Katowice
Podstrony: [1] [2] [3] 4 [5] [6] [7] [8]
Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu – jest związkiem wyznaniowym oficjalnie zarejestrowanym w Polsce 27 stycznia 1984 roku, początkowo jako Stowarzyszenie Buddyjskie Karma Kagyu. Od października 1994 roku do października 2005 roku związek działał pod nazwą Związek Buddyjski Karma Kagyu.Huta Baildon – huta żelaza, położona w Katowicach, na obszarze dwóch jednostek pomocniczych: Dąb i Załęże. Została ona założona w 1823 roku przez szkockiego inżyniera – Johna Baildona jako pudlingarnia. Z biegiem czasu była rozbudowywana, stając się jednym z najnowocześniejszych zakładów hutniczych w Europie. Podczas II wojny światowej produkowała dla celów zbrojeniowych. Po 1945 roku ulegała dalszemu rozwojowi, uruchamiając nowe i rozbudowując stare wydziały. Od 2001 roku jest w stanie upadłości.

Katowice należą obok Łodzi i Gdyni do grupy miast Polski, których centra nie wywodzą się ze średniowiecznego miasta lokacyjnego. Style takie jak gotyk, renesans czy barok nie są zatem w nim reprezentowane. Układ urbanistyczny miasta powstał na skutek rozbudowy i połączenia poszczególnych wsi i osiedli robotniczych w czasie gwałtownego rozwoju w XIX i XX wieku.
Śródmieście miasta zostało ukształtowane w połowie XIX w., którego ściślejsze zabudowywanie nastąpiło po 1880. Powstałe w tym czasie budynki mają dekorację eklektyczną (w większości neorenesansową i neobarokową) z późniejszymi elementami stylu secesyjnego. Pod koniec XIX wieku uznawane było za mały Paryż.
Modernistyczny kwartał południowej części śródmieścia Katowic, powstały po utworzeniu województwa śląskiego w 1922, to jeden z najciekawszych w kraju przykładów międzywojennego funkcjonalizmu i stylu międzynarodowego. Katowickie budynki są inspirowane architekturą Bauhausu, De Stijl czy realizacjami Le Corbusiera. Architektura Katowic lat międzywojennych mimo pierwotnych założeń zakładających unifikację i standaryzację, charakteryzowała się dużą różnorodnością i indywidualizmem. W tym czasie duży udział w inwestycjach miały władze wojewódzkie, które przyciągały także inwestorów prywatnych i kościelnych. Do najbardziej okazałych obiektów powstałych w tym okresie należy budynek Sejmu Śląskiego, budowany w latach 1924–1929 oraz archikatedra Chrystusa Króla, której budowę rozpoczęto w 1927, a ukończono po wojnie (w 1956).
Po II wojnie światowej, pod koniec lat 40. XX w. w architekturze miasta narzucono doktrynę socrealizmu, kładące nacisk na wartości polskie. Przykładem jest Pałac Młodzieży (bud. 1948-1951) oraz dawny Dom Związków Zawodowych (bud. 1955). W późniejszym okresie starano się utworzyć nową koncepcję centrum miasta, w kierunku północnym. Prace te realizowano w latach 50., 60. i 70. XX w. Powstały wówczas m.in. Dom Prasy Śląskiej, Dom Handlowy „Skarbek”, Superjednostka oraz hala widowiskowo-sportowa Spodek. Spośród inwestycji mieszkaniowej do najbardziej wartościowych należy Osiedle Tysiąclecia oraz Osiedle Walentego Roździeńskiego.
Po 1989 w architekturze Katowic nastawiono na estetykę postmodernizmu zaczerpniętej z Europy Zachodniej, lecz w późniejszym czasie skierowano się na funkcjonalizm, uwzględniający awangardowe materiały, nowatorskie rozwiązania konstrukcyjne oraz nawiązanie do tradycji. W związku z rozwojem kulturalnym miasta pod koniec lat 90. XX w. powstała nowa siedziba Biblioteki Śląskiej, a w pierwszej połowie XXI w. Strefa Kultury, na której znajduje się siedziba Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia (bud. 2010-2014), Muzeum Śląskiego (bud. 2011-2015) oraz Międzynarodowe Centrum Kongresowe (bud. 2011-2015). W latach 2002–2003 powstał najwyższy budynek w Katowicach – Altus, w 2005, a na terenach po kopalni Gottwald centrum handlowo-rozrywkowe Silesia City Center. Powstało również wiele nowych obiektów biurowo-usługowych oraz gmachów użyteczności publicznej, zwłaszcza akademickich (w tym otwarte w 2012 Centrum Informacji Naukowej i Biblioteka Akademicka).
Rozwój urbanistyczny[ | edytuj kod]


Układ urbanistyczny Katowic z racji młodego wieku miasta wykazuje się niejednorodnością wynikającą z różnej genezy oraz odrębności administracyjnej osad, które włączano do Katowic wraz z kolejnymi etapami ich rozwoju. Najsilniej ze Śródmieściem są powiązane sąsiednie dzielnice, włączone w 1924. W poszczególnych jednostkach wykształciły się szereg odrębnych osiedli i kolonii o zróżnicowanej genezie. Obecny kształt Katowic wykształcił się w czterech fazach rozwojowych:
- Faza wczesnourbanistyczna (lata 40.-80. XIX w.) – związana jest z uprzemysłowieniem obecnych dzielnic Katowic, budową linii kolejowej do Katowic oraz przeniesieniu zarządu dóbr Thiele-Wincklera do Katowic; W tym czasie wytyczono układ urbanistyczny obecnego Śródmieścia na osi: plac Wolności – Rynek – plac bł. ks. Emila Szramka oraz ulic: Dworcowa – Mariacka; powstanie dzielnic patronackich przy zakładach przemysłowych, w tym Giszowca i Nikiszowca.
- Faza rozwoju i ekspansji terytorialnej w latach międzywojennych – związana jest z przyznaniem Katowic statusu stolicy autonomicznego województwa śląskiego; w tym okresie do Katowic włączono sąsiednie dzielnice, a także w południowym Śródmieściu wybudowano m.in. gmach Sejmu Śląskiego, Muzeum Śląskiego, katedry Chrystusa Króla (ukończona po II wojnie światowej) oraz obiekty mieszkaniowe.
- Faza powojenna (lata 1945–1989) – przebudowa i dalszy rozwój przestrzenny miasta; w tym okresie przebudowano strefę Rondo-Rynek (w tym hali Spodek oraz nowych wysokościowców), wybudowano nowe osiedla mieszkaniowe (w tym os. Tysiąclecia, Paderewskiego, Roździeńskiego, Odrodzenia i Witosa) oraz obiekty użyteczności publicznej (nowy budynek dworca kolejowego).
- Faza współczesna (od lat 90. XX w.) – przemiany gospodarcze doprowadziły do zmiany systemu gospodarczego Katowic (w tym likwidacja kopalń, hut i innych uciążliwych zakładów); przebudowano układ drogowy miasta (w tym budowa autostrady A4), a także wykonano szereg procesów rewitalizacji miasta (np. powstanie Strefy Kultury na terenach dawnej KWK Katowice); budowa nowych obiektów handlowo-usługowych oraz biurowych (np. Altus, Chorzowska 50 oraz parki przemysłowe); dalszy rozwój urbanistyczny miasta przebiega w kierunkach południowych za sprawą licznych inwestycji deweloperskich.
Dane urbanistyczne[ | edytuj kod]
W granicach Katowic znajduje się prawie 66 km² lasów. Lasy te są pod ochroną.
Zabytki i atrakcje turystyczne[ | edytuj kod]
Najstarsza, istniejąca do dziś budowla w Katowicach to drewniany kościółek św. Michała Archanioła z XVI w. w Brynowie. Oprócz niego w mieście znajduje się kilkadziesiąt budowli mieszkalnych z XIX i początku XX wieku, w tym unikatowe osiedla: Nikiszowiec i Giszowiec. Znajduje się tu także kilka pałaców, w tym pałac Goldsteinów i pałac w Załężu oraz kilka zabytkowych kościołów, jak kościół Mariacki, kościół garnizonowy, archikatedra Chrystusa Króla (największa katedra w kraju), bazylika z klasztorem franciszkanów z oryginalną kalwarią w stylu modernistycznym oraz ewangelicki kościół Zmartwychwstania Pańskiego – najstarsza murowana budowla sakralna w mieście. Drapacz Chmur wybudowany w latach 1929–1930 przy ul. Żwirki i Wigury 15 to przykład modernistycznej architektury, która wypełnia południowy kwartał śródmieścia.
Naprzeciw gmachu Sejmu Śląskiego znajduje się pomnik Marszałka Józefa Piłsudskiego ufundowany ze składek mieszkańców woj. śląskiego i zamówiony w 1936 u chorwackiego rzeźbiarza Antuna Augustinčića. Wykonany został w latach 1937–1939. Ze względu na wybuch wojny i późniejsze uwarunkowania polityczne pomnik trafił do Polski dopiero w 1991. W 1998 wykonano cokół i ustawiono pomnik w obecnym miejscu, na placu Bolesława Chrobrego. Projekt placu wraz z cokołem, według projektu Aliny Borowczak+Grzybowskiej i Andrzeja Grzybowskiego otrzymał tytuł Najlepszej Przestrzeni Publicznej Województwa Śląskiego 2001.
Oprócz zabytków w Katowicach znaleźć można wiele niezabytkowych atrakcji turystycznych np. Pomnik Powstańców Śląskich (największy pomnik w kraju), wieża spadochronowa (jedyna istniejąca wieża spadochronowa w Polsce), Spodek (hala widowiskowa oddana do użytku w roku 1971 z architektonicznie ciekawym dachem koncepcji inżyniera Wacława Zalewskiego, utrzymywanym w miejscu stalowymi kablami zgodnie z zasadami tensegrity), szopka w Bazylice św. Ludwika Króla i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (największa w Europie szopka bożonarodzeniowa).
Opieka zdrowotna[ | edytuj kod]

Katowice charakteryzują się rozbudowaną siecią placówek opieki zdrowotnej, w tym szpitali. Według stanu z 2012 w mieście znajduje się 12 szpitali publicznych oraz 6 niepublicznych. Spośród nich funkcjonują tu następujące placówki lecznictwa zamkniętego:
- Szpitale Śląskiego Uniwersytetu Medycznego:
- Samodzielny Publiczny Centralny Szpital Kliniczny im. Kornela Gibińskiego (ul. Medyków 14),
- Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny im. Andrzeja Mielęckiego (ul. Francuska 20-24),
- Uniwersyteckie Centrum Okulistyki i Onkologii – Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny (ul. Ceglana 35),
- Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 6. Górnośląskie Centrum Zdrowia Dziecka im. Jana Pawła II (ul. Medyków 16),
- Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 7. Górnośląskie Centrum Medyczne im. prof. Leszka Gieca (ul. Ziołowa 45-47),
- Klinika Hematologii i Transplantacji Szpiku (ul. Dąbrowskiego 25);
- Szpital MSWiA (Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Katowicach im. sierżanta Grzegorza Załogi; ul. Głowackiego 10);
- Szpitale, których organem założycielskim jest Urząd Marszałkowski:
- Centrum Psychiatrii w Katowicach (ul. Korczaka 27),
- Katowickie Centrum Onkologii (ul. Raciborska 27 – Zespół nr 1; ul. Józefowska 119 – Zespół nr 2),
- Okręgowy Szpital Kolejowy (ul. Panewnicka 65);
- Pozostałe placówki (w tym niepubliczne):
- Szpital im. św. Elżbiety (ul. Warszawska 52),
- Szpital Miejski Murcki (ul. Sokołowskiego 2),
- Szpital Geriatryczny im. Jana Pawła II (ul. Morawa 31),
- Szpital Zakonu Bonifratrów pw. Aniołów Stróżów (ul. Markiefki 87),
- Szpital Specjalistyczny im. prof. Emila Michałowskiego (ul. Strzelecka 9).
W Katowicach w 2012 znajdowało się 3641 łóżek szpitalnych, co daje średnio 118,6 łóżka na 10 tys. mieszkańców. Jest to współczynnik ponad dwukrotnie większy niż średnia dla całego województwa, która wynosiła w tamtym czasie 56,0 łóżka na 10 tys. osób. Według danych z 2012 liczba hospitalizowanych w Katowicach wynosiła 2012 – 2225 pacjentów na 10 tys. mieszkańców. W mieście funkcjonuje Wojewódzkie Pogotowie Ratunkowe, które dysponuje w mieście Stacją Pogotowia Ratunkowego przy ul. Powstańców 52. Liczba przychodni w tym samym roku wnosiła 283 placówek, z czego w 2011 6% przychodni stanowiły placówki publiczne.
Edukacja[ | edytuj kod]
Katowice mają bogatą bazę oświatową i naukową, na którą składają się przedszkola, szkoły podstawowe, szkoły ponadpodstawowe, policealne oraz uczelnie wyższe. Wśród nich prócz placówek ogólnodostępnych działają placówki specjalne oraz integracyjne, a część obiektów jest zgrupowana w zespoły szkół. W Katowicach w 2007 funkcjonowało 88 przedszkoli, w tym 82 placówek miejskich, do których uczęszczało 7844 dzieci. W Katowicach według danych z 2012 funkcjonuje 55 szkół podstawowych, w których pracowało 1070 nauczycieli, natomiast liczba uczniów wynosiła wówczas 13,4 tys. osób, co daje średnio 244 uczniów na jedną placówkę i 19 na jeden oddział.
W 2012 w Katowicach działało 48 gimnazjów, do których uczęszczało 7 tys. uczniów. Daje to średnio 145 osób na jedną placówkę i 21 uczniów na jeden oddział. W tym czasie 187 uczniów pobierało naukę w oddziałach specjalnych. Pod względem bazy szkół ponadgimnazjalnych w Katowicach w 2012 funkcjonowało:
Część placówek ponadgimnazjalnych pełni funkcje regionalne, zwłaszcza renomowane licea ogólnokształcące, szkoły techniczne oraz artystyczne, wśród których według rankingu Perspektywy z 2013 do najbardziej prestiżowych należą:
- I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika,
- III Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza,
- Katolickie Liceum Ogólnokształcące im. bł. ks. E. Szramka,
- VIII Liceum Ogólnokształcące im. Marii Skłodowskiej-Curie,
- II Liceum Ogólnokształcące im. Marii Konopnickiej.
Katowice są jednym z większych ośrodków naukowych w Polsce. Według stanu z 2012 w mieście działa 20 uczelni wyższych, na których studiowało wówczas ponad 63 tys. osób. Wśród nich funkcjonuje 8 uczelni publicznych. Są to:
- Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego w Katowicach,
- Akademia Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki,
- Akademia Sztuk Pięknych,
- Politechnika Śląska, Wydział Inżynierii Materiałowej i Metalurgii, Wydział Transportu,
- Śląski Uniwersytet Medyczny,
- Uniwersytet Ekonomiczny,
- Uniwersytet Śląski,
- Wyższe Śląskie Seminarium Duchowne.
W latach 1998–2003 liczba uczelni w Katowicach wzrosła z 5 do 9 placówek, natomiast liczba studentów wynosiła w 1998 71 942, a w 2012 63 099 osób. Największą uczelnią pod względem liczby studentów jest Uniwersytet Śląski, kiedy to w roku akademickim 2012/13 uczęszczało do niej 29 258 osób, natomiast do drugiej co do wielkości placówki wyższej – Uniwersytetu Ekonomicznego, uczęszczało 13 488 studentów. Katowickie uczelnie mają średnią renomę wśród polskich uczelni (19. miejsce UŚ w rankingu Perspektywy za 2012 wśród uczelni publicznych oraz 15. miejsce Górnośląskiej Wyższej Szkoły Handlowej im. Wojciecha Korfantego wśród uczelni niepublicznych).
Według danych z Narodowego Spisu Powszechnego z 2011, 23,7% przebadanych mieszkańców legitymuje się wykształceniem wyższym, 35,3% wykształceniem średnim i policealnym, a 19,3% mieszkańców miało wykształcenie zasadnicze zawodowe. W grupie przebadanych katowiczan znalazły się również osoby dysponujące wykształceniem gimnazjalnym (4,3%), wykształceniem podstawowym (12,7%), zaś 0,6% osób nie ma wykształcenia szkolnego.
Podstrony: [1] [2] [3] 4 [5] [6] [7] [8]