• Artykuły
  • Forum
  • Ciekawostki
  • Encyklopedia

    • Izolacjonizm

    Przeczytaj także...
    Wielka Brytania, Zjednoczone Królestwo (ang. United Kingdom), Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (ang. United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland) – unitarne państwo wyspiarskie położone w Europie Zachodniej. W skład Wielkiej Brytanii wchodzą: Anglia, Walia i Szkocja położone na wyspie Wielka Brytania oraz Irlandia Północna leżąca w północnej części wyspy Irlandia. Na wyspie tej znajduje się jedyna granica lądowa Zjednoczonego Królestwa z innym państwem – Irlandią. Poza nią, Wielka Brytania otoczona jest przez Ocean Atlantycki na zachodzie i północy, Morze Północne na wschodzie, kanał La Manche na południu i Morze Irlandzkie na zachodzie.Komunizm (od łac. communis – wspólny, powszechny) – system społeczno-ekonomiczny, w którym nie istnieje własność prywatna środków produkcji, a całość wytworzonych dóbr jest w posiadaniu wspólnoty, której członkowie są równi.
    Biblioteka Narodowa (BN) – polska biblioteka narodowa w Warszawie, na Ochocie, na Polu Mokotowskim, narodowa instytucja kultury założona w 1928.

    Izolacjonizm (ang. isolationism z fr. isolation ‘izolacja’ od wł. isolato 'oddzielony od wszystkiego, jak wyspa od lądu’ od isola ‘wyspa’ z łac. insula ‘wyspa’), kierunek polityki zagranicznej sprowadzający się do obrony interesów i bezpieczeństwa własnego państwa.

    Izolacjonizm brytyjski zakładał niewiązanie się w jakiekolwiek stałe sojusze z państwami kontynentu europejskiego. Wyrazem tego były m.in. postanowienia kongresu wiedeńskiego (1815) i sformułowana tam zasada równowagi europejskiej. Wilfrid Laurier podsumowując przynoszącą Brytyjczykom sukcesy politykę izolacjonizmu nazwał ją w 1896 mianem Splendid isolation (ang. „wspaniałe odosobnienie”). Z tymi zasadami zerwano po zawarciu entente cordiale.

    Wojna włosko-abisyńska 1935–1936 (tzw. druga wojna włosko-abisyńska) – jeden z największych w historii konfliktów o podłożu kolonialnym. Był wynikiem włoskich dążeń do stworzenia jednolitej kolonii, obejmującej Abisynię i wcześniej już należące do Włochów – Erytreę i Somali Włoskie, opanowania źródeł Nilu Błękitnego i licznych, eksploatowanych dotychczas w minimalnym stopniu bogactw naturalnych oraz pomszczenia klęski doznanej podczas najazdu w 1896 roku pod Aduą. Sakoku (jap. (鎖国, sakoku, zamknięty kraj) – polityka izolacjonizmu w Japonii, prowadzona przez rządy rodu Tokugawa, w szczególności Iemitsu Tokugawa. Wjazd obcokrajowców, jak i wyjazd Japończyków, był niemożliwy pod groźbą kary śmierci. W latach 1633–1639 wprowadzono liczne akty prawne zakazujące kontaktów z Zachodem i polityka ta była utrzymywana aż do 1853, kiedy to komodor Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych Matthew Perry wymusił na Japonii nawiązanie kontaktów zagranicznych. Japończycy mogli swobodnie opuszczać kraj dopiero po restauracji Meiji w 1868.

    W USA za twórcę uznaje się Jerzego Waszyngtona, który podobnie jak politycy Wielkiej Brytanii zakładał wystrzeganie się stałych sojuszy politycznych. Zasady te sformułował prezydent USA James Monroe w 1823, w tzw. doktrynie Monroego. Zakładała ona brak zainteresowania USA sprawami europejskimi i ograniczeniem strefy wpływów do obu Ameryk.

    Stany Zjednoczone, Stany Zjednoczone Ameryki (ang. United States, US, United States of America, USA) – federacyjne państwo w Ameryce Północnej graniczące z Kanadą od północy, Meksykiem od południa, Oceanem Spokojnym od zachodu, Oceanem Arktycznym od północnego zachodu i Oceanem Atlantyckim od wschodu.George Washington, pol. Jerzy Waszyngton (ur. 11 lutego 1731/22 lutego 1732, zm. 14 grudnia 1799) – amerykański generał i polityk, wódz naczelny Armii Kontynentalnej (1775-1784), deputowany do Kongresu Kontynentalnego, pierwszy prezydent Stanów Zjednoczonych (1789-1797), mason. Uważany za ojca narodu amerykańskiego.

    Zmiana nastąpiła w okresie I wojny światowej i interwencji w Europie na froncie zachodnim. W wyniku rozczarowania efektami wojny, Stany Zjednoczone powróciły do polityki izolacjonizmu i nie ratyfikowały traktatu wersalskiego, nie weszły do Ligi Narodów, były inicjatorem paktu o rezygnacji z wojny jako instrumentu polityki narodowej, a także zachowały neutralność w konfliktach zbrojnych w latach trzydziestych (wojna hiszpańska i abisyńska). Kongres Stanów Zjednoczonych uchwalił szereg ustaw o neutralności (Neutrality Acts kolejno w latach 1935, 1936, 1937 i 1939). Pierwsza z 31 sierpnia 1935 r. wprowadzała embargo na dostawy broni do państw będących stronami wojen. Druga z 26 lutego 1936 r. dodawała zakaz sprzedaży materiałów wojennych innych niż broń oraz wprowadzała zakaz udzielania pożyczek stronom walczącym. Trzecia z 1 maja 1937 r. zakazywała obywatelom amerykańskim podróży na statkach państw walczących oraz wprowadzała zasadę cash and carry („płać i bierz”) w odniesieniu do zakupów czynionych przez te państwa w USA: pragnąc zakupić towary nie objęte embargiem określonym wcześniejszymi ustawami, dany kraj musiał płacić gotówką i przewozić je własnymi statkami. Ustawa zrównywała wojny domowe z zewnętrznymi. Czwarta z 4 listopada 1939 pozwalała państwom prowadzącym wojnę (chodziło o Wielką Brytanię i Francję) na zakup amerykańskiej broni i amunicji za gotówkę i transportowanie jej na własnych statkach.

    Wilfrid Laurier (20 listopada 1841 – 17 lutego 1919) – pierwszy frankofon na stanowisku premiera Kanady. Sprawował władzę w latach 1896 – 1911 z ramienia partii liberalnej. Uznawany za jednego z najwybitniejszych mężów stanu Kanady. Był twórcą tradycyjnych kanadyjskich norm politycznych i społecznych, opierających się na umiarkowaniu i kompromisie.III Rzesza Niemiecka (niem. Das Dritte Reich) – nieoficjalna nazwa państwa niemieckiego pod rządami NSDAP w latach 1933–1945. Oficjalnie państwo nosiło nazwę Rzesza Niemiecka (Deutsches Reich), od 1938 (po Anschlussie Austrii) używano także nazwy Rzesza Wielkoniemiecka (Großdeutsches Reich).

    10 stycznia 1938 deputowany z Partii Demokratycznej w Izbie Reprezentantów reprezentujący Indianę Louis Ludlow zgłosił projekt poprawki do Konstytucji USA by, z wyjątkiem przypadku odpierania inwazji na teren Stanów Zjednoczonych, zarezerwowane dla Kongresu w art.1.8.11 wypowiedzenie wojny było potwierdzane w ogólnokrajowym referendum. Izba Reprezentantów odrzuciła wniosek niewielką większością 209 do 188 głosów.

    Japonia (jap. 日本, trb. Nihon lub Nippon) – państwo wyspiarskie usytuowane na wąskim łańcuchu wysp na zachodnim Pacyfiku, u wschodnich wybrzeży Azji, o długości 3,3 tys. km. Archipelag rozciąga się niemal południkowo (Japończycy utrzymują, że ich kraj ma kształt „trzydniowego Księżyca”) pomiędzy 45°33′ a 20°25′ stopniem szerokości północnej, od Morza Ochockiego na północy do Morza Wschodniochińskiego i Tajwanu na południu. Stolica Tokio jest usytuowana prawie dokładnie na tej samej szerokości geograficznej co Ateny, Pekin, Teheran i Waszyngton.Embargo – zakaz importu lub eksportu określonych towarów do lub z danego państwa, czyli ograniczenie handlu i innych stosunków z określonym państwem i jego bojkot na arenie międzynarodowej. Embargo jest instrumentem prawa administracyjnego. Nakładane przez rząd lub międzynarodowe organizacje, traktowane jako szczególny środek odwetowy.

    Początkowo Stany Zjednoczone zachowały neutralność w II wojnie światowej. Dopiero ustawa Lend-Lease Act z marca 1941 oznaczała zmianę polityki, a atak Japonii na Pearl Harbor w grudniu 1941 oraz wypowiedzenie wojny przez III Rzeszę zmusiły USA do przystąpienia do wojny.

    W efekcie II wojny światowej USA stały się aktywnym uczestnikiem polityki światowej przyczyniając się w znacznym stopniu do upadku komunizmu w Związku Radzieckim. W ostatnich latach pojawił się neoizolacjonizm, głoszący, że USA mogą tylko nadszarpnąć swój prestiż angażując się w lokalne konflikty bez znaczenia dla swych interesów strategicznych. Stąd też pojawiają się projekty wycofania wojsk amerykańskich ze wszystkich terytoriów poza USA.

    Frank Billings Kellogg (ur. 22 grudnia 1856 w Potsdam, Nowy Jork, zm. 21 grudnia 1937 w Saint Paul, Minnesota) – polityk amerykański, dyplomata, sekretarz stanu. Kellogg jest twórcą paktu paryskiego (Brianda-Kellogga), w którym określa się agresję wojenną jako sprzeczną z prawem międzynarodowym. Właśnie za to osiągnięcie został laureatem pokojowej nagrody Nobla za rok 1929.II wojna światowa – największy konflikt zbrojny w historii świata, trwający od 1 września 1939 do 2 września 1945 roku (w Europie do 8 maja 1945), obejmujący zasięgiem działań wojennych prawie całą Europę, wschodnią i południowo-wschodnią Azję, północną Afrykę, część Bliskiego Wschodu i wszystkie oceany. Niektóre epizody wojny rozgrywały się nawet w Arktyce i Ameryce Północnej. Poza większością państw europejskich i ich koloniami, brały w niej udział państwa Ameryki Północnej i Ameryki Południowej oraz Azji. Głównymi stronami konfliktu były państwa Osi i państwa koalicji antyhitlerowskiej (alianci). W wojnie uczestniczyło 1,7 mld ludzi, w tym 110 mln z bronią. Według różnych szacunków zginęło w niej od 50 do 78 milionów ludzi.

    Uchwalona w 1973 mimo prezydenckiego veto „Rezolucja o możliwościach wojny” zobowiązuje prezydenta do powiadomienia Kongresu w ciągu 48 godzin od użycia sił zbrojnych w akcji zbrojnej w razie braku wypowiedzenia wojny oraz przedstawienia celów operacji, jej uzasadnienia i spodziewanego czasu jej trwania. Kongres może zażądać wycofania sił zbrojnych. Rezolucja była wielokrotnie naruszana. W styczniu 2014 zgłoszono w Senacie projekt zwiększenia kontroli Kongresu nad działaniami sił zbrojnych.

    Krzysztof Michałek (ur. 31 sierpnia 1955, zm. 23 listopada 2009 w Kręgach Nowych) – amerykanista, pracownik Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, profesor i wykładowca Akademii Humanistycznej w Pułtusku. Historyk dziejów najnowszych, znawca historii Stanów Zjednoczonych, komentator wydarzeń, autor licznych publikacji.I wojna berberyjska (toczona w latach 1801–1805), zwana również wojną trypolitańską – pierwsza z dwóch wojen, do których doszło pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a muzułmańskimi państwami Afryki Północnej nazywanymi potocznie państwami berberyjskimi. Znajdowały się wśród nich Sułtanat Maroka i Trypolis, quasi-niepodległe miasto-państwo, nominalnie należące do Imperium osmańskiego.

    Zobacz też[ | edytuj kod]

  • Sakoku

    • Przypisy[ | edytuj kod]

    1. Słownik Wyrazów Obcych.
    2. USA w 1921 zawarły separatystyczny pokój 24 sierpnia w Wiedniu z Austrią, 25 sierpnia w Berlinie z Rzeszą i 29 sierpnia w Budapeszcie z Węgrami.
    3. Przed ratyfikacją senacka komisja spraw zagranicznych żądała od Kellogga zapewnienia, że strony zachowują prawo do samoobrony i nie są zobowiązane do wojny przeciw stronie naruszającej pakt (Hearings Before the Committee on Foreign Relations United States Senate on The General Pact for the Renunciation of War December 7 and 11, 1928, The United States and the Peace Pact).
    4. Krzysztof Michałek, Na drodze ku potędze, Warszawa 1991, s. 366–368. The Neutrality Acts, 1930s.
    5. National Referendum to Declare War. W historii USA Kongres wypowiadał wojnę 11 razy, z czego 6 ostatnich dotyczyło II wojny światowej (Official Declarations of War by Congress). Lista konfliktów zbrojnych w których USA były zaangażowane bez wypowiedzenia wojny jest dłuższa, choć trudno ocenić czy wszystkie zasługują na miano wojny. Z pewnością należą do tej kategorii wojna koreańska, wojna wietnamska, I wojna w Zatoce Perskiej i II wojna w Zatoce Perskiej. Już dwie pierwsze wojny po uzyskaniu niepodległości USA (quasi-wojna i I wojna berberyjska) toczone były bez wypowiedzenia.
    6. O uprawnieniach Kongresu: Declarations of War and Authorizations for the Use of Military Force: Historical Background and Legal Implications.
    7. Batalie największej z wojen, rp.pl, 13.03.2009 r. Była to neutralność połączona z życzliwością wobec aliantów, co oznaczało przyjęcie statusu strony niewalczącej.
    8. Michałek, op.cit. s.372. Kongres wypowiedział Rzeszy wojnę 11 grudnia w odpowiedzi na wypowiedzenie jej USA przez rząd Rzeszy tego samego dnia.
    9. W 2001 zgłoszono, odrzucony przez Kongres, pomysł wskrzeszenia instytucji kaperstwa, bowiem USA nie przystąpiły do Deklaracji paryskiej (1856) zabraniającej korzystania z tego sposobu prowadzenia wojny. Uchwalono natomiast Upoważnienie do korzystania z Sił Zbrojnych w celu powstrzymania i zapobieganie aktom międzynarodowego terroryzmu przeciwko Stanom Zjednoczonym (Authorization for Use of Military Force).
    10. War Powers Resolution.
    11. The War Powers Resolution: After Thirty Years, Attack Renews Debate Over Congressional Consent, Library of Congress: War Powers.
    12. Senators unveil bill to change war powers, War Powers Consultation Act of 2014.
    Status non-belligerent – kategoria polityczna oznaczająca państwo, które nie bierze bezpośredniego udziału w wojnie, ale popiera jedną ze stron konfliktu politycznie bądź materialnie, np. dostarczając sprzęt wojenny.Wojna koreańska (kor. 한국전쟁) – wojna tocząca się w latach 1950–1953 na terytorium Półwyspu Koreańskiego między komunistycznymi siłami KRLD (północnokoreańskimi) i wspierającymi je wojskami ChRL, a siłami ONZ (głównie amerykańskimi) wspierającymi wojska Republiki Korei (południowokoreańskie).




    Warto wiedzieć że... beta

    Komisja Spraw Zagranicznych Senatu Stanów Zjednoczonych (ang. United States Senate Committee on Foreign Relations) jest jedną z tzw. stałych (standing) i najstarszych komisji amerykańskiego Senatu.
    Europa – część świata (określana zwykle tradycyjnym, acz nieścisłym mianem kontynentu), leżąca na półkuli północnej, na pograniczu półkuli wschodniej i zachodniej, stanowiąca wraz z Azją kontynent Eurazję.
    Język francuski (fr. langue française lub français) – język pochodzenia indoeuropejskiego z grupy języków romańskich. Jako językiem ojczystym posługuje się nim ok. 80 mln ludzi: ok. 65 mln Francuzów, ok. 4,5 mln Belgów (czyli 42%), ok. 1,5 mln Szwajcarów (czyli 20%), a także ok. 8 mln mieszkańców kanadyjskich prowincji Québec, Ontario i Nowy Brunszwik. Ok. 201 milionów osób na całym świecie używa francuskiego jako języka głównego (oszacowanie z 2009 r. według Organisation mondiale de la Francophonie), a 72 miliony jako drugiego języka codziennego (w tym krajach Maghrebu). Wiele z tych osób mieszka w krajach, w których francuski jest jednym z języków urzędowych, bądź powszechnie używanych (54 kraje). Paradoksalnie, w Algierii, Maroku, i Tunezji, gdzie nie ma statusu języka urzędowego, jest bardziej rozpowszechniony niż w wielu krajach Czarnej Afryki, w których jest jedynym językiem urzędowym.
    Ameryka – część Ziemi położona na zachodniej półkuli, w skład której wchodzą dwa kontynenty: Ameryka Północna i Ameryka Południowa. Rozciąga się na długości ponad 15 tys. km od Archipelagu Arktycznego po Ziemię Ognistą. Niekiedy na oznaczenie obu Ameryk używa się także określeń Nowy Świat lub półkula zachodnia.
    Splendid isolation (z ang. "wspaniała izolacja") — termin używany jako określenie polityki zagranicznej, realizowanej przez Wielką Brytanię w końcu XIX wieku, pod rządami konserwatystów Benjamina Disraeliego i markiza Salisbury. Termin ten został ukuty przez kanadyjskiego członka parlamentu, by pochwalić brytyjski brak zaangażowania w skonfliktowanej Europie.
    Państwo neutralne – państwo, które zadeklarowało neutralność w określonym konflikcie zbrojnym. Państwo neutralne ma obowiązek nieuczestniczenia w konflikcie zbrojnym oraz nieudzielania pomocy żadnej ze stron konfliktu. Na jego terytorium nie mogą stacjonować oddziały wojskowe państw wojujących. Nie może się też odbywać werbunek do armii państw walczących w konflikcie. Z kolei państwa pozostające w konflikcie zobowiązane są do nienaruszania integralności terytorialnej tego państwa. Wszelkie oddziały państw wojujących, które przekroczą granicę państwa neutralnego powinny zostać rozbrojone i internowane.
    Wojna wietnamska (zwana też drugą wojną indochińską) – działania militarne na Półwyspie Indochińskim w latach 1957–1975. W konflikt zaangażowane były z jednej strony komunistyczna Demokratyczna Republika Wietnamu (Wietnam Północny, wspierany przez inne kraje komunistyczne, gł. Związek Radziecki oraz Chiny) i kontrolowane przez to państwo organizacje komunistyczne w Wietnamie Południowym, Laosie i Kambodży, a z drugiej strony Republika Wietnamu wraz z międzynarodową koalicją obejmującą Stany Zjednoczone i ich sojuszników – Koreę Południową, Tajlandię, Australię, Nową Zelandię i Filipiny. Wbrew ich woli stronami konfliktu były również Kambodża i Laos.

    Reklama

    Czas generowania strony: 0.638 sek.