Irena Santor de domo Wiśniewska (ur. 9 grudnia 1934 w Papowie Biskupim) – polska piosenkarka wykonująca szeroko pojęty pop tradycyjny.

W latach 1951–1959 solistka Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca „Mazowsze”, którego twórczość klasyfikowana jest jako muzyka folkowa i świąteczna. Od 1959 artystka solowa, wylansowała wiele przebojów, m.in. „Maleńki znak” (1960), „Embarras” (1960), „Powrócisz tu” (1966), „Tych lat nie odda nikt” (1970) czy „Już nie ma dzikich plaż” (1985). Stworzyła wiele duetów muzycznych, m.in. z Mieczysławem Foggiem, Edytą Górniak, Krzysztofem Cugowskim, Magdą Umer, Andrzejem Sikorowskim, Zbigniewem Wodeckim, Katarzyną Stankiewicz, Pawłem Kukizem, Alibabkami, Wojciechem Gąssowskim, Jerzym Połomskim, Anną Marią Jopek, Grzegorzem Turnauem, Grażyną Łobaszewską i Justyną Steczkowską.

Laureatka międzynarodowych festiwali piosenkarskich. Pierwsza w Polsce piosenkarka uhonorowana doktoratem honoris causa.

Wczesne lata[ | edytuj kod]

Urodziła się w Papowie Biskupim w 1934, ale już w następnym roku jej rodzice przenieśli się do Solca Kujawskiego. Po wybuchu II wojny światowej członkowie niemieckiej organizacji Selbstschutz zamordowali jej ojca, Bernarda.

W 1948 wraz z matką zamieszkała w Polanicy-Zdroju, gdzie uczęszczała do Gimnazjum Zdobienia Szkła. Następnie uczyła się w Zasadniczej Szkoły Zawodowej Przemysłu Szklarskiego w Szczytnej, choć jej nauczycielki już wtedy sugerowały, by poświęciła się śpiewowi. Wykorzystując pobyt w polanickim Domu Zdrojowym Zdzisława Górzyńskiego, ówczesnego dyrygenta opery w Poznaniu, jedna z nauczycielek poprosiła muzyka o przesłuchanie swej uczennicy. Górzyński poznał się na jej śpiewie i dał list rekomendujący nastolatkę Tadeuszowi Sygietyńskiemu, założycielowi Zespołu Pieśni i Tańca „Mazowsze”.

Kariera[ | edytuj kod]

Występy w „Mazowszu” rozpoczęła w 1951. W zespole poznała Stanisława Santora, skrzypka i koncertmistrza orkiestry radiowej, który w przyszłości został jej mężem. Do szkoły w Karolinie uczęszczała wspólnie z Lidią Korsakówną. Techniki estradowego rzemiosła uczyła się u prof. Wandy Wermińskiej. Po odejściu z „Mazowsza” w 1959 rozpoczęła samodzielną działalność estradową.

Po raz pierwszy bez „Mazowsza” wystąpiła publicznie w 50. wydaniu audycji Zgaduj-Zgadula w grudniu 1959 w Sali Kongresowej w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie. Zaczęła też nagrywać solowe kompozycje. Na zlecenie Władysława Szpilmana nagrała m.in. utwory „Maleńki znak” i „Embarras”, za który odebrała dwie nagrody na 1. festiwalu sopockim w 1961. Współpracowała z kabaretami Wagabunda, U Kierdziołka i Karuzela Warszawska. W latach 1965–1966 występowała w Teatrze Syrena i Teatrze Ateneum, grając w spektaklach: Zróbmy coś, Kram z piosenkami, Inne czasy i Ćwierć za kominem.

W latach 1965–1966 została uznana za najpopularniejszą piosenkarkę Polonii amerykańskiej. Uczestniczyła w festiwalach zagranicznych np. w Rio de Janeiro, na Majorce. Koncertowała w większości krajów Europy, w obu Amerykach, Azji i Australii. Dokonała licznych nagrań dla Polskiego Radia, a jednym z pierwszych była piosenka „Straciłam twe serce”, kompozycja Władysława Szpilmana do słów Ludwika Starskiego.

Zrealizowała i wystąpiła w wielu recitalach telewizyjnych, takich jak Ja jestem twoja, czyli śpiewa Irena Santor, Malowanki polskie, Bez próby – I. Santor, Dzisiaj śpiewa się inaczej, Pieśni S. Moniuszki: cz. 1 – Błyszczą krople rosy, cz. 2 – Płyń dźwięczny głosie, Chęć na życie czy Benefis I. Santor. Jej wizerunek medialny w latach 60. umocniła rola w filmie Przygoda z piosenką (1968) Stanisława Barei, w którym zagrała gwiazdę piosenki Suzanne Blanche.

W 1978 Estrada Stołeczna przygotowała program Skąd my się znamy, którego była gospodynią i w którym występowała Orkiestra Polskiego Radia i Telewizji w Katowicach pod dyrekcją Jerzego Miliana. Program był wystawiony kilkakrotnie w Sali Kongresowej w Warszawie oraz w kilku miastach w Polsce. W 1979 związała się z Wojewódzką Agencją Imprez Artystycznych w Katowicach i dała cykl koncertów recitalowych na Śląsku, oraz wystąpiła w programie estradowym Gwiazda zaprasza z udziałem Tadeusza Rossa, Józefa Homika (solisty Opery Śląskiej), Jerzego Miliana i jego orkiestry. Artyści wystąpili czterokrotnie w zabrzańskim Domu Muzyki i Tańca. Ponadto w tym czasie nagrała wiele utworów dla katowickiej Rozgłośni Polskiego Radia oraz dla Telewizji Katowice.

W 1979 Telewizja Polska zrealizowała 49-minutowy program artystyczny autorstwa Katarzyny Sobol Gwiazdy estrady – Irena Santor, w którym przedstawiono m.in. przeboje wyśpiewane przez artystkę w latach 1968-1979.

W 1991 wycofała z czynnego życia artystycznego, zapowiadając, że nie będzie już grać koncertów na żywo z wyjątkiem imprez charytatywnych i promujących zdrowy tryb życia, miała jednak nadal nagrywać dla radia i współpracować z telewizją. Z czasem zmieniła plany muzyczne.

Nagrała szereg solowych albumów, np. Halo Warszawo, Piosenki stare jak świat, Powrócisz tu, Zapamiętaj, że to ja, Moja Warszawa, Witaj gwiazdko złota, Telegram miłości, Cdn., Biegnie czas, Warszawa, ja i ty, jak również Duety (1996), Santor Cafe (2000), zawierający największe światowe standardy autorstwa Burta Bacharacha, Michela Legranda i Huberta Girauda. W nowym tysiącleciu ukazały się płyty: Kolory mojej Warszawy (2001; zawierająca nagrania artystki z lat 1960-1980, poświęcone w całości Warszawie), Jeszcze (2002; promowana singlem „Jeszcze kochasz mnie”), Kręci mnie ten świat, (2010), Zamyślenia (2014) i Punkt widzenia (2014).

W latach 1994–2004 była przewodniczącą Stowarzyszenia Polskich Artystów Wykonawców Muzyki Rozrywkowej. Pracowała w nim społecznie. Uczestniczyła również w pracach Rady Artystycznej Polskich Nagrań.

W 1995 ukazały się pamiętniki piosenkarki pt. Miło wspomnieć w opracowaniu Violetty Lewandowskiej, wydane przez Grupę Image.

9 grudnia 2004 otrzymała listowne życzenia urodzinowe od wojewody mazowieckiego Leszka Mizielińskiego.

W 2005 i w 2010 brała udział w programie TVP1 Kawa czy herbata?, w 2006 wystąpiła w programie Załóż się. Wiosną 2010 była jedną z jurorek w programie rozrywkowym Polsatu Tylko nas dwoje. W wielu wywiadach pozytywnie wspomina współpracę z Dorotą Rabczewską, drugą z jurorek programu.