Izmir

Wyzwolenie Izmiru, obraz Ahmeta Ziya Akbuluta upamiętniający wydarzenia z 9 września 1922

Pożar Smyrny. Fotografia wykonana z pokładu okrętu włoskiego

Początki osadnictwa na terenie Izmiru sięgają 3000 roku p.n.e. Zapewne w X wieku p.n.e. Jonowie zajęli zatokę smyrneńską, wypędzając eolskich osadników i zbudowali miasto. Rozkwitające miasto zostało zburzone prawdopodobnie w roku 575 p.n.e. przez króla lidyjskiego Alyattesa II.

Czasy Aleksandra Wielkiego przyniosły miastu rozkwit. Kazał on wybudować twierdzę na wzgórzu Pagus, a u jej podnóża nowe miasto, do którego przesiedlił mieszkańców dawnej Smyrny. Odbudowane w pierwszej połowie IV w. p.n.e. przez Antygona I, a następnie rozbudowywane przez Lizymacha miasto, stało się głównym ośrodkiem handlowym w Azji Mniejszej. W czasach rzymskiego i bizantyjskiego panowania miasto wciąż się rozwijało. W 129 roku p.n.e. liczyło około 100 tysięcy mieszkańców i było znanym ośrodkiem handlowym. W roku 178 n.e. miasto przeżyło największe w swej historii trzęsienie ziemi. Z polecenia Marka Aureliusza zostało odbudowane w ciągu trzech lat. Już wcześniej zaczęli się tu pojawiać pierwsi chrześcijanie. To tutaj znajdował się jeden z siedmiu Kościołów Azji wzmiankowany w Apokalipsie św. Jana, a pierwszym biskupem tutejszej gminy chrześcijańskiej był św. Polikarp, który z rozkazu rzymskiego namiestnika został w 153 r. spalony na stosie. Dzięki temu, że była tu silna wspólnota chrześcijańska, w czasach bizantyjskich rezydował tu metropolita podległy tylko patriarsze.

W VII w. miasto przeżywało częste najazdy Arabów, ale padło dopiero w XI w. na skutek naporu Turków seldżuckich i pozostawało w ich władaniu przez około 20 lat, aż do czasu, kiedy odbiła je z ich rąk armia cesarska. Pod koniec XII w. władali Smyrną Genueńczycy korzystając z ogromnych walorów tutejszego portu. Władzę nad miastem stracili jednak po kilkudziesięciu latach na rzecz Turków z emiratu Aydin. W latach 1344-1403 należało do zakonu joannitów. W 1403 zostało zdobyte i zniszczone przez mongolskie wojska Timura.

W roku 1415 miasto przeszło w posiadanie Imperium Osmańskiego. Zdobywcy zmienili jego nazwę miasta na Izmir. Za Sulejmana Wspaniałego, w celu rozwoju handlu, Europejczycy otrzymywali pozwolenia na swobodny handel i na osiedlanie się w mieście. Wkrótce Izmir stał się miastem kosmopolitycznym. Po przegranej przez imperium I wojnie światowej miasto w wyniku wojny grecko-tureckiej zostało zajęte przez Greków, co zostało usankcjonowane układem w Sèvres (1920). 9 września 1922 r. Izmir został zajęty przez wojska Atatürka i poważnie zniszczony, mimo wcześniejszego o kilka dni opuszczenia go przez wojska greckie. Pomimo rozkazu wydanego przez Kemala Atatürka zabraniającego zabijania osób cywilnych, w czasie tureckiego zajmowania miasta doszło do rzezi znajdującej się tam ludności greckiej i ormiańskiej, szacowanej na około 100 000 ludzi. Brutalnie został zamordowany biskup Patriarchatu Konstantynopolitańskiego Chryzostom ze Smyrny. W dniach 13-17 września 1922 doszło do wielkiego pożaru, w wyniku którego zniszczona została znaczna część miasta zamieszkiwanego przez chrześcijan (oszczędzone zostały dzielnice turecka i żydowska). Traktatem pokojowym w Lozannie w 1923 roku Izmir z powrotem został przyznany Turcji. Zgodnie z osobnym porozumieniem pomiędzy Grecją i Turcją nastąpiła wymiana ludności, dlatego miasto jest dziś zamieszkane głównie przez Turków. W roku 2005 miasto gościło uczestników letniej uniwersjady.

Miasta partnerskie[ | edytuj kod]

Baku

Biszkek (od 1991)

Wołgograd (od 2006)

Buchara (od 1992)

Mumbaj

Brema

Famagusta

Long Beach

Melbourne

Neapol

Samarkanda

Seattle

Tampa

Tel Awiw-Jafa