Karol Modzelewski
Podstrony: 1 [2] [3] [4]
Więzień polityczny – osoba, umieszczana w zakładzie karnym lub areszcie domowym ze względu na swoje przekonania polityczne lub poglądy. Często jest to związane z krytyką władzy, a czasem walkami w obrębie jednej partii politycznej. Czasami pojęcie jest utożsamiane z więźniem sumienia. Zwykle w takich przypadkach dowody są fabrykowane. Często więźniowie polityczni po uwolnieniu, jak na przykład Aleksander Sołżenicyn publikują wspomnienia (w tym wypadku Archipelag GUŁag).Neoliberalizm (ang. neoliberalism) - nurt w historii myśli ekonomicznej, poddający krytyce dominujące od czasu wielkiego kryzysu teorie keynesowskie, postulujący powrót do zasad wolnego rynku i ograniczonej do minimum ingerencji państwa w gospodarkę.
Karol Cyryl Modzelewski (ur. 23 listopada 1937 w Moskwie, zm. 28 kwietnia 2019 w Warszawie) – polski historyk mediewista, profesor nauk humanistycznych, członek Polskiej Akademii Nauk oraz dysydent, więzień polityczny i jeden z liderów opozycji demokratycznej w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, senator I kadencji. Kawaler Orderu Orła Białego.
Od 1957 członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W 1964 wraz z Jackiem Kuroniem autor Listu otwartego do partii krytykującego linię polityczną PZPR za odejście od ideałów socjalizmu; napisanie tego listu skutkowało wydaleniem jego autorów z PZPR. Jeden z inicjatorów protestów studenckich na Uniwersytecie Warszawskim w marcu 1968. Od listopada 1980 do kwietnia 1981 pierwszy rzecznik prasowy Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”, inicjator przyjęcia przez związek jego nazwy „Solidarność”. Kilkakrotnie więziony i internowany ze względów politycznych w czasach PRL, osadzony łącznie przez osiem i pół roku.
Profesor Uniwersytetu Wrocławskiego (1992–1994) i Uniwersytetu Warszawskiego (1994–2019), członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk, w latach 2007–2010 wiceprezes PAN. W 2007 laureat Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej za monografię Barbarzyńska Europa (2004), w której podjął kwestię powstawania tożsamości europejskiej pod wpływem tradycji przedchrześcijańskich. Autor wyróżnionej Nagrodą Literacką „Nike” autobiografii Zajeździmy kobyłę historii. Wyznania poobijanego jeźdźca (2013), w której rozliczał się ze swojej działalności ideowej i politycznej zapoczątkowanej w latach 50., a także krytykował sposób przeprowadzenia transformacji ustrojowej w Polsce, wskazując na negatywne skutki transformacji związane z dominacją modelu neoliberalnego.
Życiorys[ | edytuj kod]
Dzieciństwo[ | edytuj kod]
Urodził się 23 listopada 1937 w Moskwie jako Cyryl Budniewicz, w okresie apogeum wielkiej czystki. Jego ojciec Aleksander Budniewicz był z pochodzenia Rosjaninem i służył w Armii Czerwonej w stopniu podchorążego, zaś matka Natalia Wilter (1912–1992), wywodząca się z rodziny zrusyfikowanych wileńskich Żydów, z zawodu była tłumaczką oraz literaturoznawczynią, absolwentką Instytutu Literackiego im. Maksyma Gorkiego w Moskwie. Wkrótce po narodzinach jego ojciec został aresztowany i skazany na 8 lat łagru. Wcześniej aresztowany został dziadek Cyryla Budniewicza, który był inżynierem i mienszewikiem. W 1939 Natalia Wilter związała się z polskim działaczem komunistycznym Zygmuntem Modzelewskim, który do 1937 przebywał na emigracji we Francji, a w latach 1937–1939 poddawany był represjom i więziony w ZSRR. Po zwolnieniu Zygmunt Modzelewski działał w Związku Patriotów Polskich, od 1944 był ambasadorem Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego w Moskwie, a od 1947 ministrem spraw zagranicznych PRL. W 1941 po niemieckiej inwazji na ZSRR Cyryl Budniewicz został wywieziony wraz z innymi dziećmi komunistycznych emigrantów do obwodu gorkowskiego. W 1945 przyjechał z rodziną do Polski; dopiero wtedy zaczął się uczyć języka polskiego. Otrzymał nazwisko przybranego ojca, zaś w 1947 zmieniono mu imię na Karol. W 1954 zmarł Zygmunt Modzelewski, który od 1951 był odsuwany od realnego wpływu na władzę.
Polska Rzeczpospolita Ludowa[ | edytuj kod]
W 1954 złożył egzamin maturalny w XIV Liceum Ogólnokształcącym im. Klementa Gottwalda w Warszawie i w tym samym roku rozpoczął studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim, w czasie których poznał m.in. Jacka Kuronia, Andrzeja Garlickiego, Andrzeja Krzysztofa Wróblewskiego, Krzysztofa Pomiana i Teresę Monasterską, z którymi zaangażował się w 1956 w studencki ruch rewizjonistyczny. W jego ramach odpowiadał m.in. za kontakty z młodymi robotnikami. W 1959 ukończył studia na Uniwersytecie Warszawskim, będąc uczniem Aleksandra Gieysztora. W latach 1962–1964 był asystentem i doktorantem w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego.
W marcu 1957 wstąpił do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W 1964 został wydalony razem z Jackiem Kuroniem z szeregów partii. Wykreślono go wówczas również z listy członków Związku Młodzieży Socjalistycznej. W reakcji na wydalenie wystosowali List otwarty do partii, krytykujący linię polityczną PZPR. Usunięto go wówczas także ze studiów doktoranckich i z pracy, a w 1965 skazano na karę 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności. Warunkowe zwolnienie uzyskał 3 sierpnia 1967, po 2 latach i 5 miesiącach pobytu w zakładzie karnym. Brał następnie udział w wydarzeniach marcowych w 1968, za co w 1969 ponownie został skazany na karę 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności; został zwolniony we wrześniu 1971.
W latach 1972–1983 był zatrudniony w Instytucie Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk we Wrocławiu. W 1974 uzyskał stopień naukowy doktora na podstawie pracy pt. Organizacja gospodarcza państwa piastowskiego, a cztery lata później uzyskał stopień doktora habilitowanego na podstawie rozprawy poświęconej Italii wczesnośredniowiecznej.
Podczas wydarzeń sierpniowych w 1980 przyłączył się do skierowanego do władz komunistycznych apelu 64 naukowców, literatów i publicystów o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami. W tym samym roku wstąpił do Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”, był autorem pomysłu przyjęcia przez związek terminu „Solidarność”, wykorzystywanego już w tytule biuletynu strajkowego. Wchodził w skład prezydium dolnośląskiego Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego, prezydium zarządu regionu, Krajowej Komisji Porozumiewawczej, brał także udział w I Krajowym Zjeździe Delegatów w Gdańsku. Był pierwszym rzecznikiem prasowym związku (jako rzecznik prasowy Krajowej Komisji Porozumiewawczej od listopada 1980 do kwietnia 1981). Z funkcji zrezygnował, nie zgadzając się ze stanowiskiem władz związku w sprawie tzw. prowokacji bydgoskiej.
Po wprowadzeniu stanu wojennego został zatrzymany 13 grudnia 1981 w Grand Hotelu w Sopocie celem internowania. We wrześniu 1982 aresztowano go, zarzucając mu próbę obalenia ustroju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. 6 sierpnia 1984 został zwolniony na mocy amnestii. W 1987 powrócił do pracy naukowej. W 1989 został zaproszony na dwumiesięczny cykl wykładów w Collège de France, ale uniemożliwiono mu ten wyjazd z przyczyn politycznych. Był sceptycznie nastawiony co do intencji grupy generałów trzymających władzę i nie wziął udziału w pracach Okrągłego Stołu, lecz współuczestniczył w redakcji preambuły dokumentu końcowego z obrad.
III Rzeczpospolita[ | edytuj kod]
Działalność naukowa[ | edytuj kod]
Do 1992 pracował w Instytucie Historii PAN. W 1990 otrzymał tytuł naukowy profesora.
W latach 1992–1994 był zatrudniony w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Od 1994 zawodowo związany z Instytutem Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego na stanowisku profesora. W 2004 został wybrany na członka korespondenta Polskiej Akademii Nauk (PAN), a w 2010 na członka rzeczywistego tej instytucji. Pełnił funkcję wiceprezesa Polskiej Akademii Nauk (2007–2010) oraz członka Prezydium PAN (2006–2011). W 2012 został członkiem Komitetu Nauk Historycznych Polskiej Akademii Nauk. W 2001 uzyskał także członkostwo w Towarzystwie Naukowym Warszawskim.
Działalność polityczna[ | edytuj kod]
W okresie 1989–1991 sprawował mandat senatora I kadencji, wybranego w województwie wrocławskim z ramienia Komitetu Obywatelskiego. Na początku lat 90. współtworzył Solidarność Pracy, następnie Unię Pracy. Był jej honorowym przewodniczącym, rezygnując z tej funkcji oraz z członkostwa w partii w 1995. W 2005 wszedł w skład komitetu wyborczego Włodzimierza Cimoszewicza w wyborach prezydenckich.
Śmierć i pogrzeb[ | edytuj kod]
_01.jpg)
Karol Modzelewski zmarł 28 kwietnia 2019 w Warszawie. 8 maja 2019 został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach, w pobliżu grobów Jacka Kuronia i Zbigniewa Romaszewskiego (kwatera A2-Aleja Zasłużonych-11).
W pogrzebie, który miał charakter prywatny i świecki, uczestniczyli m.in. byli prezydenci RP Bronisław Komorowski i Aleksander Kwaśniewski, wicemarszałek Senatu Bogdan Borusewicz, rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar, rzeczniczka praw obywatelskich Czech Anna Šabatová, były pierwszy prezes Sądu Najwyższego Adam Strzembosz, prezydent Wrocławia Jacek Sutryk, a także szereg innych osób publicznych i należących do środowiska akademickiego, m.in. Władysław Frasyniuk, Józef Pinior, Andrzej Friszke. Ceremonię poprowadził Wojciech Malajkat.
Życie prywatne[ | edytuj kod]
Był żonaty z Małgorzatą Goetz. Miał córkę Ewę. Od lat 90. do końca życia mieszkał na warszawskich Bielanach.
Podstrony: 1 [2] [3] [4]