Karl Jurzyca
Przeczytaj także...
Niemcy karpaccy (niem. Karpatendeutsche, słow. karpatskí Nemci, również Mantacy) – mniejszość narodowa, zamieszkała na terytorium Węgier i Słowacji, w obrębie Spiszu, Szarysza, Zemplina i Zakarpacia włącznie, po II wojnie światowej na mocy dekretów Beneša (lata 1945–1950) zostali w większości wysiedleni do Niemiec i Austrii.Batyżowiecki Szczyt, Wielki Batyżowiecki Szczyt (słow. Batizovský štít, niem. Botzdorfer Spitze, węg. Batizfalvi-csúcs) – najwyższy szczyt (2448 m n.p.m.) głównej grani Tatr na odcinku zamykającym od północnego wschodu Dolinę Batyżowiecką (Batizovská dolina). Jednocześnie jest to granica tej doliny z systemem Doliny Białej Wody (Bielovodská dolina). Dolina Kacza (Kačacia dolina) graniczy z Doliną Batyżowiecką na odcinku od Zmarzłego Szczytu (Popradský Ľadový štít) do Zadniego Gerlacha (Zadný Gerlach). Batyżowiecki Szczyt znajduje się pomiędzy Kaczym Szczytem (Kačací štít) a Zadnim Gerlachem, w pobliżu masywu Gerlacha. Grań od Zmarzłego do Batyżowieckiego Szczytu nosi nazwę Batyżowieckiej Grani, znajdują się w niej kolejno:
Pośrednia Baszta (słow. Predná bašta, niem. Vordere Bastei, węg. Elülső-Bástya, Mellső-Bástya, 2374 m n.p.m.) – szczyt w Tatrach Wysokich położony na terenie Słowacji, w Grani Baszt (Hrebeň bášt) rozdzielającej doliny: Młynicką (Mlynická dolina) i Mięguszowiecką (Mengusovská dolina). Według Wielkiej encyklopedii tatrzańskiej jego wysokość wynosi 2366 m. Dawniej nieprawidłowo nazywana była Przednią Basztą.
Niemcy karpaccy (niem. Karpatendeutsche, słow. karpatskí Nemci, również Mantacy) – mniejszość narodowa, zamieszkała na terytorium Węgier i Słowacji, w obrębie Spiszu, Szarysza, Zemplina i Zakarpacia włącznie, po II wojnie światowej na mocy dekretów Beneša (lata 1945–1950) zostali w większości wysiedleni do Niemiec i Austrii.Batyżowiecki Szczyt, Wielki Batyżowiecki Szczyt (słow. Batizovský štít, niem. Botzdorfer Spitze, węg. Batizfalvi-csúcs) – najwyższy szczyt (2448 m n.p.m.) głównej grani Tatr na odcinku zamykającym od północnego wschodu Dolinę Batyżowiecką (Batizovská dolina). Jednocześnie jest to granica tej doliny z systemem Doliny Białej Wody (Bielovodská dolina). Dolina Kacza (Kačacia dolina) graniczy z Doliną Batyżowiecką na odcinku od Zmarzłego Szczytu (Popradský Ľadový štít) do Zadniego Gerlacha (Zadný Gerlach). Batyżowiecki Szczyt znajduje się pomiędzy Kaczym Szczytem (Kačací štít) a Zadnim Gerlachem, w pobliżu masywu Gerlacha. Grań od Zmarzłego do Batyżowieckiego Szczytu nosi nazwę Batyżowieckiej Grani, znajdują się w niej kolejno:
Pośrednia Baszta (słow. Predná bašta, niem. Vordere Bastei, węg. Elülső-Bástya, Mellső-Bástya, 2374 m n.p.m.) – szczyt w Tatrach Wysokich położony na terenie Słowacji, w Grani Baszt (Hrebeň bášt) rozdzielającej doliny: Młynicką (Mlynická dolina) i Mięguszowiecką (Mengusovská dolina). Według Wielkiej encyklopedii tatrzańskiej jego wysokość wynosi 2366 m. Dawniej nieprawidłowo nazywana była Przednią Basztą.
Karl Jurzyca (zm. 6 czerwca 1906 w Karwinie) – niemiecki taternik, alpinista i działacz turystyczny.
Karl Jurzyca był wieloletnim i aktywnym działaczem niemieckiej organizacji turystycznej Beskidenverein. Taternictwo zaczął uprawiać ok. 1897 roku, wspinał się głównie ze spiskoniemieckimi przewodnikami tatrzańskimi. Dwukrotnie podejmował próby zdobycia wówczas dziewiczego Ostrego Szczytu, obie były jednak nieudane. Pierwsza próba miała miejsce 30 czerwca 1901 roku, jego towarzyszem był wówczas przewodnik Johann Hunsdorfer (junior). Dotarli wtedy do dzisiejszego Siodełka Jurzycy we wschodniej grani Ostrego Szczytu, z przełęczy tej wycofali się poprzez północną ścianę. Druga próba miała miejsce jeszcze w tym samym roku, Jurzyca wycofał się spod północnej ściany z powodu ociekających wodą skał. Dostrzegł wtedy jednak szlak, którym następnego roku Karol Englisch podjął udaną próbę zdobycia wierzchołka.
Zofia Radwańska-Paryska (ur. 3 maja 1901 w Warszawie, zm. 24 października 2001 w Zakopanem) – botaniczka, taterniczka, pisarka. Żona i współtowarzyszka pracy Witolda Henryka Paryskiego.Ostry Szczyt (słow. Ostrý štít, dawniej Končitá veža, Končistá veža, niem. Spitzer Turm, węg. Hegyes-torony, 2360 m n.p.m.) – spiczasty wierzchołek w głównej grani Tatr, w ich słowackiej części.
O swoich tatrzańskich wycieczkach napisał kilka artykułów, które ukazały się w niemieckiej prasie turystycznej. Dnia 6 czerwca 1906 roku został zamordowany przez bandytów.
Jurzyca upamiętniony został nazwami kilku tatrzańskich obiektów, m.in. Płyty Jurzycy na Batyżowieckim Szczycie oraz Zęba Jurzycy i Siodełka Jurzycy we wschodniej grani Ostrego Szczytu.
Ważniejsze tatrzańskie osiągnięcia wspinaczkowe[ | edytuj kod]
Bibliografia[ | edytuj kod]
- Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
Szatan (słow. Satan, niem. Satan, węg. Sátán) – szczyt o wysokości 2421 m n.p.m. położony w słowackich Tatrach Wysokich. Należy do Grani Baszt (Hrebeň bášt) rozdzielającej doliny: Młynicką (Mlynická dolina) i Mięguszowiecką (Mengusovská dolina). Usytuowany jest pomiędzy Piekielnikową Turnią (Pekelník, 2374 m) z Czarcim Rogiem, od której oddziela go Szatania Przełęcz (Satanovo sedlo), a Pośrednią Basztą (Predná bašta, 2373 m), od której oddziela go Przełęcz nad Czerwonym Żlebem, i jest najwyższą kulminacją tej grani. W dawniejszej literaturze, kiedy nazwy szczytów i przełęczy Grani Baszt nie były jeszcze tak precyzyjnie ustalone jak obecnie, nazywano też czasami Szatana Basztą, Zadnią Basztą itd.Przewodnik tatrzański – współcześnie przewodnik turystyczny górski mający uprawnienie do prowadzenia wycieczek na terenie Tatr.
Warto wiedzieć że... beta
Beskidenverein, Beskiden-Verein, Beskiden Verein (pol. Towarzystwo Beskidzkie) – niemiecka organizacja turystyki górskiej założona w 1893. Była pierwszą organizacją działająca na terenie Beskidów należących obecnie do Polski; Polskie Towarzystwo Tatrzańskie założono w 1873, ale długo ograniczało swoją działalność do Tatr oraz do pasm beskidzkich położonych dzisiaj na Ukrainie, a czeska Pohorská jednota "Radhošť" aktywna była w Beskidach należących obecnie do Czech.
Witold Henryk Paryski (ur. 10 września 1909 w Pittsburgh w stanie Pensylwania, USA, zm. 16 grudnia 2000 r. w Zakopanem) – krajoznawca, taternik, przewodnik tatrzański i ratownik TOPR-u, alpinista, działacz ochrony przyrody, absolwent medycyny, autor wielu prac o Tatrach i Podtatrzu. Autor przewodnika taternickiego Tatry Wysokie oraz (razem z żoną Zofią Radwańską-Paryską) Wielkiej encyklopedii tatrzańskiej.
Taternictwo – wspinaczka uprawiana w Tatrach. Niegdyś termin ten oznaczał każdą działalność w Tatrach polegającą na wchodzeniu na ich szczyty. Obecnie obejmuje on wyłącznie wspinaczkę górską, prowadzoną poza wyznaczonymi szlakami turystycznymi. Termin powstał w podobny sposób jak alpinizm (który dziś często jest równoznaczny ze wspinaczką górską), himalaizm czy andynizm.
Johann Hunsdorfer junior (ur. ok. 1875 w Nowej Leśnej – zm. ?) – spiskoniemiecki przewodnik tatrzański, syn Johanna Hunsdorfera seniora, również przewodnika.
Karwina (cz. Karviná, niem. Karwin) – miasto w Czechach, w kraju morawsko-śląskim, na Śląsku Cieszyńskim, nad rzeką Olzą, przy granicy polsko-czeskiej. Posiada ok. 66 tys. mieszkańców, 57,5 km² powierzchni. Jest stolicą powiatu Karwina i gminą z rozszerzonymi uprawnieniami (czes. obec s rozšířenou působností), w której oprócz miasta znajdują się Dziećmorowice, Piotrowice koło Karwiny i Stonawa.
Karol Englisch, także: Karol Artur Enlisch-Payne (ur. 13 lipca 1881 r. w Krakowie, zm. 13 kwietnia 1945 r. w Stein an der Donau w Austrii) – polski prawnik, pracownik administracji państwowej. Jeden z najwybitniejszych polskich taterników w historii zdobywania Tatr.