Katalog Hipparcosa
Przeczytaj także...
Orbita – tor ciała (ciała niebieskiego lub sztucznego satelity) krążącego wokół innego ciała niebieskiego. W Układzie Słonecznym Ziemia, inne planety, planetoidy, komety i mniejsze ciała poruszają się po swoich orbitach wokół Słońca. Z kolei księżyce krążą po orbitach wokół planet macierzystych.Paralaksa – efekt niezgodności różnych obrazów tego samego obiektu obserwowanych z różnych kierunków. W szczególności paralaksa odnosi się do jednoczesnego obserwowania obiektów leżących w różnych odległościach od obserwatora lub urządzenia obserwującego, a objawia się tym, że obiekty te na obu obrazach są oddalone od siebie o odmienną odległość kątową lub też nachodzą na siebie na tych obrazach w odmiennym stopniu.
Sztuczny satelita – satelita wykonany przez człowieka poruszający się po orbicie wokół ciała niebieskiego. Pierwszym sztucznym satelitą był Sputnik 1, wyniesiony na orbitę wokół Ziemi przez Związek Radziecki w 1957.
Orbita – tor ciała (ciała niebieskiego lub sztucznego satelity) krążącego wokół innego ciała niebieskiego. W Układzie Słonecznym Ziemia, inne planety, planetoidy, komety i mniejsze ciała poruszają się po swoich orbitach wokół Słońca. Z kolei księżyce krążą po orbitach wokół planet macierzystych.Paralaksa – efekt niezgodności różnych obrazów tego samego obiektu obserwowanych z różnych kierunków. W szczególności paralaksa odnosi się do jednoczesnego obserwowania obiektów leżących w różnych odległościach od obserwatora lub urządzenia obserwującego, a objawia się tym, że obiekty te na obu obrazach są oddalone od siebie o odmienną odległość kątową lub też nachodzą na siebie na tych obrazach w odmiennym stopniu.
Sztuczny satelita – satelita wykonany przez człowieka poruszający się po orbicie wokół ciała niebieskiego. Pierwszym sztucznym satelitą był Sputnik 1, wyniesiony na orbitę wokół Ziemi przez Związek Radziecki w 1957.
Katalog Hipparcosa – katalog 118 218 gwiazd, stworzony dzięki obserwacjom wykonanym przez satelitę Hipparcos, który został wystrzelony na orbitę okołoziemską 8 sierpnia 1989 roku przez Europejską Agencję Kosmiczną. Od listopada 1989 do marca 1993 z niespotykaną dotąd precyzją zbierał on dane m.in. o paralaksach i ruchach własnych gwiazd.
Astrometria (astronomia pozycyjna) – najstarszy dział astronomii zajmujący się pomiarami pozornych położeń i ruchów ciał niebieskich. Dzieli się na astronomię sferyczną, zawierającą matematyczną teorię potrzebną do opisywania ruchów ciał na sferze niebieskiej oraz astronomię praktyczną, obejmującą teorię przyrządów astrometrycznych, metody obserwacji i ich opracowywania.Szerokość galaktyczna – kąt pomiędzy kierunkiem od obserwatora do obiektu astronomicznego a płaszczyzną równika galaktycznego.
Katalog opublikowano w czerwcu 1997 razem z katalogiem Tycho, zawierającym dane 1 058 332 gwiazd uzyskane z innego instrumentu satelity Hipparcos, z mniejszą jednak precyzją niż w Katalogu Hipparcosa. Wersja drukowana zawierała 16 tomów i obejmowała dane tylko z Katalogu Hipparcosa, w skład dodatkowego siedemnastego tomu wchodziło 6 płyt CD-ROM z danymi obu katalogów w formacie ASCII. Całość kosztowała 400 dolarów amerykańskich.
Fotometria – dział optyki dotyczący pomiarów wielkości charakteryzujących światło postrzeganych przez ludzkie oko w odróżnieniu od radiometrii, która dotyczy pomiarów energetycznych. W fotometrii istotne jest wrażenie jakie jest percypowane przez ludzkie oko na skutek stymulacji falą elektromagnetyczną. Punktem wyjścia fotometrii jest więc sposób funkcjonowania oka jako wybiórczego detektora widma elektromagnetycznego. Jednostki fotometryczne, w przeciwieństwie do radiometrycznych mogą służyć jako wskaźniki w eksperymentach psychofizycznych. Jednostki fotometryczne różnią się w swej naturze od radiometrycznych mniej więcej tak jak fon różni się od bela.Młody Technik – miesięcznik naukowo-techniczny na poziomie popularnym przeznaczony głównie dla młodzieży. Wyszło także kilka numerów specjalnych między innymi "Technika morska" (1963) i "Człowiek i kosmos" (1963).
Katalog Hipparcosa zawiera dane astrometryczne z precyzją 1 milisekundy łuku i fotometryczne ze średnią dokładnością 0,0015 (dla gwiazd o jasnościach poniżej 9). W katalogu zawarto dane wszystkich gwiazd o obserwowanych wielkościach gwiazdowych do przedziału 7,3 do 9,0 włącznie (zależnie od ich szerokości galaktycznej i typu spektralnego). Takich gwiazd jest ok. 60 000. Pozostałe obiekty w katalogu to wybrane gwiazdy świecące słabiej (dla obserwatora na Ziemi) – graniczna wielkość gwiazdowa gwiazd w katalogu to 12,4. Obiekty w katalogu noszą identyfikator HIP.
Europejska Agencja Kosmiczna (ang. European Space Agency, ESA) – międzynarodowa organizacja krajów europejskich, której celem jest eksploracja i wykorzystanie przestrzeni kosmicznej.Katalog astronomiczny – uporządkowany zestaw danych dotyczących ciał niebieskich. Danymi tymi mogą być położenia obiektów na niebie (współrzędne – dane astrometryczne), ich odległości, jasności (dane fotometryczne), widma (dane spektroskopowe) czy też zdjęcia, w postaci klisz lub elektronicznej (np. plików FITS). Najbardziej znanymi katalogami są Katalog Messiera i New General Catalogue.
Katalog Hipparcosa jest dostępny online na stronie ESA.
Zobacz też[ | edytuj kod]
Przypisy[ | edytuj kod]
- Mirosław Usidus, Teleskopy i obserwatoria kosmiczne. Nasze oczy na orbicie, Młody Technik 2/2018, str. 52.
Bibliografia[ | edytuj kod]
Gwiazda – kuliste ciało niebieskie stanowiące skupisko powiązanej grawitacyjnie materii w stanie plazmy bądź zdegenerowanej. Przynajmniej przez część swojego istnienia gwiazda w sposób stabilny emituje powstającą w jej jądrze w wyniku procesów syntezy jądrowej atomów wodoru energię w postaci promieniowania elektromagnetycznego, w szczególności światło widzialne. Gwiazdy zbudowane są głównie z wodoru i helu, prawie wszystkie atomy innych cięższych pierwiastków znajdujące się we Wszechświecie powstały w efekcie zachodzących w nich przemian jądrowych lub podczas wieńczących ich istnienie wybuchów.Sekunda – jednostka miary kąta płaskiego równa 1/60 minuty czyli 1/3600 stopnia oznaczana 1″. Nie należy do układu SI.
Warto wiedzieć że... beta
Hipparcos (ang. High Precision Parallax Collecting Satellite lub Hipparcos Space Astrometry Mission) – przedsięwzięcie Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) mające na celu pomiar paralaks i ruchów własnych gwiazd. Nazwę projektu nadano na cześć starożytnego greckiego astronoma Hipparchosa z Nikei. Satelita wyznaczył odległości do ponad 2,5 miliona gwiazd, położonych w promieniu 150 parseków (490 lat świetlnych) od Ziemi; wyniki tych pomiarów zawarto w katalogach – Hipparcos, Tycho i i jego znacznie ulepszonej wersji Tycho-2.
Hipparchos z Nikei (Hipparch; gr. Ἵππαρχος, ok. 190 p.n.e. - 120 p.n.e.) – grecki matematyk, geograf i astronom.
ASCII [aski] (ang. American Standard Code for Information Interchange) – 7-bitowy kod przyporządkowujący liczby z zakresu 0-127: literom (alfabetu angielskiego), cyfrom, znakom przestankowym i innym symbolom oraz poleceniom sterującym. Na przykład litera "a" jest kodowana liczbą 97, a znak spacji jest kodowany liczbą 32.
Dolar amerykański (oficjalna nazwa – United States dollar, międzynarodowy skrót – USD) – oficjalna waluta Stanów Zjednoczonych, Portoryko, Mikronezji, Marianów Północnych, Palau, Wysp Marshalla, Panamy, Ekwadoru (od 2000), Salwadoru (od 2001), Timoru Wschodniego, Zimbabwe (od 2009) oraz Bonaire, Saby i Sint Eustatius od 2011 roku. Jeden dolar amerykański dzieli się na sto centów amerykańskich. Często zapisuje się go za pomocą symbolu $.
Typ widmowy – w astronomii klasyfikacja gwiazd oparta na widmie światła wysyłanego przez gwiazdę. Widmo światła emitowanego przez gwiazdę jest określone przez trzy podstawowe parametry atmosfery gwiazdy, a mianowicie:
Obserwowana wielkość gwiazdowa (także widzialna, pozorna lub widoma, oznaczana literą m) – wielkość gwiazdowa obiektu widzianego z Ziemi (przy założeniu braku atmosfery). Zależy od mocy promieniowania (jasności) gwiazdy i jej odległości od Ziemi.
Ruch własny gwiazdy jest miarą szybkości zmiany jej pozycji na niebie z biegiem czasu, liczonej w jednostkach prędkości kątowej; podawany jest zwykle w sekundach kątowych na rok.