Jan Mikulicz-Radecki
Podstrony: 1 [2] [3] [4] [5]
Waldemar Aloisius Kozuschek (ur. 10 maja 1930 w Gliwicach, zm. 10 sierpnia 2009 w Witten) – niemiecki lekarz chirurg i historyk medycyny.Johannes Friedrich August von Esmarch (ur. 9 stycznia 1823 w Tönning, zm. 23 lutego 1908 w Kilonii) – niemiecki lekarz, chirurg. W 1854 został profesorem uniwersytetu w Kolonii. Jeden z współtwórców nowoczesnej chirurgii wojennej w tym okresie. W leczeniu stosował antyseptykę i aseptykę. W 1873 roku zastosował jako pierwszy opaskę na tętnicę. Umożliwił tym sposobem przeprowadzanie mniej krwawych amputacji kończyn, a także powstrzymywanie krwawienia przy zabiegach.
Jan Antoni Mikulicz-Radecki (Johann Freiherr von Mikulicz-Radecki, ur. 16 maja 1850 w Czerniowcach, zm. 14 czerwca 1905 we Wrocławiu) – niemiecko-polski chirurg, uczeń Theodora Billrotha, profesor uniwersytetów w Krakowie, Królewcu i Wrocławiu, pomysłodawca nowych technik operacyjnych i narzędzi chirurgicznych, jeden z pionierów antyseptyki i aseptyki, twórca dwóch szkół chirurgicznych: polskiej w Krakowie i niemieckiej we Wrocławiu.
Życiorys[ | edytuj kod]
Rodzina i dzieciństwo[ | edytuj kod]
Urodził się w rodzinie o polsko-niemieckich korzeniach osiadłej na terenie obecnej Bukowiny. Jego ojcem był Andreas Mikulitsch herbu Gozdawa (1804–1881), a matką druga żona Andreasa, pruska szlachcianka Emilia Freiin von Damnitz (1813–1867). Jan (Johann) Antoni był ósmym dzieckiem Andreasa i piątym Emilii.
Ojciec, z zawodu leśniczy, później geometra i architekt rządowy, otrzymał tytuł radcy cesarskiego. Zaprojektował m.in. ratusz w Czerniowcach. Pierwszą jego żoną była Wincencja Rozalia Dąbrowska, krewna Jana Henryka Dąbrowskiego. Miał z nią troje dzieci: Aurelię, Matyldę i Eugeniusza (1835–1891). Po śmierci pierwszej żony Andreas Mikulicz ożenił się ponownie (27 października 1839) z Emilią Freiin von Damnitz, córką Josepha von Damnitza i wnuczką generała Tauentziena. Z małżeństwa tego urodzili się Max (zmarł w dzieciństwie), Albert (1842–1920), Emilia (po mężu Zborowska, 1845–1912), Karoline (1846–1866), Jan Antoni i Valerian (1855–1910). 30 grudnia 1867 zmarła Emilia i Andreas ożenił się po raz trzeci - z Valerie Peschkettel (zm. 1917), byłą narzeczoną Wenzla Messenhausera.
Podobnie jak rodzeństwo, Jan był bardzo zdolnym dzieckiem. W dzieciństwie poznał kilka języków (niemiecki, rosyjski, polski, jidysz, nieco czeski), nauczył się grać na fortepianie. Do gimnazjum uczęszczał w Pradze, Wiedniu (Theresianum), w 1864 w Celowcu (gimnazjum benedyktynów) i Siedmiogrodzie, ukończył je w Czerniowcach w 1869.
Studia i kariera zawodowa[ | edytuj kod]
Jan Mikulicz rozpoczął studia medyczne w Wiedniu w październiku 1869. Życzeniem jego ojca było, aby syn wybrał studia prawnicze Akademii Orientalistyki, a niespełnienie go sprawiło, że wstrzymał mu finansowanie studiów. Jan Mikulicz musiał sam zarabiać na swoje studia, udzielał lekcji niemieckiego i gry na fortepianie. Tak poznał swoją przyszłą żonę Henriettę Pacher. Dzięki Leopoldowi Neumannowi Mikulicz otrzymał stypendium fundacji Silbersteina w wysokości 700 guldenów rocznie.
Nauczycielami Mikulicza byli: anatom Josef Hyrtl, fizjolog Ernst Wilhelm von Brücke, patolog Karl von Rokitansky, Carl Stellwag-Carion, Ferdinand von Hebra, Joseph Škoda i Karl von Braun-Fernwald. Zespół tych uczonych określany bywa jako Młodsza Szkoła Wiedeńska (Jüngere Wiener Schule).
W 1873 roku odbył rok służby jako einjähriger Arzt („jednoroczny lekarz”), a po odbyciu służby został nadlekarzem rezerwy austriackiej Landwehry.
W marcu 1875 roku Mikulicz zdał egzamin państwowy i uzyskał stopień doktora wszechnauk lekarskich (Medicinae Universae Doctor). W tym samym roku oświadczył się Henrietcie.
Po ukończeniu studiów Mikulicz zdecydował się na specjalizację z chirurgii. Dostał się, za protekcją profesora Neumanna, do II kliniki chirurgicznej Theodora Billrotha w charakterze wolontariusza (Operationszögling). Początkowo Billroth odradzał Mikuliczowi podjęcie zawodu chirurga, sugerując się jego kondycją fizyczną; młody Mikulicz był mały, szczupły i miał tiki. Billroth napisał list polecający do von Brauna-Fernwalda z I kliniki chorób kobiecych, a Mikulicz zwiedził klinikę, szybko jednak wrócił do chirurgii i postanowił ostatecznie pozostać w niej.
Według słów samego Mikulicza, praca w klinice Billrotha wyglądała następująco: .mw-parser-output div.cytat{display:table;border:1px solid #aaa;padding:0;margin-top:0.5em;margin-bottom:0.8em;background:#f9f9f9}.mw-parser-output div.cytat>blockquote{margin:0;padding:0.5em 1.5em}.mw-parser-output div.cytat-zrodlo{text-align:right;padding:0 1em 0.5em 1.5em}.mw-parser-output div.cytat-zrodlo::before{content:"— "}.mw-parser-output div.cytat.środek{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output div.cytat.prawy{float:right;clear:right;margin-left:1.4em}.mw-parser-output div.cytat.lewy{float:left;clear:left;margin-right:1.4em}.mw-parser-output div.cytat.prawy:not([style]),.mw-parser-output div.cytat.lewy:not([style]){max-width:25em}
Kiedy na Wielkanoc 1875 roku miałem szczęście zostać przyjęty do kliniki Billrotha jako wolontariusz (...) spotkałem się tam z surową, wręcz wojskową organizacją. Praca była podzielona między dwóch asystentów i ośmiu wolontariuszy. Najmłodsi podlegali asystentowi i w miarę przesuwania się do przodu można się było powoli zbliżyć do Billrotha. Na początku do obowiązków należało badanie i obserwacja chorych, pisanie historii chorób, wykonywanie badań mikroskopowych preparatów operacyjnych oraz opiekowanie się materiałem opatrunkowym dla całej kliniki, podawanie instrumentów do operacji, wykonywanie narkozy (...). Stosunkowo późno dopuszczano nas do przeprowadzania większych operacji albo w asyście samego Billrotha, albo starszego asystenta. Ja sam byłem przez trzy i pół roku na takim podrzędnym stanowisku wolontariusza, nim awansowałem na asystenta, ale nie żałuję, że tak późno znalazłem się w kręgu samodzielnych pracowników. Uważam, że mocna strona Szkoły Billrotha polegała właśnie na tej, chcę powiedzieć rzemieślniczej gradacji, jaka zachodzi między uczniem, czeladnikiem i mistrzem. Przez to chronił on swoich uczniów przed wczesną jednostronną rutyną, która ogranicza działalność niektórych chirurgów naszych czasów wyłącznie do użycia noża. Billroth zezwalał swoim starszym asystentom na samodzielność, miał do nich bezwzględne zaufanie. Przyjmował chętnie nasze rady i propozycje, uwzględniał je, jeżeli były lepsze od jego własnych koncepcji. Tak się rozwijały poufne stosunki, później przechodzące w przyjaźń, którą w stosunku do swoich uczniów zachował do końca życia.
Bazylea (niem. Basel, fr. Bâle, wł. /retorom. Basilea, łac. Basilia) – miasto szwajcarskie u styku granic trzech państw: Szwajcarii, Niemiec i Francji, nad rzeką Ren, u ujścia rzek Birs i Wiese. Miasto Bazylea tworzy razem z gminami Riehen i Bettingen kanton Bazylea-Miasto. Miasto dzieli się na Małą Bazyleę (Kleinbasel) na prawym i Wielką Bazyleę (Grossbasel) ze Wzgórzem Katedralnym na lewym brzegu Renu. Do miasta wcielono dawną osadę rybacką Kleinhüningen.Lipsk (niem. Leipzig; górnołuż. Lipsk; czes. Lipsko; łac. Lipsia) – miasto na prawach powiatu, najliczniejszy ośrodek Saksonii i drugi, po Berlinie, Niemiec wschodnich. Miasto należy do aglomeracji Lipsk-Halle, która liczy ok. 996 100 mieszkańców (2009).
W 1877 został asystentem Billrotha. W 1879 odbył pięciomiesięczną podróż naukową (Studienreise); zwiedził klinikę Volkmanna w Halle, Thierscha w Lipsku, uczestniczył w VIII Kongresie Niemieckiego Towarzystwa Chirurgów w Berlinie, gdzie spotkał się m.in. z Bernhardem von Langenbeckiem. W Kilonii zwiedził klinikę Esmarcha, w Monachium klinikę Nussbauma, w Bazylei klinikę Socina. Był także w Kolonii, Akwizgranie i Paryżu, tam dłużej przebywał w klinice Péana.
W 1880 Mikulicz ożenił się z Henriettą.
Katedra chirurgii UJ w Krakowie (1882–1887)[ | edytuj kod]
W 1882 został profesorem w Krakowie, obejmując zwolnioną po śmierci Antoniego Bryka katedrę. Mikulicz osobiście zgłosił swoją kandydaturę; prócz niego Rada Wydziału Lekarskiego UJ wzięła pod uwagę dziewięciu innych kandydatów:
W głosowaniu większość Rady Wydziału opowiedziała się za kandydaturą Rydygiera, część wybrała Lessera. W piśmie do Ministerstwa przedstawiono ich jako kandydatów do nominacji, odpowiednio, primo loco i secundo loco, z zaznaczeniem że kandydatura Mikulicza nie była brana pod uwagę ze względu na jego niedostateczną znajomość polskiego. Ministerstwo w piśmie z 9 lipca 1882 roku odpowiedziało, że Mikulicz ma wystarczającą znajomość języka aby móc wykładać, przypomniano też Radzie, że obcokrajowców (nie-Austriaków) powoływać należy tylko wtedy, gdy nie ma odpowiednich kandydatów. W tej sytuacji rada wysunęła nominacje Hofmokla i Obalińskiego, obu poddanych austriackich. Ostatecznie, Mikulicz otrzymał nominację (Ernennung) na krakowską katedrę we wrześniu 1882 roku. 21 października 1882 wprowadzono go do rady Wydziału Lekarskiego, a 23 października wygłosił wykład, w którym po raz pierwszy i ostatni publicznie zadeklarował swoją polską narodowość.
Początkowo Mikulicz miał problemy językowe; według Schramma wykłady przygotowywał na piśmie i dawał mu do poprawienia.
W latach 1882–1887 kierując Katedrą i Kliniką Chirurgiczną UJ zorganizował nauczanie chirurgii w Krakowie oraz unowocześnił klinikę i pobudził ruch naukowy. Klinika chirurgiczna obliczona na kilkunastu studentów, mieściła ich od 100 do 150. Sala operacyjna była mała, ciemna i źle wietrzona, na jej ścianach znajdowały się gipsowe odlewy i obrazy z kolekcji Bierkowskiego. Mikulicz kazał pobielić ściany sali operacyjnej, powiększyć okna, przenieść kolekcję obrazów, znalazł miejsce na pokój dla chorych, przeznaczył osobną salę na zabiegi operacyjne na jamie brzusznej. Asystentami Mikulicza w tym czasie byli Schramm, Rudolf Trzebicky i Aleksander Bossowski. Uczniami Mikulicza w Krakowie byli ponadto m.in. Antoni Gabryszewski, Roman Sondermayer, Czesław Górski i Ignacy Link.
W 1887 roku Mikulicz przyjął ofertę katedry w Królewcu i opuścił Kraków. Jego następcą w Krakowie został Ludwik Rydygier.
Katedra chirurgii w Królewcu (1887–1890)[ | edytuj kod]
Klinikę w Królewcu Mikulicz objął 1 kwietnia 1887 roku. Wiadomo, że otrzymując nominację pokonał czterech kandydatów: Christiana Heinricha Brauna, Friedricha Fehleisena, Ernsta Georga Küstera i Ottona Wilhelma Madelunga.
W Królewcu nawiązał znajomości i później przyjaźnie z profesorem interny Bernhardem Naunynem, literatem Felixem Dahnem i zoologiem Carlem Chunem.
Klinika chirurgiczna w Królewcu była wyposażona w cztery sale, dwie męskie, jedna kobiecą i jedną dziecięcą. Zabiegi wykonywano w sali wykładowej.
Po niedługim czasie Mikulicz dostał możliwość, z myślą o której przeniósł się do Królewca: powołania na katedrę w innym niemieckim mieście. Jednak stanowisko profesora na Uniwersytecie Marcina Lutra w Halle po Richardzie Volkmannie zostało przyznane Gustavowi Bramannowi, Mikulicz otrzymał jedynie tytuł tajnego radcy lekarskiego (Geheimer Medizinalrat). Parę miesięcy później Mikulicz otrzymał kolejną propozycję, zostania dyrektorem Kliniki Chirurgicznej we Wrocławiu, wcześniej kierowanej przez Hermanna Fischera.
Klinika we Wrocławiu (1890–1905)[ | edytuj kod]
Wrocławską katedrę Mikulicz objął 1 października 1890 roku. Początkowo klinika mieściła się w Szpitalu Wszystkich Świętych (obecnie nieistniejący już Wojewódzki Szpital Specjalistyczny przy placu Jana Pawła II): była wyposażona w 90 łóżek i dużą salę operacyjną. Hermann Fischer (1831–1919), poprzednik Mikulicza, przed swoim odejściem przeniósł klinikę do budynku Fundacji Marii Johanny Pulvermacher, wyposażonego w pawilon operacyjny. Klinika ta mieściła się przy Tiergartenstraße (obecnie Marii Skłodowskiej-Curie) i została otwarta już za kadencji Mikulicza, 1 kwietnia 1891 roku. W 1895 roku Mikulicz zakupił willę w Pełcznicy koło Świebodzic.
W 1896 wspólnie z Naunynem założył czasopismo "Mitteilungen aus den Granzgebieten der Medizin und Chirurgie", z redakcją w Jenie.
W 1899 roku Mikulicz otworzył przy Tiergartenstraße 83/85 prywatną klinikę na 30 łóżek, w której zatrudniał dwóch asystentów i trzy pielęgniarki.
Uczniami Mikulicza we Wrocławiu byli: Bronisław Kader, Vítězslav Chlumský, Ferdinand Sauerbruch, Willy Anschütz, Walther Kausch, Max Tiegel, Alexander Tietze, Karl Ludwik Ludloff, Carl Goebel, Victor E. Mertens, Mathäus Makkas, Georg Gottstein, Hayari Miyake, Mishigi Takayasu, Georg Kelling, Adolf Henle, Siegmund Hadda, Werner Kümmel, Zygmunt Radliński, Leon Mieczkowski, Emil Martin, Karl Hufschmied, Wilhelm Hübener, Adam Czyżewicz, Józef Starzewski, Eugeniusz Parczewski, Teofil Zalewski.
Choroba i śmierć[ | edytuj kod]
W 1904 roku Mikulicz sam rozpoznał u siebie guz nadbrzusza, który okazał się nieoperacyjnym rakiem żołądka. 7 stycznia 1905 roku jego przyjaciel Anton Eiselsberg z Wiednia wykonał próbną laparotomię w prywatnej klinice Mikulicza we Wrocławiu. Eiselsberg nie przeprowadził resekcji nieoperacyjnego guza „gdyż byłoby to sprzeczne z umową zawartą z Mikuliczem przed operacją”. Po tym zabiegu chory Mikulicz szybko powrócił do zajęć zawodowych, a na pierwszym wykładzie po operacji mówił studentom, że „największym i najszlachetniejszym zadaniem lekarza jest wówczas pomagać choremu, gdy pomoc chirurgiczna jest niemożliwa”. 14 czerwca 1905 o godzinie 10 Mikulicz zmarł we własnym domu przy Auenstraße (dziś Mikulicza-Radeckiego 8) w wieku 55 lat. Pogrzeb jego był dużym wydarzeniem. Pochowano go z insygniami i w todze akademickiej, wykonano jego maskę pośmiertną, a na pogrzeb przybyły liczne delegacje z różnych ośrodków akademickich. Został pochowany w Świebodzicach. Grób zachował się do dziś.
W prasie fachowej i codziennej, niemieckiej i polskiej, ukazały się liczne relacje z pogrzebu, wspomnienia pośmiertne i nekrologi.
Rodzina[ | edytuj kod]
Jan Mikulicz-Radecki i Henriette mieli siedmioro dzieci. Pięcioro z nich urodziło się w Krakowie. Najstarsza córka Hilda (1881–1964) w 1905 roku wyszła za mąż za Willy'ego Anschütza. Druga córka Maria wyszła za Walthera Kauscha. Syn Felix Mikulicz-Radecki (1892–1968), urodzony we Wrocławiu, został profesorem ginekologii i położnictwa na Uniwersytecie Humboldta w Berlinie.
Wnukami Mikulicza są: prof. Johann Georg Mikulicz-Radecki z Leimen, prof. Felix Anschütz i prof. Hans F. Pieper.
Podstrony: 1 [2] [3] [4] [5]