• Artykuły
  • Forum
  • Ciekawostki
  • Encyklopedia

    • Islandia - wyspa

    Przeczytaj także...
    Zatoka – część zbiornika wodnego (oceanu, morza, jeziora) wcinająca się w ląd, ograniczona często od wód otwartych przylądkami lub małymi wyspami, przy czym rozmiary i kształt tego akwenu nie mają większego znaczenia.Skaftáfell - park narodowy w Islandii o powierzchni 4.807 km², założony w 1967 roku. Dnia 7 czerwca 2008 roku razem z Parkiem Narodowym Jökulsárgljúfur został włączony w skład nowoutworzonego Parku Narodowego Vatnajökull.
    Grzbiet Śródatlantycki – podwodny grzbiet śródoceaniczny na Oceanie Atlantyckim, ciągnący się od Islandii aż po Antarktydę. Jest to najdłuższy grzbiet śródoceaniczny na Ziemi. Jego przedłużeniem na obszarze Oceanu Arktycznego jest Grzbiet Gakkela. Na południu kończy się w węźle potrójnym Bouveta w pobliżu Wyspy Bouveta. Krawędź Romanche rozdziela go na Grzbiet Północnoatlantycki i Grzbiet Południowoatlantycki. Większa część grzbietu skryta jest pod wodą. Ponad powierzchnię morza została wypiętrzona Islandia. Część grzbietu w pobliżu Islandii zwana jest Grzbietem Reykjanes.

    Islandia – wyspa pochodzenia wulkanicznego na Oceanie Atlantyckim, w całości zajmuje ją państwo Islandia. Islandia kulturowo należy do europejskich krajów nordyckich, więc wyspę zalicza się do Europy.

    Budowa geologiczna[ | edytuj kod]

    Mapa tektoniczna Islandii

    Wyspa ma powierzchnię 102 tys. km², jest położona na Grzbiecie Śródatlantyckim, a zbudowana jest głównie ze skał trzeciorzędowych i czwartorzędowych, typu bazaltowych.

    Hekla (isl. "kaptur, czepek, płaszcz z kapturem") – wulkan w południowo-zachodniej Islandii, położony 115 km na wschód od stolicy kraju Reykjavíku. Najwyższy czynny wulkan wyspy (1491 m n.p.m.), należy też do najbardziej aktywnych.Vatnajökull – lodowiec o powierzchni 8100 km² i grubości dochodzącej do 1 km, położony w południowo-wschodniej części Islandii na terenie parku narodowego Vatnajökull. Pod względem powierzchni jest to drugi co do wielkości lodowiec Europy (po lodowcu Austfonna na Spitsbergenie) a trzeci na świecie. Objętość lodowca szacuje się na ponad 3000 km³, co czyni Vatnajökull największym lodowcem Europy pod tym względem.

    Charakterystyka[ | edytuj kod]

    Wyspa Islandia jest w większości wyżynno-górzysta, większość jej powierzchni znajduje się na płaskowyżu, pokrytym skałami lawowymi i tufowymi. Na południu i południowym zachodzie, na obszarach nadbrzeżnych niewielkie obszary nizin. Średnia wysokość ponad poziomem morza waha się pomiędzy 700–1000 m.

    Fiord – rodzaj głębokiej zatoki, mocno wcinającej się w głąb lądu, często rozgałęzionej, z charakterystycznymi stromymi brzegami, powstałej przez zalanie żłobów i dolin polodowcowych.Grimsvötn (1719 m n.p.m.) – czynny wulkan na Islandii znajdujący się pod lodowcem Vatnajökull, piąty pod względem wysokości w Europie. Jego erupcje powodują topnienie lodowca, a ciśnienie i ciepło wydobywające się podczas erupcji z wulkanu unoszą czapę lodową, co prowadzi do katastrofalnych powodzi na tym terenie. Zjawisko to nazywa się jökulhlaup i jest bardzo często spotykane na Islandii. Ostatnia erupcja wulkanu miała miejsce 21 maja 2011.

    Wybrzeża wyspy o charakterze typu riwierowego, opadają stromo ku wybrzeżom.

    Wybrzeże[ | edytuj kod]

    Linia brzegowa Islandii jest dobrze rozwinięta i różnorodna, liczne są zatoki i fiordy, na południu wybrzeża proste.

    Wulkanizm[ | edytuj kod]

    Grímsvötn

    Obszar wyspy jest aktywny sejsmicznie, znajdują się na niej liczne wulkany, 26 z nich jest czynnych. Najaktywniejsze z wulkanów to Grímsvötn, Hekla, Katla.

    Lodowce[ | edytuj kod]

    Lodowiec Vatnajökull – zdjęcie z kosmosu

    Około 12% powierzchni lądu zajmują lodowce, największy z nich jest lodowiec Vatnajökull o powierzchni 8400 km², który jest także największym lodowcem w Europie.

    Czwartorzęd (Q) – najmłodszy okres ery kenozoicznej, który zaczął się 2,588 mln lat temu z końcem neogenu i trwa do dziś. Dzieli się na:Riwiera – wybrzeże osłonięte górami, z gwałtownie opadającym ku morzu lądem. Forma charakterystyczna dla regionów o klimacie śródziemnomorskim.

    Klimat[ | edytuj kod]

    Na wyspie znajdują się dwie strefy klimatyczne, południe wyspy znajduje się w strefie klimatu umiarkowanego chłodnego, na północy panuje natomiast klimat subpolarny.

    Średnie temperatury zimowe wahają się w zakresie od –5 do 0 °C, natomiast temperatury w miesiącach letnich znajdują się w zakresie od 9 do 12°C w zależności od położenia. Roczna suma opadów mieści się w granicach od 500 do 2000 mm, w mieście Reykjavík wartość ta wynosi 870 mm.

    Ocean Atlantycki (Atlantyk) – drugi pod względem wielkości ocean na Ziemi pokrywający około jednej piątej jej powierzchni. Nazwa wywodzi się z mitologii greckiej i oznacza „Morze Atlasa”. Jak napisał Hezjod w swym eposie Prace i dni: „Ojciec Zeus utworzył, na krańcach zamieszkałego świata, gdzie nie docierają ludzie i nie mieszkają bogowie nieśmiertelni, otoczone pełnym głębokich wirów oceanem Wyspy Błogosławione, gdzie życie toczy się bez mozołu i smutku”. Oficjalna polska nazwa tego oceanu, zatwierdzona przez Komisję Standaryzacji Nazw Geograficznych brzmi Ocean Atlantycki.Þingvallavatn (Thingvallavatn) – jezioro w południowo-zachodniej Islandii. Jezioro zajmuje powierzchnię 84 km² i jest tym samym największym naturalnym zbiornikiem wodnym tego kraju. Jego maksymalna głębokość wynosi 114 m.

    Hydrologia[ | edytuj kod]

    Rzeka Þjórsá

    Spośród rzek najdłuższą jest Þjórsá o długości 230 km. Drugą pod względem długości jest Jökulsá á Fjöllum (206 km), a trzecią Hvitá z Ölfusá (185 km). Największym jeziorem na wyspie jest Þingvallavatn – 82 km.

    Flora[ | edytuj kod]

    Większość powierzchni nie jest porośnięta, sporą część powierzchni zajmują m.in. lodowce i nagie skały, resztę wyspy pokrywa tundra.

    Strefa Klimatów umiarkowanych – w klasyfikacji klimatów Wincentego Okołowicza jest to jedna z pięciu głównych stref klimatycznych. Obejmuje rozległą strefę klimatycznaą, dzieląca się na półkuli północnej na chłodniejszą północną i cieplejszą południową i na półkuli południowej na cieplejszą północną i chłodniejszą południową. Średnia roczna temperatura waha się od 0 °C do 10 °C, a opady atmosferyczne występują w różnych porach roku. Roczne amplitudy temperatur od około 20 °C w klimatach morskich do 45 °C w skrajnie kontynentalnych. Charakterystyczną formacją roślinną dla klimatu umiarkowanego w części chłodniejszej jest tajga, natomiast części cieplejszej lasy liściaste i mieszane (kraje Europy Środkowej i południowa, czasem też środkowa część Skandynawii). Pory roku są w tej strefie łatwo rozpoznawalne i wyznaczane przez przebieg temperatury (ciepła, wilgotna wiosna, ciepłe, zazwyczaj suche lato, chłodna, wilgotna jesień i zima, często z opadami śniegu).Nizina – równinna lub prawie równinna wielka forma ukształtowania terenu, obszar leżący na wysokości od 0 do 300 m n.p.m..

    Ochrona przyrody[ | edytuj kod]

    Na wyspie znajduje się 20 rezerwatów i 3 parki narodowe (Þingvellir, Jökulsárgljúfur, Skaftafell).

    Przypisy[ | edytuj kod]

    1. Statistical Yearbook of Iceland 2015 (ang.). Hagstofa Íslands, 2015. [dostęp 2017-09-16].




    Warto wiedzieć że... beta

    Wyspa wulkaniczna - wyspa, która powstała przez wynurzenie się wzniesienia wulkanicznego ponad powierzchnię morza. Wyspy takie występują zwłaszcza w łukach wyspowych za strefą subdukcji lub w miejscach, gdzie pod skorupą ziemską znajdują się plamy gorąca. Są to wystające ponad powierzchnię wody fragmenty podwodnych wulkanów, np. Hawaje.
    Europa – część świata (określana zwykle tradycyjnym, acz nieścisłym mianem kontynentu), leżąca na półkuli północnej, na pograniczu półkuli wschodniej i zachodniej, stanowiąca wraz z Azją kontynent Eurazję.
    Ölfusá - rzeka w Islandii. Powstaje z połączenia rzek Hvítá i Sog, na północ od miasta Selfoss i płynie przez 25 km do Oceanu Atlantyckiego. Jest największą rzeką Islandii, o przepływie średnim 423 m³/s. Jej dorzecze ma powierzchnię 5760 km². Rzeka jest ośrodkiem przemysłowym połowu łososia.
    Lodowiec – wolno płynąca masa lodu powstałego z przekształcenia pokładów wiecznego śniegu. Lodowce są największym rezerwuarem wody słodkiej na Ziemi i drugim po oceanach wody na świecie.
    Wyspa – trwały fragment lądowej powierzchni Ziemi, który jest otoczony ze wszystkich stron wodą. Wyspy istnieją więc na rzekach, jeziorach, stawach, morzach i oceanach. Mała wyspa to wysepka. Za wyspy nie uznaje się ruchomych ławic piaszczystych ani obszarów lądu zalewanych podczas przypływów.
    Skały – duże skupiska minerałów jednorodnych lub różnorodnych. Ze względu na sposób powstania wyróżnia się skały magmowe, osadowe i metamorficzne.
    Reykjavík (dawny polski egzonim: Rejkiawik) – stolica i największe miasto Islandii, położone w jej zachodniej części nad Zatoką Faxa. Najbardziej wysunięta na północ stolica świata. Miasto zamieszkuje około 120 000 osób, a cały region stołeczny Höfuðborgarsvæðið liczy 200,9 tys. mieszk., czyli ponad 3/5 mieszkańców kraju.

    Reklama

    Czas generowania strony: 0.743 sek.