ogrodnictwo jest jedną z dyscyplin naukowych w obrębie dziedziny naukowej – nauki rolnicze. W Polsce jest pięć uczelni wyższych, na których są wydziały ogrodnicze oraz kilka innych (zarówno publicznych jak i niepublicznych) na których prowadzone są studia na kierunku ogrodnictwo. Wydziały ogrodnicze są na Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie, Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, Uniwersytecie Rolniczym w Krakowie, Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie i na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie.