Wnętrze katedry

Katedra w Uppsali (szw. Uppsala domkyrka) – protestancka katedra zbudowana w stylu gotyckim. Kilkakrotnie przebudowywana i w XIX wieku zregotycyzowana. Architektura świątyni łączy formy nadbałtyckiego gotyku ceglanego i francuskiego gotyku katedralnego. Służy ona za kościół katedralny arcybiskupów Uppsali, kościół parafialny miejscowej parafii katedralnej, a także narodowe sanktuarium królestwa Szwecji (szw. rikshelgedom). W roku 1435 została oddana pod patronat św. Eryka, Olafa oraz Wawrzyńca.

Katedra ma status zabytku sakralnego według rozdz. 4 Kulturminneslagen (pol. Prawo o pamiątkach kultury) ponieważ została wzniesiona do końca 1939 (3 §).

Katedra w Uppsali jest największą budowlą sakralną Skandynawii: ma 118,7 metrów długości, taka sama jest wysokość obu zachodnich wież, szerokość katedry wynosi 45 m. W jednej z wież umieszczone są dwa dzwony pochodzące z Polski (zrabowane w 1703 podczas wojny północnej), jeden z nich jest aktualnie największym dzwonem kościelnym w Szwecji – tzw. Thornan. Ponad południowym portalem znajduje się największy witraż Szwecji – Okno Syna (szw. Sonens Fönster), o powierzchni 119 m².

Katedra była miejscem koronacji wielu królów i królowych Szwecji. Koronacje przeprowadzano tutaj od średniowiecza do końca XVII wieku.

Historia[ | edytuj kod]

Około 1270 w Östra Aros rozpoczęto budowę nowej, dużej katedry. Miała ona zastąpić starą, zniszczoną przez pożar katedrę w położonej w odległości ok. 3 km Gamla Uppsala. Z tego powodu postanowiono zmienić nazwę miejscowości z Östra Aros na Uppsala.

W poszukiwaniu mistrza murarskiego arcybiskup Uppsali udał się do Paryża, gdzie za poradą miejscowego burmistrza wynajął Étienne’a de Bonneuil, zatrudnionego wcześniej przy budowie paryskiej katedry Notre-Dame. Ok. 1287 de Bonneuil wraz z 20 współpracownikami udał się do Szwecji a koszty ich podróży zostały pokryte ze składek szwedzkich studentów studiujących w Paryżu. Projekt de Bonneuila zakładał budowlę w stylu francuskim, z parą wysokich wież od strony zachodniej. Budowę katedry rozpoczęto z wykorzystaniem kamienia, ponieważ jednak import jego okazał się zbyt kosztowny, roboty budowlane kontynuowano z użyciem tańszej cegły. Pozostałością tamtego etapu budowy jest prawdopodobnie portal północny. W 1435, po ok. 165 latach budowy, 7 czerwca, w święto Zesłania Ducha Świętego konsekrowano katedrę, choć jej budowa nie była jeszcze ukończona (brakowało wież). W latach 1473, 1572 i 1702 katedrę nawiedziły duże pożary.

Poważnej restauracji katedry dokonano dopiero w latach 1885-93 pod kierownictwem architekta Helgo Zettervalla. Zadanie to zleciła mu kapituła katedralna. Helgo Zettervall w zaproponowanym w 1874 projekcie za punkt wyjścia przyjął francuski późny gotyk a jako materiał budowlany zaproponował cement. W 1876 zmodyfikował projekt, biorąc pod uwagę wzory północnoniemieckiego gotyku ceglanego, jeśli chodzi o zewnętrzny wygląd katedry. Z tego względu jako budulca użył czerwonej cegły maszynowej. W efekcie restauracji katedra otrzymała nowe, neogotyckie wieże, wyższy dach i nowy system przyporowy. Pinakle, nisze i koronkowe szczyty architekt wykonał z cementu, co wzbudziło krytykę. Zmiany wprowadzone przez Zettervalla określano jako “nowe barbarzyństwo”; wnętrze katedry, spokojne i zharmonizowane, nie wzbudziło już takich kontrowersji.

Do końca XIX wieku z północnej wieży obserwował miasto strażnik (szw. Tornpelle). Jego zadaniem było uderzenie w dzwony w przypadku pożaru miasta oraz dawanie sygnału rogiem na każdą pełną godzinę.

W latach 1971–1976, podczas kolejnej restauracji katedry odnowiono malowidła, w pięciu kaplicach wykonano nowoczesne pokrycia ścienne a ołtarz główny otrzymał nową dekorację.