Kanon rzymski
Podstrony: 1 [2] [3] [4]
Msza – w części wyznań chrześcijańskich porządek celebracji liturgicznej będącej odniesieniem do Ostatniej Wieczerzy Jezusa.List do Rzymian [Rz lub Rzym] – jeden z listów Nowego Testamentu autorstwa apostoł Pawła. List został napisany najprawdopodobniej pod koniec trzeciej podróży misyjnej apostoła Pawła w Koryncie w latach 57/58 n.e. Adresatem listu była rzymska gmina chrześcijańska.
Kanon rzymski
.jpg)
Kanon rzymski – tekst modlitwy eucharystycznej tradycji rzymskiej, celebrowanej w Kościele łacińskim. Należy do najstarszych w chrześcijaństwie, jej korzenie sięgają liturgii chrześcijańskiej pierwszych wieków, przystosowującej do swoich potrzeb modlitwy sederu paschalnego oraz liturgii synagogalnej. W formie pisanej Kanon istnieje prawdopodobnie od IV wieku. W okresie od VI do XX wieku był sprawowany w prawie niezmienionym brzmieniu, choć forma jego celebracji przechodziła okresy upadku i odnowy. W czasach nowożytnych został najpierw odnowiony w mszale rzymskim Piusa V wydanym po soborze trydenckim w 1570 r., potem także w mszale opublikowanym przez Jana XXIII w 1962 r. Przez wieki był jedyną rzymską liturgią eucharystyczną. W nowym mszale rytu rzymskiego, opublikowanym w wyniku reformy soboru watykańskiego II, kanon został uzupełniony o inne modlitwy eucharystyczne i odtąd nazywa się go Pierwszą modlitwą eucharystyczną.
Historia[ | edytuj kod]
Tekst kanonu rzymskiego otrzymał swą ostateczną postać w VI w. za czasów papieża Grzegorza Wielkiego. Z wyjątkiem kilku drugorzędnych szczegółów dotrwał niezmieniony do naszych czasów. Nie ma dokładnych wiadomości, które pozwalałyby prześledzić, jak kształtował się, zanim osiągnął ostateczną postać. Ogólnie wiadomo, że modlitwy eucharystyczne zaczęto spisywać na szerszą skalę dopiero w połowie IV w.
Okoliczności kształtowania się Kanonu[ | edytuj kod]
Przypuszcza się, że początki liturgii Kanonu sięgają środowiska Piotra Apostoła i jego towarzysza Marka Ewangelisty. Według tradycji, to właśnie w rodzinnym domu Marka w Jerozolimie odbyła się Ostatnia Wieczerza. Zgodnie ze słowami Kanonu o ustanowieniu Eucharystii przewodniczący mówi, że Jezus „po wieczerzy wziął ten przesławny kielich w swoje święte i czcigodne ręce” – zaimek „ten” zdaje się wskazywać, że pierwotnie chodziło dokładnie o to naczynie, którego użył Jezus. Kielich mógł być przechowywany ze czcią przez wspólnotę Kościoła zbierającą się razem z rodziną św. Marka, by „spożywać wieczerzę Pańską”, zgodnie z poleceniem Chrystusa: „to czyńcie na moją pamiątkę” (por. Łk 22,19, 1 Kor 11,20). Dziś znajduje się w Walencji i nazywany jest świętym Graalem. Uczcił go papież Benedykt XVI w czasie odwiedzin tego miasta w lipcu 2006 r. Zwrot „ten kielich” pozostał w Kanonie jako prawdopodobne świadectwo apostolskich początków tej rzymskiej modlitwy eucharystycznej.
W początkowym okresie, w pierwszych stuleciach chrześcijaństwa Eucharystia była rozumiana jako wydarzenie wspólnotowe tworzące jedność Kościoła jako Ciała Chrystusa. Augustyn z Hippony (354-430) powie w katechezie mistagogicznej do nowo ochrzczonych: „Jeśli jesteście ciałem Chrystusa i członkami, na stole Pańskim znajduje się wasza tajemnica: swoją tajemnicę przyjmujecie” (Kazanie 272). W innym kazaniu powie: „Powierza się wam w tym chlebie to, jak bardzo powinniście miłować jedność” (Kazanie 227). Zanim miejscem celebracji stała się duża przestrzeń bazyliki rzymskiej, Kanon był sprawowany dość kameralnie w Domus ecclesiae, który był zaadaptowaną rodzinną rzymską willą. Tam wszyscy się znali, tworzyli wspólnotę na wzór pierwotnej wspólnoty jerozolimskiej (por. Dzieje Apostolskie 2,42-47; 4,32). Do modlitwy Kanonem zostali wcześniej przygotowani poprzez katechumenat, który był prawdziwym i właściwym wtajemniczeniem biblijno-liturgicznym odbywanym przed chrztem. Trzeba też pamiętać, że wczesne chrześcijańskie i żydowskie społeczności były początkowo nie do odróżnienia i długo się mieszały. Szczególnie w niektórych obszarach, takich jak Palestyna i Egipt. Środowiska żydowskie i chrześcijańskie w Rzymie miały silne związki właśnie z Aleksandrią, wiele też Żydów pochodziło z Palestyny. Uczestnictwo w Eucharystii tuż po chrzcie było przeżywane jako wejście do Ziemi Obiecanej. Od czasów Tertuliana (150-240 r.) i Hipolita (170-235 r.), oprócz komunii w czasie tej pierwszej Eucharystii dawano nowo ochrzczonym do wypicia mleko i miód. Był to znak przekroczenia Jordanu we chrzcie i wejścia do wiecznego dziedzictwa (por. Księga Kapłańska 20,24). Zwyczaj ten był nadal praktykowany w Rzymie na początku VI wieku. Jan Diakon tłumaczył, że Ziemia Obiecana „to była ziemia zmartwychwstania. ... To oni (nowo ochrzczeni) mieli otrzymać tę ziemię”. Eucharystia dała im przedsmak spełnienia obietnicy. Mogli teraz śpiewać: „Jak słodkie w moich ustach Twoje słowa, Panie, słodsze niż miód z plastra miodu” (Ps 119 /118/, 103). To były okoliczności, w których kształtowała się postać eucharystycznego Kanonu rzymskiego.
Okres tradycji ustnej[ | edytuj kod]
Zanim w IV wieku zaistniał w postaci pisanej, Kanon był przekazywany ustnie w formie redagowanych i zapamiętywanych wzorów, które służyły jako przewodnik dla celebransa, bardziej niż propozycja niezmiennych formuł. Kanon ukształtował się zatem na początku jako pewien schemat, który funkcjonował po grecku – jak cała liturgia chrześcijańska w Rzymie, a także inne liturgie zachodnie w pierwszych trzech stuleciach. Przejście z greki na łacinę dokonało się w IV wieku.
Druga połowa IV wieku była okresem wielkiego rozwoju formuł eucharystycznych i jednocześnie apogeum patrystyki. Ukształtowało się wtedy pięć podstawowych schematów: wschodnio-syryjski, zachodnio-syryjski, aleksandryjski, rzymski oraz gallikańsko-mozarabaski. Każdy z nich wypracowany został w innym starożytnym ośrodku chrześcijaństwa: np. Antiochia, Aleksandria (por. Kościoły wschodnie), Rzym czy Konstantynopol. Można odnaleźć świadectwa ich wzajemnego oddziaływania. A także, mimo wielkiego bogactwa i różnorodności form, pewne elementy stałe. Zawarte w nich treści prowadzą ostatecznie do Wieczernika i modlitw zanoszonych w czasie żydowskich paschalnych liturgii świątecznych przy posiłku, które posłużyły za pierwszą formę liturgiczną ustanowionej przez Jezusa Eucharystii. Po drodze dodano modlitwy synagogalne, dostosowując je, oczywiście, by wyrażały chrześcijańskie tajemnice paschalne. Pewne światło dla historii rozwoju rytu rzymskiego może dać ewolucja rytu aleksandryjskiego. Modlitwy eucharystyczne powstałe w Aleksandrii, jednego z pięciu, obok Rzymu, centrów starożytnego chrześcijaństwa są z nim blisko spokrewnione i ich historia jest łatwiejsza do prześledzenia, dzięki tekstom z papirusów zachowanych w piaskach pustyni egipskiej. Studia porównawcze ukazują pierwotne pochodzenie tekstów modlitw liturgii aleksandryjskiej jako przekształconych w duchu chrześcijańskim synagogalnych błogosławieństw (berachot) połączonych z Sanctus. Ta ostatnia modlitwa także pochodzi z liturgii żydowskiej – od modlitwy Kedusza.
Kanon rzymski a rozwój liturgii aleksandryjskiej[ | edytuj kod]
Studium porównawcze tekstu Kanonu z tekstem archaicznej wersji aleksandryjskiej modlitwy eucharystycznej z papirusu Strasbourg gr. 254 wykazało, że ryty aleksandryjski i rzymski są owocem dwóch różnych procesów rozwoju, które jednak miały ten sam punkt wyjścia. Jest bardzo wiele analogii co do treści i struktury, a nawet wiele podobieństw w dziedzinie środków wyrazu między aleksandryjską a rzymską modlitwą eucharystyczną. Eucharystia aleksandryjska – czyli klasyczna w tym kościele liturgia św. Marka, której tłumaczeniem jest koptyjska liturgia św. Cyryla – wydaje się jeszcze bardziej skomplikowana niż kanon rzymski. Modlitwy rozpoczynają się wstępnym dialogiem „Pan ze wszystkimi”, analogicznym do rzymskiego „Pan z wami”. Tekst tych modlitw przez swoje odniesienia sapiencjalne, sławienie Mądrości Bożej udzielonej człowiekowi jest szczególnie bliski judeo-chrześcijańskim modlitwom eucharystycznym z VII księgi Konstytucji apostolskich.
Podobna struktura, a także elementy treściowe, np. wzmianka o ofierze Abla i Abrahama, czy o aniele zanoszącym ofiarę do nieba, brak wzmianki o Duchu Świętym w epiklezach, jak również różnice między umiejscowieniem Sanctus oraz grupy wezwań i kommemoracji – są skutkiem, według Louisa Bouyera, czerpania z tej samej liturgii synagogalnej. W Rzymie i w Aleksandrii była ona podobna. Wynikało to z faktu, że w Rzymie mieszkało dużo Żydów aleksandryjskich. Synagogi rzymskie posługiwały się w czytaniach Septuagintą, w liturgii zaś schematami greckimi diaspory żydowskiej z Egiptu. Kościoły chrześcijańskie, które wtedy były judeo-chrześcijańskie tworzyły więc tak w Rzymie, jak w Aleksandrii własną liturgię, czerpiąc wzory z tej samej wersji żydowskich tekstów liturgicznych, która obowiązywała w Aleksandrii. W ten sposób można wytłumaczyć pierwotną wspólnotę chrześcijańskiej liturgii aleksandryjskiej i rzymskiej. Ponieważ jednak w Rzymie znaczącą część Kościoła tworzyli także Żydzi wschodni, a zwłaszcza palestyńscy, liturgię Kościoła rzymskiego cechował większy konserwatyzm. Tu można widzieć powód, dla którego formy zachowane do tej pory w kanonie rzymskim, widoczne są jedynie we wcześniejszych wersjach rytu aleksandryjskiego, w liturgiach z papirusów odnalezionych w Der-Balyzeh oraz papirusu Andrieu-Collompa oraz anaforze Serapiona z Thmuis.
Kanon rzymski wobec kanonu Hipolita[ | edytuj kod]
W XX wieku wśród uczonych zajmujących się historią liturgii odbyła się dyskusja na temat ewentualnego pochodzenia kanonu od modlitwy z III w. opisanej przez Hipolita w Tradycji apostolskiej. Według Antona Baumstarka, żadna z części i modlitw Kanonu rzymskiego nie przejawia jakiegokolwiek pokrewieństwa z modlitwą eucharystyczną Hipolita rzymskiego, a według niego była ona pierwotną formą Eucharystii sprawowanej w Rzymie. Konsekwentnie, niemiecki uczony uznał, że kanon rzymski powstał w wyniku radykalnej reorganizacji swej poprzedniczki. Przeobrażono i uzupełniono ją o przypadkowe elementy, rujnując jej jedność i harmonię. Tezę tę poparli tacy liturgiści jak W. Frere, Josef Andreas Jungmann i Th. Klausner.
Według Louisa Bouyera teza o przepracowaniu modlitwy Hipolita jest pozbawiona racji z wielu względów. Pierwszym argumentem przeciw jest to, iż Hipolit był w osobistym konflikcie z papieżami – a więc eucharystia, którą opisuje w swej Tradycji apostolskiej, jest alternatywną wobec używanej w jego czasie w Rzymie. Wobec tej ostatniej Hipolit w prologu wyraża swą dezaprobatę, podobnie jak czynił to wobec innych dziedzin życia i nauczania Kościoła rzymskiego. Bouyer zwrócił też uwagę, że nie ma żadnych świadectw ani zewnętrznych, ani w samym tekście, które by wskazywały na tak radykalne zastąpienie jednej liturgii eucharystii drugą. Ponadto istnieje świadectwo liturgii św. Ambrożego z Mediolanu z IV w. zawarte w jego katechezach mistagogalnych do katechumenów O sakramentach IV,21-28, który przytacza środkową część kanonu, będącą prawie identyczną do tej, którą znał papież Grzegorz Wielki w VI wieku. Można zatem stwierdzić, że kanon rzymski był w takiej czy innej formie modlitwą kościoła w Rzymie kilka wieków przed papieżem Grzegorzem. Pewne ślady mogą wskazywać na związki z liturgią Egiptu, konkretnie Kościoła aleksandryjskiego.
_-_Interior_29.jpg)
Powstanie i ustalenie wersji pisanej[ | edytuj kod]
Modlitwy eucharystyczne zaczęto spisywać ok. połowy IV wieku. Była to obrona przed pojawiającymi się w tym czasie błędami i herezjami, szczególnie arianizmem. Stając się dziełem pisanym, „literaturą”, modlitwy krystalizowały się w formie prozy rytmicznej. Kanon rzymski otrzymał swą postać pisemną najprawdopodobniej właśnie w tym okresie. Około dwustu lat później, papież Grzegorz Wielki (540-604 r.) przypuszczał, że został ułożony przez „pewnego uczonego” i wniósł ostatnie poprawki. Jego biograf, Jan Diakon, tak o tym opowiadał: „Zebrał Sakramentarz gelazjański w jedną księgę, pomijając wiele, niewiele zmieniając, dodając coś, aby wyeksponować Ewangelie” (Vita S. Greg., II, 17). Papież przeniósł też Ojcze nasz z końca Eucharystii, umieszczając je przed Komunią. Wyjaśniał to w liście do Jana z Syrakuz:
Odmawiamy Modlitwę Pańską zaraz po modlitwie /eucharystycznej/ (max post precem)... Wydaje mi się bardzo niestosowne, że powinniśmy wypowiadać modlitwę, którą ułożył uczony nad darami ofiarnymi, a nie powinniśmy odmawiać modlitwy przekazanej przez naszego Odkupiciela nad Jego ciałem i krwią. (Patrologia Latina 77, 956)
Teolog – specjalizacja akademicka, której tematem jest systematyczne, wykorzystujące metody filozoficzne, historyczne i in., studium objawionych prawd religijnych dotyczących Boga oraz Jego relacji do świata, w myśl maksymy (łac.) fides quaerens intellectum - wiara szukająca zrozumienia. Najczęściej związana z chrześcijaństwem. Poprzez zapożyczenie, czasem teologami nazywa się nauczycieli innych religii, jak judaizm czy islam.Misterium paschalne – jedno z głównych pojęć teologii chrześcijańskiej, odnoszące się do historii zbawienia. Jego treścią jest wydarzenie, które było zwieńczeniem życia i misji Jezusa Chrystusa: męka, śmierć i zmartwychwstanie, uobecniane w Kościele i w sakramentach.
Grzegorzowi Wielkiemu przypisuje się również dodanie w Hanc igitur słów: „prowadź dni nasze w Twoim pokoju – diesque nostros in tua pace disponas” (polska wersja Mszału rzymskiego: „Napełnij nasze życie swoim pokojem”).
W średniowieczu[ | edytuj kod]
W późniejszym okresie szczególnie w VII / VIII w., w życiu Kościoła łacińskiego zaczął się proces stopniowego oddzielania życia sakramentalnego zarówno od przepowiadania słowa Bożego, jak i od naturalnego dla sakramentów środowiska liturgicznego. Dokonało się to wraz z przyjęciem chrześcijaństwa przez ludy barbarzyńskie. Język eucharystii, którym była łacina nie był już rozumiany przez nowych wiernych, podczas gdy biblijne czytania pozostały w tym języku. W konsekwencji także sposób celebrowania Kanonu doznał istotnych zmian. Świadectwo tego można odnaleźć w zdaniu, którym uzupełniono modlitwę zaczynającą się od słów „Memento – Pamiętaj, Boże”: „za nich składamy Tobie”. Jako dodatek do „oni ją składają” pojawiło się w sakramentarzach dopiero w IX wieku. Jest to świadectwo zmiany rozumienia obecności świeckich w czasie celebracji. Wcześniej „wszyscy tu zgromadzeni” (łac. omnes circumstantes) wspólnie ofiarowali Eucharystię, „ofiarę uwielbienia” – z przewodniczącym. Od IX w., pod wpływem rozpowszechniania się indywidualnego sprawowania liturgii w klasztorach przez prezbiterów będących mnichami, oraz szkolnej, scholastycznej teologii sakramentów zaczęto rozumieć, że kapłan sam ofiaruje ją za zamawiających Mszę, „składających ofiarę”. Przy tym, wierni ci byli bądź nieobecni, bądź jedynie mogli obserwować celebransa, odmawiającego Kanon. Na przełomie X i XI wieku Kanon zaczął być w całości wypowiadany przez kapłana szeptem – tak, że nie był słyszany przez wiernych. Ponieważ odmawiał go po łacinie, obecni zazwyczaj i tak nie zrozumieliby wypowiadanych słów. W tym czasie wierni stali. Była to podstawowa postawa modlitwy w czasie celebrowania kanonu. Pierwsze znane świadectwa postawy klęczącej pochodzą dopiero z 1201 r. Wiadomo też, że w 1219 r. papież Honoriusz IV polecił przy słowach przeistoczenia wykonanie głębokiego skłonu. Kanonicy katedry w Chartres zaczęli klękać dopiero w XVIII w.
Obrona i odnowienie sprawowania Kanonu przez Sobór trydencki[ | edytuj kod]
XVI wiek był świadkiem zanegowania przez środowiska protestanckie wartości katolickiej celebracji Eucharystii. Sprawowanie sakramentów w późnym średniowieczu jawiło się oczom reformatorów jako rodzaj czynności magicznych mniej lub bardziej lukratywnych dla duchowieństwa. Marcin Luter w swojej książce O niewoli babilońskiej Kościoła postrzegał mszę katolicką jako rodzaj monstrualnej machiny wprawionej w ruch dla nieświadomych ludzi przez chciwych księży. Przyczyniły się do tego nadużycia związane z ofiarowaniem mszy świętych w określonym celu oraz wiele praktyk i idei ewidentnie zabobonnych. Także brak wiedzy lub zrozumienia znaczenia obrzędów i towarzyszących im modlitw liturgicznych przez kapłanów i wiernych. Przyjmowanie Komunii przez świeckich stało się tak rzadkie, że wydawało się wyjątkowym wydarzeniem. Reformatorzy, powołując się na augustyńską koncepcję sakramentu jako „widzialnego słowa”, rozumiejąc słowo bardzo intelektualnie, wewnętrznie – odrzucili Kanon rzymski jako wyraz zewnętrznego rytualizmu.
Sobór trydencki (1545–1563 r.), zgromadzenie biskupów katolickich, które było próbą wyprowadzenia Kościoła katolickiego z tego bardzo poważnego kryzysu, zajęło się także odnową sprawowania Mszy św., a więc i samym Kanonem. Papież Pius V ogłaszając trydencki Mszał Rzymski (Quo primum 1570 r.), stwierdził, że jest on spełnieniem życzenia Soboru, by sposób sprawowania Eucharystii odnowiono „stosownie do pierwotnej tradycji Ojców Kościoła”. Sobór chciał zmienić zwyczaj rzadkiego przyjmowania Komunii przez wiernych. Polecono, by „podczas każdej Mszy św. obecni wierni komunikowali nie tylko duchowym uczuciem, lecz także sakramentalnym przyjęciem Eucharystii” (por. OWMR 6 i 14). Sobór potwierdził także znaczenie i świętość samego kanonu rzymskiego. Podczas 22. sesji nazwano go „wolnym od wszelkiego błędu”, stwierdzając, że „złożyły się na niego same słowa Zbawiciela, tradycje apostołów, oraz pobożne ustanowienia także świętych papieży”.
Kanon rzymski po reformie liturgicznej soboru watykańskiego II[ | edytuj kod]
Pierwszy cel, jaki postawiła sobie reforma liturgiczna soboru watykańskiego II – zwołanego 400 lat po soborze w Trydencie – była odnowa celebracji eucharystycznej. Odnowie tej patronował św. Józef, którego imię w 1962 r. papież Jan XXIII dodał do Kanonu, powierzając dzieło Soboru jego opiece. Pod wpływem ruchu liturgicznego uświadomiono sobie potrzebę tego, by teksty i obrzędy karmiły wiarę świeckich obecnych w czasie liturgii, zachęcając ich do pełnego, aktywnego uczestnictwa (łac. actuosa participatio). Według Konstytucji o liturgii Sacrosanctum Concilium (SC) 33, wierni powinni rozumieć teksty i obrzędy mszy świętej. Uwagi te miały za cel przede wszystkim zmienić zastaną sytuację, w której Kanon był celebrowany szeptem – tak, że nie był słyszany przez wiernych. Konstytucja o liturgii skorygowała także drugą cechę sprawowania Kanonu wprowadzoną w wiekach średnich – wyrażoną w dodatku z IX w. do Memento: „za nich składamy tę ofiarę” – którą było samodzielne sprawowanie przez kapłana i sprowadzenie roli świeckich do biernej obserwacji:
Kościół zatem bardzo się troszczy o to, aby chrześcijanie w tym misterium wiary nie uczestniczyli jak obcy lub milczący widzowie, lecz aby przez obrzędy i modlitwy misterium to dobrze rozumieli, w świętej czynności brali udział świadomie, pobożnie i czynnie, byli kształtowani przez słowo Boże, posilali się przy stole Ciała Pańskiego i składali Bogu dziękczynienie; aby ofiarując niepokalaną Hostię nie tylko przez ręce kapłana, lecz także razem z nim, uczyli się ofiarowywać samych siebie i za pośrednictwem Chrystusa z każdym dniem doskonalili się w zjednoczeniu z Bogiem i wzajemnie ze sobą, aby ostatecznie Bóg był wszystkim we wszystkich. (SC 48)
Papież (Ojciec Święty) (łac. Summus Pontifex, od staroż. Pontifex Maximus; wł. papa, gr. pappas; forma funkcjonująca w języku polskim pochodzi od czeskiego papež) – biskup Rzymu, zwierzchnik Kościoła katolickiego, głowa Stolicy Apostolskiej oraz Suweren Państwa Miasto Watykan. Obecnym papieżem jest Franciszek.Wniebowstąpienie Pańskie – wstąpienie do nieba zmartwychwstałego Jezusa Chrystusa. Jako święto chrześcijańskie obchodzone corocznie w 40. dniu od Zmartwychwstania Pańskiego (czwartek). W Polsce w Kościele rzymskokatolickim uroczystość ta – zgodnie z dekretem watykańskiej Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów – od 2004 r. obchodzona jest w VII Niedzielę Wielkanocną.
O współcelebrowaniu Kanonu przez świeckich mówiła też Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium. Odwołując się do wcześniejszego nauczania papieży wyjaśniała, że świeccy „na mocy swego królewskiego kapłaństwa współdziałają w ofiarowaniu Eucharystii” (LG 10). Współofiarowanie ukazuje sam Kanon w anamnezie („Unde et memores – Boże Ojcze”), gdzie przewodniczący wymienia dwa podmioty ofiarowania, mianowicie sługi ołtarza oraz lud Boży: „Boże Ojcze, my, Twoi słudzy, oraz lud Twój święty, wspominając... składamy... ofiarę czystą (łac. hostiam puram)”.
Jak zauważył Cipriano Vagaggini, jeden z teologów uczestniczących aktywnie we wprowadzaniu posoborowej reformy liturgicznej, naturalną konsekwencją tych wskazówek było najpierw to, iż zmienił się język Kanonu. Wprowadzono także lekkie korekty w jego tekst. Dodano dziewięć nowych modlitw eucharystycznych. Było oczywiste, że kanon rzymski z jego skomplikowaną strukturą nie spełniał postulatu prostoty i zrozumiałości, tak zalecanej przez Sobór ze względów duszpasterskich. Dojrzewała świadomość potrzeby uzupełnienia rytu rzymskiego o nowe modlitwy eucharystyczne. Według Cipriano Vagagginiego skarbiec modlitw Kościoła dostarczał wiele przykładów do zaczerpnięcia:
Dziś nic nie może być prostsze niż porównanie Kanonu rzymskiego z np. kanonem Hipolita – kanonem, który jest obecnie najstarszą formą anafory, która dotarła do nas z pierwotnego Kościoła. Możemy również porównać go z anaforą aleksandryjską, przypisywaną świętemu Bazylemu, która uważana jest za najstarszą ze wszystkich znanych anafor – a przynajmniej najczystszy przykład tak zwanej tradycji antiocheńskiej. W porównaniu z klarownością, prostotą i lapidarną strukturą tych przykładów, rzymski kanon, trzeba przyznać, pozostawia wiele do życzenia. Z drugiej strony jest całkowicie jasne, że żadna inna tradycja anafory nie może się równać z rzymską, zwłaszcza starożytną, pod względem bogactwa, różnorodności i wyjątkowej jakości jego prefacji.
Marcin Luter (niem. Martin Luther, ur. 10 listopada 1483 r. w Eisleben, zm. 18 lutego 1546 r. tamże) – niemiecki reformator religijny, teolog i inicjator reformacji, mnich augustiański, doktor teologii, współtwórca luteranizmu. Autor 95 tez potępiających praktykę sprzedaży odpustów, w których odrzucał możliwość kupienia łaski Bożej.Mistagogia /(gr.) μυσταγογέω, μυσταγογία/ – pojęcie religijne oznaczające wprowadzanie w misterium – duchową tajemniczą rzeczywistość.
Struktura kanonu[ | edytuj kod]
Struktura kanonu rzymskiego może być przedstawiona jak niżej. Dla ukazania pokrewieństwa z liturgią kościoła w Aleksandrii z prawej strony ukazano strukturę rytu aleksandryjskeigo z wieloma analogicznymi elementami. Niektóre w innej kolejności, np. Sanctus w rycie rzymskim występuje na początku, zaraz po rozpoczynającym dziękczynieniu-prefacji. W nawiasach podano pierwsze słowa rozpoczynające daną modlitwę po łacinie i po polsku.
Podstrony: 1 [2] [3] [4]