Jezioro rynnowe
Przeczytaj także...
Jezioro polodowcowe – rodzaj jeziora powstałego w zagłębieniu terenu utworzonym wskutek działalności lodowca lub lądolodu, charakterystyczny dla obszarów młodoglacjalnych. Woda tych jezior nie jest roztopową wodą lodowcową, bo ta dawno uległa wymianie, a nawet w pewnych przypadkach w jeziorze nigdy nie było wód roztopowych. W niektórych miejscach pojawiły się stale podmokłe obszary bagien i torfowisk.Jezioro Dominickie to jezioro na Pojezierzu Leszczyńskim o powierzchni około 344 ha i głębokości ponad 17 m, położone na terenie Przemęckiego Parku Krajobrazowego w powiecie leszczyńskim.
Jezioro Drwęckie - jezioro na Pojezierzu Iławskim, częściowo w granicach Ostródy. Powierzchnia 880,8 ha, głębokość 22,3 m, szerokość 1,1 km, z wyspą o powierzchni 10,8 ha. Składa się z dwóch wąskich rynien - jednej równoleżnikowej, długości 12 km, oraz drugiej, odgałęzionej na północny zachód, o długości 5 km.
Jezioro polodowcowe – rodzaj jeziora powstałego w zagłębieniu terenu utworzonym wskutek działalności lodowca lub lądolodu, charakterystyczny dla obszarów młodoglacjalnych. Woda tych jezior nie jest roztopową wodą lodowcową, bo ta dawno uległa wymianie, a nawet w pewnych przypadkach w jeziorze nigdy nie było wód roztopowych. W niektórych miejscach pojawiły się stale podmokłe obszary bagien i torfowisk.Jezioro Dominickie to jezioro na Pojezierzu Leszczyńskim o powierzchni około 344 ha i głębokości ponad 17 m, położone na terenie Przemęckiego Parku Krajobrazowego w powiecie leszczyńskim.
Jezioro Drwęckie - jezioro na Pojezierzu Iławskim, częściowo w granicach Ostródy. Powierzchnia 880,8 ha, głębokość 22,3 m, szerokość 1,1 km, z wyspą o powierzchni 10,8 ha. Składa się z dwóch wąskich rynien - jednej równoleżnikowej, długości 12 km, oraz drugiej, odgałęzionej na północny zachód, o długości 5 km.
Jezioro rynnowe – rodzaj jeziora polodowcowego, wypełniającego obniżenie rynny polodowcowej, zazwyczaj długie, wąskie, kręte, głębokie i o stromych brzegach. Często tworzą ciągi, które wyznaczają przebieg dawnych rynien.
Gopło – jezioro na Pojezierzu Gnieźnieńskim, leży na Kujawach, położone w woj. kujawsko-pomorskim, niedaleko Inowrocławia. Przez Gopło przepływa Noteć, a nad jego północnym brzegiem leży Kruszwica. Jest ono połączone Kanałem Ślesińskim z Wartą. Natomiast Noteć zapewnia połączenie wodne z Wisłą i Odrą. Jest to największe jezioro województwa kujawsko-pomorskiego i regionu Kujaw.Ciecz (Trześniowskie, niem. Tschetsch See) - jezioro rynnowe w woj. lubuskim, w pow. świebodzińskim, w gminie Łagów, leżące na terenie Pojezierza Lubuskiego.
Rynny tworzyły się zwykle pod lądolodem lub przed czołem lodowca, w wyniku erozji płynących pod lodem rzek lub w wyniku erozji glacjalnej. Kierunki rynien związane są z układem moren czołowych. Zwykle rynny ułożone są prostopadle do ich ciągów. W związku z tym, że jeziora tego typu są bardzo głębokie spełniają rolę kontaktową pomiędzy poszczególnymi warstwami wodonośnymi.
Jezioro Łagowskie (niem. Lagower See) – jezioro rynnowe na Pojezierzu Łagowskim (część Pojezierza Lubuskiego), powierzchnia 82 ha, odwadniane przez potok Łagowa. W przeszłości było częścią pobliskiego Jeziora Trześniowskiego. Powstało wskutek sztucznego przedzielenia tych akwenów.Hańcza – jezioro położone na Pojezierzu Wschodniosuwalskim. Jego głębokość wynosi 108,5 m (według najnowszych badań wynosi 106,1 m, starsze dane podają wartości 111,5 m lub 113 m), co sprawia, iż jest to najgłębsze jezioro w Polsce i w całej środkowej części Niżu Europejskiego. Zlewnia jeziora, odwadniana przez sieć cieków i rowów melioracyjnych, zdominowana jest przez tereny rolnicze z fragmentami borów świerkowych i lasów mieszanych oraz niewielkimi obszarami zarośli na terenach podmokłych i nieużytkach. W zlewni zbiornika znajdują się mniejsze zbiorniki wodne: Oklinek, Boczniel, Jegliniszki.
Przykładami polskich jezior rynnowych są: Miedwie, Gopło, Drwęckie, Jeziorak, Lednica, Tałty, Nidzkie, Hańcza, Raduńskie, Jezioro Mikołajskie, Jezioro Dominickie, Jezioro Powidzkie.
Przypisy
- Witold Mizerski, Jan Żukowski: Tablice geograficzne. 2008: Adamantan, 2008, s. 167-172. ISBN 978-83-7350-121-8.
- Piotr Migoń: Geomorfologia. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 322-323. ISBN 9788301159795.
- Krystian Chariza: Atlas geograficzny dla szkół ponadgimnazjalnych. Zakres podstawowy i rozszerzony.. Nowa Era, 2012. ISBN 9788326707759.
Lądolód - gruba warstwa lodu przykrywająca wielki obszar ziemi; występuje na Antarktydzie i Grenlandii. W Polsce występował podczas zlodowaceń plejstoceńskich.Miedwie (niem. Madüsee) – jezioro w południowo-zachodniej części Pobrzeża Szczecińskiego na Równinie Pyrzyckiej.
Warto wiedzieć że... beta
Czoło lodowca – najniżej położona krawędź lodowca, zawsze prostopadła do toru ruchu i znajdująca się w obszarze ablacji (poniżej linii równowagi bilansowej). Czoło lodowca stanowi punkt (linię), w którym ruch masy lodu jest równoważony przez jego topnienie. W przypadku gdy bilans masy lodowca jest dodatni, czyli przybywa więcej lodu niż się go ubywa, następuje awans (transgresja) czoła lodowca aż do miejsca, w którym osiągnie on nowy stan równowagi. W przypadku bilansu ujemnego, czoło lodowca wycofuje się; mówimy że lodowiec jest w recesji.
Rynna polodowcowa (rynna subglacjalna), dolina rynnowa - podłużne formy powierzchniowe Ziemi powstające pod powierzchnią lodowca (głównie lądolodu) wskutek erozji przez wody podlodowcowe. Stanowią one prostolinijne lub lekko kręte zagłębienia szerokości od kilkuset metrów do 2-3 km i długości nieraz kilkudziesięciu kilometrów, o stromych wysokich krawędziach z obu stron. Przebieg rynny nawiązuje do biegu i siły erozyjnej rzeki podlodowcowej. Po ustąpieniu lodowca rynny polodowcowe są wypełnione martwym lodem, co zapobiega zasypaniu przez morenę denną lub piaski sandrowe.
Jeziora Raduńskie – zespół jezior rynnowych na Pojezierzu Kaszubskim powiecie kartuskim (województwo pomorskie), położony na obszarze Kaszubskiego Parku Krajobrazowego. Jeziora Raduńskie zajmują obszar głębokiej rynny polodowcowej przez którą przepływa rzeka Radunia. W szerokim aspekcie pod hasłem tym rozumie się wszystkie jeziora "Kółka Raduńskiego", w węższym natomiast jedynie akwen dwóch największych: Raduńskiego Dolnego i Raduńskiego Górnego – przedzielonych Bramą Kaszubską. Połączony akwen jezior Raduńskich wespół z okolicznymi Wzgórzami Szymbarskimi jest nazywany również Szwajcarią Kaszubską.
Jeziorak (dawniej Gizerek Jezierzyce, niem. Geserich See) – jezioro rynnowe położone w północno-wschodniej Polsce w obrębie Pojezierza Iławskiego. Jeziorak jest najdłuższym oraz szóstym pod względem powierzchni jeziorem w Polsce. W jego obrębie działa WOPR Iława.
Lednica – jezioro w Wielkopolsce oraz nazwa obszaru geograficznego w jego okolicach. Znajduje się na obszarze Lednickiego Parku Krajobrazowego, na zachód od Gniezna w województwie wielkopolskim, w powiecie gnieźnieńskim, w gminie Kłecko.
Erozja lodowcowa - (egzaracja, erozja glacjalna, abrazja glacjalna) - procesy mechaniczne zachodzące pod lodowcem; pobieranie materiału skalnego z podłoża wskutek jego przymarzania i wciskania w lód, rozkruszanie, rysowanie i wygładzanie skał podłoża. W wyniku działania erozji lodowcowej powstaje rzeźba glacjalna.
Erozja – proces niszczenia powierzchni terenu przez wodę, wiatr, słońce, siłę grawitacji i działalność organizmów.