Izabela (właściwie: Elżbieta) Dorota z Flemmingów Czartoryska (ur. 3 marca 1746 w Warszawie, zm. 17 czerwca 1835 w Wysocku) – polska arystokratka doby oświecenia, żona księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego, przez którego weszła do stronnictwa politycznego Familii, w okresie Sejmu Czteroletniego związana ze Stronnictwem Patriotycznym. W młodości znana ze swobody obyczajów, wśród jej kochanków byli m.in. król Stanisław August Poniatowski i Nikołaj Repnin, poseł rosyjski w Warszawie. W późniejszym okresie życia czynnie zaangażowana w życie polityczne schyłkowego okresu I Rzeczypospolitej i pierwszych lat XIX wieku. Pisarka, mecenaska sztuki, kolekcjonerka pamiątek historycznych, które gromadziła zarówno w Polsce jak i podczas swoich licznych podróży po Europie. Po utracie przez Polskę niepodległości utworzyła pierwsze polskie muzeum w Świątyni Sybilli w Puławach, które wraz ze zbiorami również założonego przez nią w Puławach Domu Gotyckiego stały się zaczątkiem obecnego Muzeum Czartoryskich w Krakowie. Matka m.in. polityka księcia Adama Jerzego Czartoryskiego i pisarki Marii Wirtemberskiej.
Hôtel Lambert – powstały w 1831 roku monarchistyczny obóz konserwatywno-liberalny działający na emigracji po powstaniu listopadowym, skupiał głównie bogate kręgi społeczeństwa Wielkiej Emigracji. Politycznie opierał się na postanowieniach Konstytucji 3 Maja. Liczył na interwencję państw zachodnich w sprawie polskiej. Kierował nim ks. Adam Jerzy Czartoryski, a po jego śmierci syn Władysław Czartoryski. Nazwa wzięła się od siedziby księcia w Paryżu, pałacu znajdującego się na Wyspie św. Ludwika.Fryderyk II Wielki, Friedrich II von Hohenzollern (ur. 24 stycznia 1712 w Berlinie, zm. 17 sierpnia 1786 w Poczdamie) – król Prus w latach 1740-1786. Pod jego rządami Prusy stały się jednym z najpotężniejszych państw europejskich.
Pomorze Przednie d. Przedpomorze (niem. Vorpommern, pom. Przédnô Pòmòrskô) – kraina historyczna; leżąca w Niemczech zachodnia część Pomorza wraz ze Szczecinem; wchodzi w skład kraju związkowego Meklemburgia-Pomorze Przednie (Mecklenburg-Vorpommern). Po polsku dawniej zwane też "Pomorze Zaodrzańskie". Rozciąga się od Odry do Rostocku. Linia brzegowa jest zróżnicowana i bogata w wyspy m.in Rugię i Uznam.Dragoni – żołnierze formacji wojskowej zwanej dragonią, „wynalezionej” przez Henryka IV, króla Francji w końcu XVI wieku. Walczyli pieszo (rodzaj piechoty), a poruszali się wierzchem (konno). Używali zarówno broni palnej, jak i białej. Od XVIII w. regimenty dragonii coraz częściej walczyły również konno. W Rzeczypospolitej Obojga Narodów byli żołnierzami autoramentu cudzoziemskiego.
Dzieciństwo. Małżeństwo z Adamem Kazimierzem Czartoryskim[]
Izabela była jedyną córką podskarbiego wielkiego litewskiego Jerzego Detloffa Flemminga (w niektórych źródłach również określanego błędnie jako Jan Jerzy Flemming) i kanclerzanki wielkiej litewskiej Antoniny z Czartoryskich. Jej ojciec, wywodzący się z arystokracji niemieckiej osiadłej na należącym do Brandenburgii Pomorzu Przednim, do końca życia nie mówił dobrze po polsku, brał jednak czynny udział w życiu politycznym kraju, związany był ze stronnictwem Czartoryskich. Matki Izabela nie znała, ponieważ ta zmarła, kiedy była jeszcze dzieckiem. W swoich pamiętnikach Izabela tak to wspominała:
Królestwo Prus (niem. Königreich Preußen) – oficjalny tytuł państwa prusko-brandenburskiego po 1701, wraz z pozostałymi domenami dynastii Hohenzollernów w latach 1701-1918, od 1871 wchodzące w skład Cesarstwa Niemieckiego. Terytorium Królestwa Prus obejmowało dwie trzecie całego obszaru Cesarstwa Niemieckiego.Gotfryd Ernest Groddeck spolszczona forma nazwiska: Grodek, (ur. 17 listopada 1762 w Gdańsku, zm. 11 kwietnia 1825 w Kijowcu w guberni mińskiej w posiadłości Łaskich) – filolog klasyczny, krytyk literacki, tłumacz, numizmatyk, profesor Uniwersytetu Wileńskiego.
Dziewczynka wychowywała się w Warszawie i przede wszystkim w pałacu w Wołczynie koło Brześcia (obecnie na Białorusi) pod opieką babki Eleonory z Waldsteinów, żony Michała Fryderyka Czartoryskiego.
W wieku 15 lat została wydana za mąż za swojego wuja ciotecznego księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego, starostę generalnego ziem podolskich, posiadającego ogromny majątek, a także znanego z elegancji, znawcy literatury i sztuki, który sam też pisał utwory dramatyczne, władającego kilkunastoma językami, w tym arabskim, tureckim i perskim, przyszłego komendanta Szkoły Rycerskiej. Rzeczywistym powodem ślubu, który został zawarty w Wołczynie 19 listopada 1761 (ślubu udzielał biskup poznański Teodor Czartoryski, również krewny Izabeli), była w istocie chęć jeszcze bliższego związania dwóch możnych skoligaconych z sobą rodów. Jerzy Detloff Flemming przekazał w posagu Izabeli 800 000 złotych i rozległe dobra. Młodzi małżonkowie początkowo nie darzyli siebie uczuciem. Przyczyniała się do tego również nieatrakcyjność fizyczna Izabeli w momencie ślubu, spowodowana niedawno przebytą ospą. Jak po latach wspominał Adam Jerzy Czartoryski, syn Izabeli:
Adam Jerzy Czartoryski książę herbu własnego, pseud.: Toulouzan, (ur. 14 stycznia 1770 w Warszawie, zm. 15 lipca 1861 w Montfermeil) – polski mąż stanu, minister spraw zagranicznych Imperium Rosyjskiego w latach (1804-1806), wiceprezes Rządu Tymczasowego Królestwa Polskiego w 1815 roku, senator-wojewoda Królestwa Polskiego (1815), prezes Rządu Narodowego Królestwa Polskiego (1831), prezes Senatu, pisarz, poeta, mecenas sztuki i kultury, odznaczony Orderem Orła Białego (w 1815), wielki skarbnik Katolickiego Wielkiego Przeoratu w Rosji kawalerów maltańskich w 1798 roku.Jan Amor Tarnowski herbu Leliwa, łacińska forma nazwiska Joannes Tarnovius, (ur. 1488 w Wiewiórce, zm. 16 maja 1561 tamże) – pamiętnikarz, teoretyk wojskowości, mówca, kasztelan krakowski od 1536, wojewoda krakowski od 1535, wojewoda ruski od 1527, kasztelan wojnicki od 1522, starosta sandomierski, lubaczowski, stryjski, chmielnicki, w latach 1527-1533, 1539-1546, 1547-1551, 1554-1555 i 1557-1559 dzierżył buławę hetmana wielkiego koronnego.
Podstrony: 1 [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10]
Warto wiedzieć że... beta
Iluminacja – średniowieczne zdobnictwo książkowe, pierwotnie w postaci ozdobnych linii i inicjałów oraz coraz bardziej skomplikowanych wzorów. Wraz z rozwojem iluminatorstwa pojawiają się złocenia, które mogły przejawiać się nawet w formie złotych liter (codex aureus) pisanych na barwionym purpurą pergaminie. Iluminacja, zwłaszcza w sztuce dojrzałego średniowiecza mogła przyjąć formę dekoracyjnych rysunków wykonywanych technikami malarskimi lub też mogła wykorzystywać malowane (często ilustracyjne) miniatury figuralne, umieszczane na kartach manuskryptów, a później także pierwszych druków. Iluminacje zasadniczo dotyczyły dwóch obszarów na karcie: rozbudowanych kompozycji inicjałowych, oraz wypełnienia marginesów (bordiur). Tworzono jednak również bogate, rozbudowane kompozycje tekstowo-graficzne, na których tekst i obraz funkcjonowały, co rzadkie dla sztuki średniowiecznej, wspólnie - zajmując całość karty, czego przykładem może być słynny ewangeliarz z Kells.
Pisarz polny, łac. notarius campestris – urząd wojskowy w I Rzeczypospolitej. Na Litwie był pisarz polny litewski, a w Koronie pisarz polny koronny.
Stefan Czarniecki herbu Łodzia (ur. ok. 1599 w Czarncy, zm. 16 lutego 1665 w Sokołówce) – polski dowódca wojskowy, oboźny wielki koronny i kasztelan kijowski od 1652, starosta kowelski od 1655, regimentarz od 1656, wojewoda ruski od 1657, starosta tykociński od 1659, wojewoda kijowski od 1664, hetman polny koronny w 1665. Właściciel dóbr tykocińskich nadanych mu za zasługi na rzecz ojczyzny. Najbardziej znany z prowadzenia wojny partyzanckiej przeciw wojskom Karola X Gustawa w czasie potopu szwedzkiego, choć miał też poważny wkład w walkach podczas powstania Chmielnickiego i w trakcie wojny polsko-rosyjskiej 1654–1667.
Sala Poselska, zw. także Pod Głowami – reprezentacyjna komnata Zamku Królewskiego na Wawelu. Miejsce obrad sejmu i przyjmowania poselstw.
Florian Szary – legendarna postać rycerza polskiego z XIV wieku, spopularyzowana przez Józefa Ignacego Kraszewskiego w powieści Jelita.
Bolesław I Chrobry (Wielki) (ur. 967, zm. 17 czerwca 1025) – pierwszy koronowany król Polski (od 1025 roku) z dynastii Piastów, w latach 1003-1004 także książę Czech jako Bolesław IV, książę Polski od 992 roku.
Konstanty Adam Czartoryski (ur. 28 października 1774 w Warszawie, zm. 23 kwietnia 1860 w Wiedniu) – polski książę, wojskowy. Urodzony w związku małżeńskim Adama Kazimierza Czartoryskiego i Izabeli z Flemingów (był ich młodszym synem), jego prawdziwym ojcem był jednak Armand Louis de Gontaut, książę de Lauzun, kochanek Izabeli. Brat Adama Jerzego i Marii Wirtemberskiej, wolnomularz.
