IRC (ang. Internet Relay Chat) – jedna ze starszych usług sieciowych umożliwiająca rozmowę na tematycznych lub towarzyskich kanałach komunikacyjnych, jak również prywatną z inną podłączoną aktualnie osobą.

Usługa ta funkcjonuje w architekturze klient-serwer, tj. fizycznie składa się z grupy połączonych ze sobą na stałe serwerów oraz programów-klientów. Programy klienckie uruchamiane są przez końcowych użytkowników lokalnie – na ich własnych komputerach, lub zdalnie, za pośrednictwem usługi SSH lub telnet. Rozmowy w sieci IRC odbywają się na tzw. kanałach, z których część funkcjonuje stale. Inne mogą być uruchamiane przez jednego użytkownika w celu porozmawiania choćby z jedną inną osobą.

Na ekranie użytkownika przewijają się od dołu do góry ekranu komunikaty wysyłane przez osoby piszące na danym kanale. Komunikaty te pojawiają się zaraz po ich wysłaniu, a ich kolejność jest identyczna z kolejnością napływania do serwera. Uzyskuje się dzięki temu wrażenie rozmowy osób przebywających w jednym pomieszczeniu.

Uczestnicy nie używają zwykle w IRC swoich prawdziwych imion i nazwisk, lecz posługują się krótkimi pseudonimami. Pseudonimy te w gwarze IRC popularnie określa się jako nickname lub krócej nick.

Korzystanie z IRC-a[ | edytuj kod]

Aby skorzystać z IRC-a, należy pobrać z sieci program – klient IRC dla używanego przez siebie systemu operacyjnego, następnie to oprogramowanie trzeba skonfigurować, podając adres najbliższego serwera IRC z sieci, z której zamierza się korzystać, oraz pseudonim, pod jakim się chce być widocznym. Po połączeniu się z serwerem należy wybrać jakiś kanał. Nazwy kanałów zazwyczaj zaczynają się od znaku "#" (np. #polska), choć na niektórych serwerach istnieją też kanały o innych właściwościach niż "#" z nazwami zaczynającymi się od znaków "!", "&" czy "+". Wejście na kanał odbywa się zwykle poprzez komendę /join #nazwa_kanału. Lista kanałów jest dostępna przez komendę "/list". Należy się nią jednak ostrożnie posługiwać, gdyż w większych sieciach występują tysiące kanałów. Próby ściągnięcia ich pełnej listy kończą się zazwyczaj odcięciem od serwera. Istnieją też liczne bramki IRC umożliwiające korzystanie z tej usługi przez strony WWW bez konieczności instalowania dodatkowego oprogramowania. Mają one jednak zwykle dużo mniejszą funkcjonalność od dedykowanych programów do IRC.

Interakcja użytkownika z serwerem IRC odbywa się w oparciu o komendy, za których pomocą możemy wykonać każdą akcję obsługiwaną przez dany serwer IRC. Komendy mogą się różnić zależnie od oprogramowania z którego korzysta dana sieć IRC, jednak różnice te są zwykle niewielkie i sprowadzają się do drobnych różnic w niektórych poleceniach, lub obecnością nietypowych komend charakterystycznych dla konkretnego oprogramowania serwera. Istnieją także polecenia, które są interpretowane przez klienta IRC, a nie wysyłane do serwera.