Jerzy Andrzej Jaskiernia (ur. 21 marca 1950 w Kudowie-Zdroju) – polski polityk, prawnik i nauczyciel akademicki, profesor nauk prawnych, poseł na Sejm PRL IX kadencji oraz na Sejm RP I, II, III i IV kadencji, w latach 1995–1996 minister sprawiedliwości, dziekan Wydziału Prawa, Administracji i Zarządzania Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach.

Życiorys[ | edytuj kod]

Wykształcenie i działalność naukowa[ | edytuj kod]

Ukończył Szkołę Ćwiczeń przy Liceum Pedagogicznym w Sandomierzu oraz II Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki w tym mieście. Został następnie absolwentem prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Za pracę magisterską pt. Ministerialna koordynacja międzyresortowa otrzymał nagrodę I stopnia w ogólnopolskim konkursie „Młoda myśl dla kraju”. W latach 1972–1981 był asystentem stażystą, asystentem, starszym asystentem i adiunktem w Zakładzie Prawa Państwowego Instytutu Nauk Politycznych na Wydziale Prawa i Administracji UJ. Pełnił również funkcję przewodniczącego Sekcji Prawno-Ustrojowej Towarzystwa Biblioteki Słuchaczów Prawa.

W 1977 uzyskał na UJ stopień naukowy doktora nauk prawnych na podstawie rozprawy pt. Prawno-ustrojowa pozycja stanów USA i zagadnienie ich roli w realizacji zadań państwa, za którą otrzymał I nagrodę w konkursie miesięcznika „Państwo i Prawo”. Habilitował się w 1994, również z prawa konstytucyjnego, w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk na podstawie rozprawy pt. Zasada równości w prawie wyborczym USA. 31 października 2000 otrzymał tytuł naukowy profesora nauk prawnych.

Jako nauczyciel akademicki związany z Instytutem Prawa, Ekonomii i Administracji na Wydziale Prawa, Administracji i Zarządzania Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. W 1996 objął tam stanowisko profesora nadzwyczajnego, a od 2002 profesora zwyczajnego. W latach 2005–2011 kierował Zakładem Współczesnych Systemów Politycznych w Instytucie Nauk Politycznych UJK. W latach 2011–2014 był dyrektorem Instytutu Ekonomii i Administracji UJK oraz kierownikiem Zakładu Administracji i Nauk Prawnych. Po utworzeniu kierunku prawo na UJK w 2014 został dyrektorem Instytutu Prawa, Ekonomii i Administracji, a także kierownikiem Zakładu Prawa Konstytucyjnego, Europejskiego i Międzynarodowego Publicznego. W 2018 został natomiast dziekanem Wydziału Prawa, Administracji i Zarządzania Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach.

Współpracował także z Akademią Finansów w Warszawie, Wyższą Szkołą Bezpieczeństwa i Ochrony w Warszawie, Wyższą Szkołą Humanistyczno-Przyrodniczą w Sandomierzu, Wyższą Szkołą Stosunków Międzynarodowych i Komunikacji Społecznej w Chełmie oraz Wyższą Szkołą Menedżerską w Legnicy. W 2011 został profesorem zwyczajnym w Katedrze Prawa i Administracji Górnośląskiej Wyższej Szkoły Handlowej im. Wojciecha Korfantego w Katowicach.

W 2015 wybrany na trzyletnią kadencję w skład Komitetu Nauk Politycznych Polskiej Akademii Nauk. W 2017 został wiceprezesem zarządu Polskiego Towarzystwa Prawa Konstytucyjnego.

We współpracy z sejmową Komisją Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz zarządem głównym Stowarzyszenia Parlamentarzystów Polskich organizator dorocznych międzynarodowych konferencji naukowych na temat współczesnych dylematów ochrony praw człowieka odbywających się w Sejmie RP.

Autor publikacji naukowych – jego dorobek stanowi m.in. 8 publikacji zwartych, 32 redakcje naukowe publikacji zawartych, 5 współautorstw publikacji zwartych, ponad 300 studiów i artykułów naukowych, około 120 opublikowanych recenzji oraz recenzje wydawnicze. Autor kilkunastu haseł w komentarzu do Konstytucji RP oraz w Encyklopedii politologii, a także autor trzech rozdziałów w podręczniku prezentującym konstytucyjne organy władzy publicznej.

Działalność polityczna i społeczna[ | edytuj kod]

Jerzy Jaskiernia (drugi od lewej) podczas delegacji w Berlinie (1984)

W młodości działał w Związku Harcerstwa Polskiego oraz koncesjonowanych organizacjach młodzieżowych (ZMS i ZSP). Był przewodniczącym Zarządu Głównego Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej w latach 1981–1984. We wrześniu 1982 na mocy decyzji Biura Politycznego KC PZPR wszedł w skład komitetu honorowego uroczystości żałobnych Władysława Gomułki. Od 1970 do rozwiązania działał w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W latach 80. pełnił funkcję sekretarza generalnego Rady Krajowej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego, zasiadał w Radzie Krajowej PRON. W 1983 wybrany w skład Prezydium Krajowej Rady Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. W latach 1986–1989 był członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Grunwaldzkiego. W 1985 został posłem na Sejm PRL IX kadencji, gdzie pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Komisji Prac Ustawodawczych Sejmu, uczestnicząc między innymi w pracach nad utworzeniem Trybunału Konstytucyjnego oraz urzędu rzecznika praw obywatelskich. W latach 1986–1988 był członkiem Społecznego Komitetu Odnowy Starego Miasta w Zamościu. Od 1987 do 1990 był zatrudniony w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, w którym pełnił funkcje doradcy ministra oraz radcy w Ambasadzie PRL w Waszyngtonie.

Od 1990 działał w SdRP, a w 1999 przystąpił do Sojuszu Lewicy Demokratycznej. W 1992 znalazł się na tzw. liście Macierewicza jako tajny współpracownik SB, a w 2000 wszczęto wobec niego proces lustracyjny. Sprawa dotyczyła jego wyjazdu studenckiego na stypendium naukowe, które odbył w latach 1973–1974 w Stanach Zjednoczonych. Według rzecznika interesu publicznego od 1973 do 1975 był typowany przez wywiad PRL do współpracy, a w latach 1975–1980 zarejestrowany jako tajny współpracownik. W toku procesu lustracyjnego ujawniono, że z akt wywiadu wynika, iż przy zakończeniu współpracy w 1980 stwierdzono, że w 1973 Jerzy Jaskiernia zgodził się na pomoc „w rozpoznaniu instytutów politologicznych w USA”. Ostatecznie jednak Sąd Najwyższy w 2009 oczyścił go z zarzutu „kłamstwa lustracyjnego”, uwzględniając kasację Jerzego Jaskierni i zmieniając niekorzystny dla niego wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie.

W latach 1991–2005 był posłem I, II, III i IV kadencji Sejmu RP. Był m.in. członkiem Komisji Ustawodawczej, która przygotowała tekst Małej Konstytucji RP (1992), a także członkiem Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego, w której wypracowano tekst Konstytucji RP z 1997. Od 7 marca 1995 do 7 lutego 1996 zajmował stanowisko ministra sprawiedliwości w rządzie Józefa Oleksego. W 2001 został wybrany z okręgu kieleckiego, w trakcie IV kadencji do 19 stycznia 2004 pełnił funkcję przewodniczącego klubu parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Był także przewodniczącym Komisji Spraw Zagranicznych (2001–2005), a wcześniej Komisji Ustawodawczej. Od 1994 do 2005 zasiadał w Zgromadzeniu Parlamentarnym Rady Europy w Strasburgu, gdzie pełnił funkcję pierwszego wiceprzewodniczącego Komisji Zagadnień Prawnych i Praw Człowieka, a także był sprawozdawcą Rady Europy w procedurze monitoringowej Chorwacji, a następnie Armenii. Był obserwatorem (2003–2004) i członkiem Parlamentu Europejskiego (2004).

Bez powodzenia ubiegał się w 2005 i w 2011 o mandat parlamentarzysty (odpowiednio senatora i posła), w 2009 i 2014 o mandat eurodeputowanego, a w 2018 o mandat radnego sejmiku świętokrzyskiego. Dwukrotnie wybrany na marszałka Stowarzyszenia Parlamentarzystów Polskich (SPP), a w 2014 na funkcję wiceprezydenta Europejskiego Stowarzyszenia Byłych Parlamentarzystów Państw Członkowskich Rady Europy (FP-AP). W latach 2001–2005 pełnił funkcję prezesa Instytutu Problemów Strategicznych w Warszawie. W latach 2013–2016 był przewodniczącym Warszawskiego Klubu Przyjaciół Ziemi Kieleckiej.