Karl Raimund Popper (ur. 28 lipca 1902 w Wiedniu, zm. 17 września 1994 w Londynie) – austriacki filozof specjalizujący się w filozofii nauki i filozofii społeczno-politycznej. Jego system filozoficzny został przez niego samego nazwany racjonalizmem krytycznym, który on sam uważał za kontynuację filozofii Immanuela Kanta. Sformułował zasadę falsyfikowalności jako kryterium naukowości (popperyzm) oraz koncepcję społeczeństwa otwartego, będącego swoistym rozwinięciem koncepcji demokracji Johna Locke’a i Johna Stuarta Milla.
Historycyzm – pojęcie wprowadzone przez Karla R. Poppera – pejoratywna nazwa poglądu filozoficznego (neutralną jest historyzm) głoszącego, że w historii istnieją nieubłagane prawa i rozwija się ona w określonym kierunku aby osiągnąć teoretycznie konieczny cel. Pogląd ten występuje w wielu systemach filozoficznych. Najpełniej został wyrażony przez Hegla, a następnie został zaadaptowany do marksizmu.Mechanika klasyczna – dział mechaniki w fizyce opisujący ruch ciał (kinematyka), wpływ oddziaływań na ruch ciał (dynamika) oraz badaniem równowagi ciał materialnych (statyka). Mechanika klasyczna oparta jest na prawach ruchu (zasadach dynamiki) sformułowanych przez Isaaca Newtona, dlatego też jest ona nazywana „mechaniką Newtona” (Principia). Mechanika klasyczna wyjaśnia poprawnie zachowanie się większości ciał w naszym otoczeniu.
Dzieciństwo i wykształcenie[ | edytuj kod]
Karl Popper urodził się w Wiedniu, w rodzinie zamożnych prawników pochodzenia żydowskiego. Jego ojciec, znany wiedeński adwokat, był też filozofem-amatorem i od wczesnych lat dziecięcych zaczął edukować Karla w tym kierunku. Całe dzieciństwo młodzieńca przebiegało w dość pogodnej i szczęśliwej atmosferze. W wieku 13 lat został wysłany, tak jak większość dzieci w Wiedniu, do miejscowego gimnazjum państwowego, jednak bardzo szybko zniechęcił się do tej szkoły, a rodzice pogodzili się z jego decyzją opuszczenia jej i zorganizowali mu eksternistyczny tryb nauczania w oparciu o domowe wizyty wybranych nauczycieli.
Problem demarkacji – problem w filozofii i metodologii nauki dotyczący kryteriów rozróżniania nauki od innych dziedzin działalności ludzkiej, przede wszystkim pseudonauki, wierzeń religijnych, metafizyki. Problem ten wynika z trudności odpowiedzi na pytania: czym jest nauka, jaka jest jej istota czy specyfika?Herbert Feigl (ur. 14 grudnia 1902 w Libercu, zm. 1 czerwca 1988 w Minneapolis) – austriacki filozof, pozytywista i członek Koła Wiedeńskiego.
W 1918 roku Karl zaczął studiować filozofię na Uniwersytecie Wiedeńskim, jako wolny słuchacz. Zaangażował się tam mocno w działalność w Socjalistycznym Stowarzyszeniu Studenckim, w którym miał okazję zapoznać się dobrze z marksizmem, który wykładano na specjalnych kursach dla działaczy tego stowarzyszenia. Dyskusje z wykładowcami szybko przekonały Karla, że marksizm jest skostniałą i w dużym stopniu błędną ideologią, co spowodowało zerwanie ze Stowarzyszeniem. W trakcie studiów Popper miał też okazję zapoznać się z poglądami Freuda poprzez wakacyjne praktyki prowadzone przez jednego z bezpośrednich uczniów Freuda. Podobnie, jak to było z marksizmem, Karl nabrał bardzo szybko krytycznego dystansu do bardzo popularnej wtedy w Wiedniu psychoanalizy. W trakcie studiów zaczął się też bardzo żywo interesować współczesną fizyką, często chodząc na wykłady przyjeżdżających do Wiednia naukowców z całego świata. Szczególnie silne wrażenie wywarł na nim wykład Alberta Einsteina, w którym Einstein określił dokładnie eksperyment, który dowiódłby niesłuszności jego teorii względności. W roku 1925 Karl Popper uzyskał dyplom magisterski, a w 1928 obronił doktorat z filozofii i zdał egzamin uprawniający go do nauczania fizyki w gimnazjum.
Nowa Zelandia (ang. New Zealand, język maoryski Aotearoa – Kraj Długiej Białej Chmury) – państwo wyspiarskie, położone na południowo-zachodnim Pacyfiku i składające się z dwóch głównych wysp (Północnej i Południowej) oraz szeregu mniejszych wysp, w tym Wyspy Stewart i Wysp Chatham. Archipelag Nowej Zelandii jest najdalej na południe wysuniętą częścią Oceanii, na południowy wschód od Australii. W skład Nowej Zelandii (a dokładnie w skład Commonwealth realm Nowej Zelandii, czyli są to terytoria stowarzyszone lub zależne Nowej Zelandii, ale wchodzące wraz z nią w skład wspólnej domeny królewskiej tudzież królestwa stowarzyszeniowego, połączonego unią personalną ze Zjednoczonym Królestwem i innymi Commonwealth realms) wchodzą również Wyspy Cooka i Niue, które są samorządne, oraz Tokelau i Dependencja Rossa.Teoria – z gr. theoría- oglądanie, rozważanie. System pojęć, definicji, aksjomatów i twierdzeń ustalających relacje między tymi pojęciami i aksjomatami, tworzący spójny system pojęciowy opisujący jakąś wybraną fizyczną lub abstrakcyjną dziedzinę.
Początki kariery naukowej[ | edytuj kod]
Od 1929 do 1934 roku Popper pracował jako nauczyciel fizyki w gimnazjum. Równolegle nadal żywo interesował się współczesną filozofią i dał się poznać jako jeden z aktywniejszych uczestników paneli dyskusyjnych organizowanych przez filozofów z tzw. Koła Wiedeńskiego. Stał się na tych panelach nawet czymś w rodzaju człowieka-instytucji, gdyż zazwyczaj miał inne poglądy od większości dyskutantów i gdy na jakimś panelu zbyt długo milczał, zadawano mu na koniec spotkania sakramentalne pytanie „A co Pan o tym sądzi, Panie Popper?”, po czym Popper wstawał i wygłaszał dość długi monolog, którego tezy stały zazwyczaj w ostrej sprzeczności z właśnie uzgodnionym na sali poglądem. W końcu Herbert Feigl, jeden z filozofów z kręgu Koła, namówił Poppera na wydanie w formie książkowej jego poglądów głoszonych na spotkaniach Koła.
Materializm historyczny — marksistowska teoria, będąca zastosowaniem materializmu dialektycznego na obszarze historii i nauk społecznych. Według materializmu historycznego, stosunki ludzi w procesie produkcji są stosunkami podstawowymi i pierwotnymi, określającymi wszystkie inne stosunki społeczne, a mianowicie: stosunki polityczne i ideologiczne.Praga (czes. i słow. Praha, niem. Prag) – stolica i największe miasto Czech, położone w środkowej części kraju, nad Wełtawą. Jest miastem wydzielonym na prawach kraju, będąc jednocześnie stolicą kraju środkowoczeskiego.
W ten sposób powstała jedna z najważniejszych prac Poppera – „Logika odkrycia naukowego” („Logik der Forschung”, 1934), która nieoczekiwanie dla samego autora stała się bardzo popularna w całej Europie. Dzięki temu sukcesowi Karl Popper stał się z dnia na dzień sławny. Zapraszano go na wykłady w prestiżowych uniwersytetach w całej Europie, otrzymał stanowisko „privat-docenta” na Uniwersytecie Wiedeńskim i stał się samodzielny finansowo.
Nauka – autonomiczna część kultury służąca wyjaśnieniu funkcjonowania świata, w którym żyje człowiek. Nauka jest budowana i rozwijana wyłącznie za pomocą tzw. metody naukowej lub metod naukowych nazywanych też paradygmatami nauki poprzez działalność badawczą prowadzącą do publikowania wyników naukowych dociekań. Proces publikowania i wielokrotne powtarzanie badań w celu weryfikacji ich wyników prowadzi do powstania wiedzy naukowej. Zarówno ta wiedza jak i sposoby jej gromadzenia określane są razem jako nauka.Krytyczny racjonalizm jest to nazwa nurtu we współczesnej filozofii nauki zainicjowanego przez Karla R. Poppera. Termin ten występować może w co najmniej trzech znaczeniach:
W 1937 roku, na kilka miesięcy przed zajęciem Austrii przez Niemcy, wyemigrował do Nowej Zelandii, gdzie uzyskał stanowisko wykładowcy filozofii na Uniwersytecie w Canterbury. Dominującym kierunkiem filozoficznym na tym uniwersytecie był wtedy wciąż heglizm, stąd poglądy wygłaszane przez Poppera były zupełnie nie rozumiane, a sam Popper był praktycznie odizolowany od życia akademickiego swojego wydziału. W trakcie swojego pobytu w Nowej Zelandii Popper napisał swoje dwa kluczowe dzieła z dziedziny filozofii politycznej – „Nędza historycyzmu” (1945), oraz „Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie” (1945). W Nowej Zelandii zapoznał się też dobrze z anglosaskim stylem pisania, dzięki czemu zerwał całkowicie ze zbyt „mętnym” i niejasnym stylem pisania popularnym wśród niemieckojęzycznych filozofów.
Popperyzm – filozofia Karla Poppera, a także stworzony przez niego prąd filozofii nauki rozwijany początkowo w opozycji do pozytywizmu logicznego, a później jako niezależny pogląd na kryteria naukowości wypowiedzi i metodologię nauki. "Popperyzm" określany jest również jako "krytyczny racjonalizm", a także, w odniesieniu wyłącznie do filozofii nauki jako "falsyfikacjonizm". Tak rozumiany "popperyzm" występuje w co najmniej trzech znaczeniach:The London School of Economics and Political Science lub London School of Economics, LSE – część University of London, jedna z najważniejszych szkół wyższych specjalizujących się w ekonomii i naukach społecznych, która miała prawdopodobnie większy wpływ na kształt współczesnego świata politycznego niż jakakolwiek inna instytucja uniwersytecka.
W 1947 roku jego książka „Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie” zwróciła uwagę Hayeka, dziekana wydziału filozofii politycznej słynnej London School of Economics, który ściągnął Poppera do Anglii i powierzył mu na swoim wydziale specjalnie stworzoną dla niego katedrę racjonalizmu krytycznego. Popper prowadził nauczanie na tej katedrze głównie poprzez prowadzenie paneli dyskusyjnych podobnych nieco do paneli Koła Wiedeńskiego, które stały się bardzo szybko sławne i zaczęli na nie uczęszczać oprócz studentów także znani brytyjscy naukowcy i politycy. W 1959 roku wydał swoje najważniejsze dzieło: „The Logic of Scientific Discovery”, które było „wyklarowaną”, rozszerzoną i pogłębioną wersją jego pierwszej książki. Po wydaniu tej książki zaproponowano mu funkcję profesora logiki na Uniwersytecie Cambridge. Funkcji tej jednak nie objął, podobno na skutek sporu z rektorem Cambridge. Anegdota na ten temat głosi, że w dniu, w którym Popper miał podpisać umowę o pracę na Uniwersytecie w Cambridge, odbył się wcześniej wykład rektora, który był zafascynowany astrologią. Rektor zakończył swój wykład stwierdzeniem, że wobec przedstawionych przez niego „faktów”, tylko ktoś o strusiej mentalności będzie mógł dalej negować wartość astrologii jako nauki. Na to Popper wstał i wygłosił swoim zwyczajem długi monolog „w obronie strusia”, czym zamknął sobie drogę do kariery w Cambridge.
Eksperyment (łac. experimentum - doświadczenie, badanie) – w naukach przyrodniczych i społecznych zbiór działań wzbudzających w obiektach materialnych określone reakcje i zjawiska w warunkach pozwalających kontrolować wszelkie istotne czynniki, które poddaje się dokładnej obserwacji.Stanford Encyclopedia of Philosophy (SEP) jest ogólnie dostępną encyklopedią internetową filozofii opracowaną przez Stanford University. Każde hasło jest opracowane przez eksperta z danej dziedziny. Są wśród nich profesorzy z 65 ośrodków akademickich z całego świata. Autorzy zgodzili się na publikację on-line, ale zachowali prawa autorskie do poszczególnych artykułów. SEP ma 1260 haseł (stan na 20 stycznia 2011). Mimo, że jest to encyklopedia internetowa, zachowano standardy typowe dla tradycyjnych akademickich opracowań, aby zapewnić jakość publikacji (autorzy-specjaliści, recenzje wewnętrzne).
Funkcję profesora swojej katedry w London School of Economics Popper pełnił do roku 1969, kiedy to przeszedł na emeryturę. Na emeryturze był jednak wciąż aktywny, wygłaszając wykłady na całym świecie i pisząc cotygodniowe felietony w The Observer oraz w The Economist. W 1992 otrzymał Nagrodę Kioto w dziedzinie sztuki i filozofii, a w 1994 został odznaczony tytułem doktora honoris causa Uniwersytetu Karola w Pradze. Zmarł 17 września 1994 roku, w Londynie.
Totalitaryzm (dawniej też: totalizm) – system rządów dążący do całkowitej władzy nad społeczeństwem za pomocą monopolu informacyjnego i propagandy, ideologii państwowej, terroru tajnych służb wobec przeciwników politycznych, akcji monopolowych i masowej monopartii. Termin totalitario stworzył na początku lat 20. XX wieku Benito Mussolini dla określenia systemu państwowego, który wprowadzał, charakteryzując go: Wszyscy w państwie, nikt poza nim, nikt przeciw niemu. Totalitaryzm charakteryzuje państwa, w których ambicje modernizacyjne i mocarstwowe idą w parze z brakiem tradycji demokratycznej lub – jak w przypadku Niemiec – rozczarowania demokracją, jej kryzysem lub niedostatkiem. Występowały różne odmiany totalitaryzmu zarówno wśród prawicy, jak i lewicy.Dobór naturalny (selekcja naturalna) – jeden z mechanizmów ewolucji biologicznej, prowadzący do ukierunkowanych zmian w populacji zwiększających ich przeciętne przystosowanie, czyli adaptację do warunków środowiskowych, poza okresem wymierania.
Podstrony: 1 [2] [3] [4]
Warto wiedzieć że... beta
Michał Kazimierz Heller (ur. 12 marca 1936 w Tarnowie) – polski prezbiter katolicki, teolog, profesor nauk filozoficznych specjalizujący się w filozofii przyrody, fizyce, kosmologii relatywistycznej oraz relacji nauka-wiara.
Utylitaryzm (łacińskie utilis – użyteczny) – postawa zwana też filozofią zdrowego rozsądku, kierunek etyki zapoczątkowany w XVIII wieku, według którego najwyższym dobrem jest pożytek jednostki lub społeczeństwa, a celem wszelkiego działania powinno być „największe szczęście największej liczby ludzi".
Marcin Feliks Król (ur. 19 maja 1944 w Warszawie) – polski filozof i historyk idei, wykładowca akademicki, publicysta.
International Standard Name Identifier (ISNI) – unikalny identyfikator służący wystandaryzowanej identyfikacji
obiektów, podmiotów, autorów dzieł, utworów i publikacji.
Biblioteka Narodowa Izraela (hebr. הספרייה הלאומית; dawniej: Żydowska Biblioteka Narodowa i Uniwersytecka, hebr. בית הספרים הלאומי והאוניברסיטאי) – izraelska biblioteka narodowa w Jerozolimie.
Ewolucja (łac. evolutio – rozwinięcie, rozwój) – ciągły proces, polegający na stopniowych zmianach cech gatunkowych kolejnych pokoleń wskutek eliminacji przez dobór naturalny lub sztuczny części osobników (genotypów) z bieżącej populacji. Wraz z nowymi mutacjami wpływa to w sposób ciągły na bieżącą pulę genową populacji, a przez to w każdym momencie kształtuje jej przeciętny fenotyp. Zależnie od siły doboru oraz szybkości wymiany pokoleń, po krótszym lub dłuższym czasie, w stosunku do stanu populacji wyjściowej powstają tak duże różnice, że można mówić o odrębnych gatunkach.
The Nagroda Kioto (jap. 京都賞, Kyōto-shō) jest przyznawana co roku od 1985 przez Fundację Inamori, japońska nagroda została ufundowana przez Kazuo Inamori i jest odpowiednikiem Nagrody Nobla w dziedzinach filozofii, sztuki, nauki i technologii. Nagroda jest przyznawana nie tylko najlepszym przedstawicielom, lecz również osobom prezentującym wkład do humanizmu w swojej pracy.
