Ireneusz z Lyonu, gr. Εἰρηναῖος, lt. Irenaeus Lugdunensis, cs. Swiaszczennomuczenik Iriniej, jepiskop Lionskij (ur. ok. 140 w Smyrnie w Azji Mniejszej, zm. ok. 202 w Lugdunum) – biskup Vienne, teolog, apologeta, ojciec Kościoła, męczennik chrześcijański, święty Kościoła katolickiego i prawosławnego.

Życiorys[]

Wiadomości dotyczące życia Ireneusza podaje Hieronim w De Viris Illustribus, XXXV:

Ireneusz, kapłan przy biskupie Potynie, który rządził Kościołem w Lyonie, w Galii, został wysłany do Rzymu jako poseł przez męczenników tego miasta z powodu pewnych spraw spornych w Kościele. Przywiózł tam zaszczytny dla siebie list „Do biskupa Eleuteriusza". Później, gdy blisko dziewięćdziesięcioletni Potyn został ukoronowany śmiercią męczeńską za Chrystusa, Ireneusz zajął jego miejsce.

Tradycja – przekazywane z pokolenia na pokolenie treści kultury (takie jak: obyczaje, poglądy, wierzenia, sposoby myślenia i zachowania, normy społeczne), uznane przez zbiorowość za społecznie doniosłe dla jej współczesności i przyszłości.Adam (hebr. אדם; arab. آدم - "człowiek" / "mężczyzna"), dosł. "czerwony", od koloru ziemi, z której został ulepiony) i Ewa (hebr. חוה Chawa - "budząca życie"; arab. حواء Hawwaa) – według relacji biblijnych, zawartych w Księdze Rodzaju, pierwsi ludzie. Podobną historię zawiera tradycja manichejska; wzbogacona o dodatkowe elementy została też zawarta w Koranie.

Wiadomo o nim, że był uczniem kapłana i męczennika Polikarpa, o którym wspominaliśmy wyżej. Napisał pięć ksiąg „Przeciw herezjom", małe dziełko „Przeciw poganom", rozprawę „O karności", następnie „Do brata Marcjana o przepowiadaniu apostolskim", „Księgę różnych traktatów", „Do Blasta o schizmie" i „Do Floryna o monarchii, czyli że Bóg nie jest twórcą zła" oraz piękną rozprawę „O ogdoadzie". Przy końcu tej rozprawy zaznaczył, że żył w okresie bliskim czasom apostolskim, pisząc: „Poprzysięgam ciebie, który przepisujesz tę księgę, przez Pana naszego Jezusa Chrystusa i przez chwalebną Jego paruzję, kiedy będzie sądził żywych i umarłych, ażebyś porównał, gdy przepiszesz, i poprawił to jak najstaranniej według przepisywanego wzoru. I tę usilną prośbę przepisz tak, jak ją znalazłeś w egzemplarzu książki."

Kult świętych – w katolicyzmie i prawosławiu szczególny szacunek do osób uważanych za zbawione, oraz do świętych aniołów, którzy stawiani są za wzór dla wszystkich żyjących. Do świętych można zwracać się z prośbą o wstawiennictwo do Boga.Ks. prof dr hab. Marek Starowieyski (ur. 25 stycznia 1937 w Krakowie) – polski duchowny katolicki, prałat. Autor wielu publikacji z zakresu chrześcijaństwa antycznego, patrologii. Brat Franciszka Starowieyskiego.

Znane są jeszcze inne jego książki „Do Wiktora biskupa rzymskiego o zagadnieniu Paschy". Upomina w nim Ireneusz Wiktora, aby nie rozrywał zbyt łatwo jedności, która powinna cechować kolegium [biskupów]. Wiktor bowiem właśnie uważał, że należy potępić wielu biskupów Azji i Wschodu, którzy Paschę obchodzili razem z Żydami w czternastym dniu księżyca [14 Nizan]. Na tę decyzję Wiktora nie zgodzili się nawet ci, których zdanie było inne niż biskupów na Wschodzie.

Język grecki, greka (starogr. dialekt attycki Ἑλληνικὴ γλῶττα, Hellenikè glõtta; nowogr. Ελληνική γλώσσα, Ellinikí glóssa lub Ελληνικά, Elliniká) – język indoeuropejski z grupy helleńskiej, w starożytności ważny język basenu Morza Śródziemnego. W cywilizacji Zachodu zaadaptowany obok łaciny jako język terminologii naukowej, wywarł wpływ na wszystkie współczesne języki europejskie, a także część pozaeuropejskich i starożytnych. Od X wieku p.n.e. zapisywany jest alfabetem greckim. Obecnie, jako język nowogrecki, pełni funkcję języka urzędowego w Grecji i Cyprze. Jest też jednym z języków oficjalnych Unii Europejskiej. Po grecku mówi współcześnie około 15 milionów ludzi. Język grecki jest jedynym językiem z helleńskich naturalnych, który nie wymarł.Wielkanoc, Pascha, Niedziela wielkanocna, Zmartwychwstanie Pańskie, mazow. Wielki Dzień – najstarsze i najważniejsze święto chrześcijańskie upamiętniające Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa, obchodzone przez Kościoły chrześcijańskie wyznające Nicejskie Credo (325 r.).

Ireneusz swą działalność pisarską rozwijał głównie za panowania Kommoda, który władzę objął po Marku Antoninie Werusie.

Wychował się w Smyrnie (obecnie Izmir). Był uczniem św. Polikarpa, jednego z ojców apostolskich. Około 178 roku, za czasów panowania cesarza Marka Aureliusza, już jako biskup Vienne, został po śmierci bpa św. Potyna najpierw administratorem, następnie biskupem Lyonu (łac. Lugdunum).

Według tradycji uformowanej w VI wieku miał ponieść śmierć męczeńską w czasie prześladowania chrześcijan za panowania Septymiusza Sewera (202).