Kalkulator – niewielkich rozmiarów, przenośne (najczęściej kieszonkowe) elektroniczne urządzenie liczące (początkowo mechaniczne), służące do wykonywania obliczeń matematycznych. Dawniej zdolne do wykonywania jedynie podstawowych operacji arytmetycznych. Obecnie bardziej zaawansowane urządzenia umożliwiają pisanie programów, wykonywanie operacji algebraicznych, na funkcjach matematycznych oraz graficzną prezentację wykresów funkcji – a tym samym coraz bardziej upodobniają się do komputerów. Kalkulator jednak różni się od komputera okrojonymi możliwościami i interfejsem zoptymalizowanym pod kątem obliczeń interaktywnych, a nie programowania.

Rodzaje kalkulatorów[ | edytuj kod]

Logika[ | edytuj kod]

arytmetyczna Kalkulatory działające według tej logiki naśladują działanie dawnych arytmometrów – najpierw wprowadza się liczbę, a następnie znak, z jakim ma być dodana do rejestru sumatora; operacja 3+2−1= wymaga więc naciskania 3+2+1−*, gdzie gwiazdka oznacza wyprowadzenie wyniku i skasowanie rejestru sumatora. Obecnie tego typu kalkulatory spotykane są rzadko. Kalkulatorem tego rodzaju był Elwro 105LN. algebraiczna uproszczona Jest to logika obecnie typowa dla prostych kalkulatorów, zbliżona do zwykłej notacji matematycznej. W kalkulatorach tego rodzaju wprowadza się liczbę, symbol działania, kolejną liczbę, znak wprowadzenia wyniku (najczęściej symbol =) albo znak kolejnego działania. Obliczenia są wykonywane na bieżąco bez uwzględniania hierarchii działań zgodnej z notacją matematyczną, czyli wprowadzenie 3+2×5= nie da 13 zgodnie z kolejnością działań, ale 25 (po wciśnięciu klawisza × liczba 3 zostanie dodane do 2 i dopiero wynik tego działania zostanie pomnożony przez 5). algebraiczna Działania wprowadzane są zgodnie ze zwykłą notacją matematyczną, najczęściej jednak hierarchia operacji nie jest w pełni przestrzegana (szczególnie dotyczy to obliczania funkcji). Kalkulatory tego typu przeważnie posiadają możliwość wpływania na kolejność działań za pomocą klawiszy nawiasów. z odwrotną notacją polską Obecnie rzadkość w specjalizowanych kalkulatorach naukowych, aczkolwiek istnieje grupa użytkowników preferująca taki rodzaj obsługi, ponieważ typowy dla niej brak nawiasów pozwalał na eliminację typowych dla logiki algebraicznej błędów związanych z niewłaściwym umieszczeniem nawiasów. z zapisem alfanumerycznym operacji (VPAM) Postęp i obniżka cen wyświetlaczy alfanumerycznych pozwoliły na umieszczanie ich w stosunkowo tanich kalkulatorach, tu wprowadzanie działań i formuł matematycznych jest prawie identyczne ze zwykłym zapisem matematycznym (im droższy i nowocześniejszy kalkulator tym mniejsze i rzadsze są odstępstwa), a następnie, przez naciśnięcie klawisza EXE lub =, następuje obliczenie formuły. Użytkownik może podczas wpisywania kontrolować poprawność formuły (co pozwala na eliminację typowych dla logiki algebraicznej błędów związanych z niewłaściwym umieszczeniem nawiasów).

Funkcjonalność[ | edytuj kod]

popularne Największa grupa kalkulatorów do zastosowań domowych i w niższych klasach szkół; na ogół umożliwiają wykonywanie czterech podstawowych działań, obliczanie pierwiastka kwadratowego, procentów i wyposażone są w jedną pamięć sumującą. Zwykle ośmiocyfrowe. Obecnie prawie 100% takich kalkulatorów ma wyświetlacz ciekłokrystaliczny. Zasilanie – 1 lub 2 baterie 1,5 V, 1 bateria pastylkowa 3 V, czasem dodatkowe zasilanie fotoogniwem. W najtańszych produktach tego typu istnieje tendencja do nadawania obudowom bardzo oryginalnych, a często nietypowych kształtów i dodawanie różnych „pseudofunkcji” (np. zegar, wyjście akustyczne itp.). Funkcjonalność typowa dla takich kalkulatorów jest bardzo często spotykana jako dodatkowa cecha produktów o innym głównym przeznaczeniu (np. telefonów komórkowych). biurowe Funkcjonalność podobna do grupy popularnej (choć zdarzają się specjalizowane), wykonane na ogół z materiałów o lepszej jakości i przystosowane do długotrwałej pracy. Często posiadają wbudowaną drukarkę (wtedy zasilanie sieciowe), czasem różne funkcje finansowe (obliczanie podatku, przelicznik walut); zdarzają się jeszcze wśród nich kalkulatory z logiką arytmetyczną. szkolne, naukowe Posiadają oprócz podstawowych działań także kilka funkcji matematycznych (funkcje trygonometryczne, logarytmy, funkcje wykładnicze e, 10, liczenie odwrotności 1/x itp.), często możliwość obliczeń w układach dwójkowym, ósemkowym, szesnastkowym i z zastosowaniem ułamków zwykłych, proste obliczenia statystyczne i elementy kombinatoryki. Z reguły możliwość operowania na liczbach zmiennoprzecinkowych – zakres obliczeń: 1·10≤|z|≤9.9999999·10, zapisywany w postaci tzw. półlogarytmicznej: 1.2345678 79, co oznacza 1,23456789·10, gdzie 1 to cecha, 2345678 to mantysa, a 79 – wykładnik; spotyka się modele pozwalające zapamiętywać ciąg obliczeń do wykonania – rodzaj bardzo prostego programu. naukowe, inżynierskie Pozwalają na wykonywanie bardziej skomplikowanych obliczeń – ich różnorodność jest bardzo wielka. Przejściową fazą było zastosowanie w tego rodzaju kalkulatorach odwrotnej notacji polskiej (charakterystyczną cechą był brak klawisza = i obecność klawisza ENTER/ENTER↑/↑). W najnowszych modelach zaznacza się tendencja do stosowania wyświetlaczy alfanumerycznych i możliwości wprowadzenia całych wyrażeń, łącznie ze znakami operacji, przed wykonaniem działania (tzw. VPAM) (charakterystyczny klawisz EXE). Paradoksalnie ich obsługa w podstawowym zakresie jest łatwiejsza niż kalkulatorów popularnych. Najczęściej istnieje możliwość pisania i przechowywania programów o różnym stopniu rozbudowania, obliczeń na liczbach zespolonych, zaawansowanych obliczeń statystycznych, zdarzają się modele z bankiem danych czy wyświetlaczem graficznym. Granica między bardzo rozbudowanym kalkulatorem inżynierskim a mikrokomputerem jest dość płynna. programowalne Kalkulatory, które pozwalają zapisać i wykonać program sterujący przebiegiem obliczeń – kalkulator może korzystać z własnego zestawu poleceń lub gotowego języka programowania (np. FORTH). Kalkulatory z VPAM nie zawsze są kalkulatorami programowalnymi (kalkulator programowalny musi mieć możliwość zmiany toku obliczeń bez konieczności interwencji ze strony użytkownika, co zwykle sprowadza się do możliwości użycia instrukcji warunkowych). graficzne Kalkulatory posiadające wyświetlacz graficzny pozwalający np. na przedstawienie wykresu obliczanej funkcji. specjalizowane Kalkulatory (proste lub inżynierskie) posiadające możliwość łatwego wykonywania obliczeń typowych dla specyficznego obszaru zastosowań (np. nawigacja, artyleria, finanse); czasami podstawowa funkcjonalność (poza specyficznymi obliczeniami) jest dość zredukowana. Kalkulatory tego typu mogą także charakteryzować się specjalną konstrukcją (np. pyło- i wodoszczelną obudową, odpornością na np. wibracje) dostosowaną do przewidywanych warunków eksploatacji.

Pamięć kalkulatora[ | edytuj kod]

Pamięć to funkcja kalkulatora pozwalająca na zapamiętanie liczby i wielokrotne użycie jej w obliczeniach zamiast ręcznego wpisywania. Klawisze dotyczące pamięci zazwyczaj oznaczane są literą M (od ang. Memory) lub – na obszarach używających cyrylicy – П.

Początkowo kalkulatory były wyposażone w tzw. pamięć prostą, pozwalającą jedynie na zapisanie liczby do pamięci (M, STO lub MS – Memory Store) i jej odczyt (MR, RM lub RCL – Memory Recall).

Kolejne modele wyposażone były już w pamięć sumującą, pozwalającą na dodanie obliczonej liczby do zawartości pamięci M+, a niekiedy na odejmowanie M−. Działanie tych klawiszy po pewnym czasie wzbogaciło się, zapewne w celu ułatwienia sumowania iloczynów, o wykonanie poprzedniego działania – zaczęto je oznaczać M+=, M−=, następnie zaniechano takiego oznaczania, choć funkcję pozostawiono. W tym też czasie pojawił się klawisz MRC, który przy pierwszym naciśnięciu wyprowadzał zawartość pamięci, a przy drugim kasował pamięć. Istnieją też kalkulatory z klawiszami MC/CM (Clear Memory) kasującymi pamięć lub z MS/MT/Min/STO zapisującym pamięć z wymazaniem poprzedniej zawartości. Były też kalkulatory z pamięciami wykonującymi inne działania (M×, M÷, M+x², M↔x (zamiana miejscami liczby wyświetlanej i przechowywanej w pamięci)), ale ze względu na małą przydatność tych funkcji nie przyjęły się.

Współczesne popularne kalkulatory wyposażone są zazwyczaj w jedną pamięć sumującą/różnicującą, choć są też modele z dwiema pamięciami o pełnej funkcjonalności. Kalkulatory naukowe mają przeważnie jedną pamięć sumującą i kilka pamięci prostych, zwanych także stałymi, których adresowanie odbywa się przez naciśnięcie odpowiedniej liczby po klawiszu rozkazu (np. K in 3 lub STO n 3 oznacza zapisanie wyświetlanej liczby do pamięci nr 3, a K 2 lub RCL n 2 odczytanie pamięci nr 2). Zdarza się, że jedna z tych pamięci (najczęściej nr 0) jest jednocześnie dostępna za pomocą klawiszy M+/MR itp. W kalkulatorach naukowych pamięci mogą też służyć jako miejsca przechowywania argumentów i rezultatów funkcji wymagających więcej niż jednego parametru – np. przeliczanie współrzędnych biegunowych na prostokątne. Regułą jest, że kalkulatory mające wbudowane funkcje statystyczne po przełączeniu w tryb tych obliczeń wykorzystują pamięć do przechowywania wyników pośrednich i czynią ją niedostępną dla użytkownika.

Podstrony: 1 [2] [3] [4]