III Rzeczpospolita

III Rzeczpospolita (III RP) – użyte w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (1997) określenie państwa polskiego po zasadniczych przemianach politycznych, jakie zaszły od 1989 roku. Podstawowa konstytucyjna nazwa państwa to Rzeczpospolita Polska.

Wymową tego określenia jest zerwanie z ustrojem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (tzw. demokracja ludowa) i nawiązanie bezpośrednio do tradycji I i II Rzeczypospolitej. Symbolem III Rzeczypospolitej jest m.in. przywrócony w godle Polski po czasach Polski Ludowej orzeł w koronie, wzorowany na przedwojennym.

Wybory Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w 1995 odbyły się 5 listopada (I tura) i 19 listopada (II tura). Wymagane ordynacją wyborczą 100 tys. podpisów dostarczyło do dnia 28 września 1995 Państwowej Komisji Wyborczej 18 kandydatów, lecz jeden z nich - Bolesław Tejkowski - nie został zarejestrowany, część jego podpisów PKW zweryfikowała negatywnie. W rezultacie zarejestrowanych zostało 17 kandydatów, jednak Leszek Moczulski, Marek Markiewicz i Bogdan Pawłowski wycofali swe kandydatury przed wyborami na rzecz Lecha Wałęsy, zaś Lech Kaczyński zrezygnował na rzecz Jana Olszewskiego. Ostatecznie więc w I turze - 5 listopada 1995 o urząd prezydenta ubiegało się 13 kandydatów. Dwaj z nich - urzędujący prezydent Lech Wałęsa i lider SLD Aleksander Kwaśniewski - przeszli do II tury. Wybory w II turze w dn. 19 listopada 1995 wygrał Aleksander Kwaśniewski. Frekwencja wyborcza w 1. turze wyniosła 64,70%, a w ponownym głosowaniu – 68,23%.Grzegorz Bernard Napieralski (ur. 18 marca 1974 w Szczecinie) – polski polityk, od 2004 poseł na Sejm IV, V, VI i VII kadencji, od 2008 do 2011 przewodniczący Sojuszu Lewicy Demokratycznej.

Historia i polityka[ | edytuj kod]

1989–1997[ | edytuj kod]

Powstanie III RP[ | edytuj kod]

Osobny artykuł: Transformacja systemowa w Polsce.

Stale pogarszająca się sytuacja gospodarcza Polski, połączona z brakiem perspektyw realnej poprawy, doprowadziła do pogłębienia się kryzysu. Przyparty do muru rząd po nieudanej próbie wzmocnienia swojej pozycji poprzez referendum z roku 1987, zmuszony był podnieść ceny o 40 procent. Wywołało to natychmiastowe protesty, szybko ogarniające cały kraj. 25 kwietnia 1988 protesty wybuchły w Bydgoszczy, szybko objęły Gdańsk i Nową Hutę, a także wiele innych miast. Fala strajków dała nowy oddech „Solidarności”, która od czasu delegalizacji tkwiła w impasie, teraz jej przywódcy stanęli na czele protestów. Nie zmieniło tego brutalne stłumienie strajku nowohuckiego, a także krótkotrwały areszt przywódców solidarnościowych. Strajki trwały do końca maja i zmusiły władzę do podjęcia rozmów. Lipcowa wizyta Gorbaczowa, zachęcającego władzę do legalizacji Solidarności i podjęcia rozmów, a także kolejna sierpniowa fala strajków, zakończona nieudaną demonstracją siły ZOMO i milicji, pozbawiła złudzeń przywódców partyjnych, że możliwe jest uspokojenie sytuacji bez ułożenia się z przywódcami Solidarności.

Waldemar Pawlak (ur. 5 września 1959 w Modelu) – polski polityk, dwukrotny prezes Rady Ministrów: w 1992 (nie stworzył rządu) oraz w latach 1993–1995.Odra (czes. i dł. Odra, niem. Oder, gł. Wodra, łac. starożytna Viadua, Suevus, łac. średniowiecza Oddera (w Dagome iudex), Odera; łac. renesansowa Viadrus (od 1543)) – rzeka w Europie Środkowej, w zlewisku Morza Bałtyckiego, na terenie Czech, Polski i Niemiec. Pod względem całkowitej długości jest drugą (po Wiśle) rzeką Polski. Biorąc pod uwagę tylko jej część w granicach Polski jest trzecią rzeką pod względem długości (po jej dopływie Warcie).

Po rozmowach z ministrem spraw wewnętrznych Czesławem Kiszczakiem, Lech Wałęsa, za cenę legalizacji Solidarności, podjął decyzję o zakończeniu strajków. Decyzja ta spotkała się z oporem zarówno protestujących, jak i Międzyzakładowego Komitetu Solidarności oraz Krajowej Komisji Wykonawczej „Solidarności”.

Zazwyczaj przyjmuje się, że przegłosowanie przez tzw. Sejm kontraktowy przywrócenia nazwy państwa polskiego Rzeczpospolita Polska i godła w postaci orła w koronie, które obowiązuje od 1 stycznia 1990, zapoczątkowało symbolicznie powstanie tak zwanej III Rzeczypospolitej.

Korupcja (łac. corruptio – zepsucie) – nadużycie stanowiska publicznego w celu uzyskania prywatnych korzyści. Korupcja może w praktyce powstawać niezależnie od formy rządów. Poziom korupcji może być bardzo różny, od drobnych przypadków wykorzystania wpływu lub faworyzowania w celu wyświadczenia lub oddania przysługi, do kleptokracji (rządów złodziei), gdzie porzucone zostają nawet zewnętrzne pozory uczciwości.Prawo i Sprawiedliwość (PiS) – polska konserwatywna partia polityczna, założona na kongresie 29 maja 2001, zarejestrowana sądownie 13 czerwca 2001 (pierwszy komitet lokalny PiS powstał już 22 marca 2001). Powołana została przez braci Lecha i Jarosława Kaczyńskich, na fali popularności uzyskanej przez Lecha podczas sprawowania przez niego funkcji ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego w rządzie AWS. Deklarowana ideologia partii stanowi połączenie konserwatyzmu i chrześcijańskiej demokracji. W latach 2005–2007 Prawo i Sprawiedliwość sprawowało władzę, tworząc rząd Kazimierza Marcinkiewicza i rząd Jarosława Kaczyńskiego (od 2006 do 2007 w koalicji z Samoobroną RP i Ligą Polskich Rodzin, do 2006 i w schyłkowym okresie w 2007 rząd mniejszościowy). W latach 2005–2010 wysunięty przez PiS Lech Kaczyński (do 2006 członek partii) sprawował urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Prawo i Sprawiedliwość należy do grupy Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy w Parlamencie Europejskim oraz do działającej obok niej międzynarodowej organizacji Sojusz Europejskich Konserwatystów i Reformatorów.

Według innych opinii za początek III Rzeczypospolitej przyjmuje się różne fakty:

wybory 4 czerwca 1989 roku;

powołanie rządu Tadeusza Mazowieckiego;

przekazanie 22 grudnia 1990 zaprzysiężonemu tego samego dnia prezydentowi Lechowi Wałęsie, wybranemu w wolnych wyborach prezydenckich, insygniów prezydenckich II Rzeczypospolitej przez prezydenta RP na Uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego;

początek Sejmu I Kadencji (25 listopada 1991), wybranego w pierwszych po wojnie w pełni wolnych wyborach, gdy nastąpiło tym samym przerwanie ciągłości niedemokratycznych struktur PRL.

Konstytucja RP z kwietnia 1997 w swej preambule zawarła nazwę Trzeciej Rzeczypospolitej.

Grzegorz Juliusz Schetyna (ur. 18 lutego 1963 w Opolu) – polski polityk i przedsiębiorca, z wykształcenia historyk. Poseł na Sejm III, IV, V, VI i VII kadencji. W latach 2007–2009 wiceprezes Rady Ministrów i minister spraw wewnętrznych i administracji w pierwszym rządzie Donalda Tuska, w latach 2009–2010 przewodniczący klubu parlamentarnego Platformy Obywatelskiej, w latach 2010–2011 marszałek Sejmu VI kadencji, w 2010 tymczasowo wykonujący obowiązki Prezydenta RP.Wybory parlamentarne w Polsce w 2011 roku – wybory do Sejmu i Senatu, zarządzone 4 sierpnia 2011 przez prezydenta RP Bronisława Komorowskiego na 9 października 2011 roku. Wybory odbyły się według zasad wprowadzonych przez Kodeks wyborczy z 5 stycznia 2011.

Wybory prezydenckie 1990[ | edytuj kod]

Osobny artykuł: Wybory prezydenckie w Polsce w 1990 roku.

Pierwsze w pełni równe, wolne, powszechne, tajne wybory prezydenckie w Polsce miały miejsce w listopadzie 1990. Do tej pory prezydentów Polski wyłaniało Zgromadzenie Narodowe. W roku 1990 nie było jeszcze ostatecznego rozstrzygnięcia, czy przyszły ustrój Polski będzie oparty na systemie parlamentarno-gabinetowym, czy na systemie prezydenckim.

Polska Jest Najważniejsza (PJN) – polska centroprawicowa partia polityczna założona 12 grudnia 2010, zarejestrowana 17 marca 2011. Posiadała klub parlamentarny (w Sejmie VI kadencji i Senacie VII kadencji), obecnie posiada reprezentację w Parlamencie Europejskim. Ugrupowanie tworzą w większości byli politycy Prawa i Sprawiedliwości, częściowo również Platformy Obywatelskiej.Senatorowie II kadencji Senatu Rzeczypospolitej Polskiej zostali wyłonieni podczas wyborów parlamentarnych 27 października 1991. Kadencja senatorów rozpoczęła się wraz ze złożeniem ślubowania na pierwszym posiedzeniu Senatu II kadencji wyznaczonym na 26 listopada 1991, a upłynęła 31 maja 1993 w dniu wejścia w życie zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 29 maja 1993 r. w sprawie rozwiązania Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 1993 r. Nr 27, poz. 285).

Kandydatami na urząd prezydenta byli:

Roman Bartoszcze

Włodzimierz Cimoszewicz

Dwoma najbardziej liczącymi się kandydatami, którzy mieli największe poparcie, byli przedstawiciele obozu solidarnościowego: Lech Wałęsa i urzędujący premier Tadeusz Mazowiecki.

Kampania wyborcza przebiegała burzliwie, niedawni przyjaciele z Solidarności w czasie wyborów byli do siebie dosyć wrogo nastawieni. Poza tym pojawiało się niezadowolenie społeczne z efektów zmian, które nastąpiły w gospodarce. W roku 1990 wszedł w życie plan Balcerowicza, w ramach którego podjęty został szereg działań o charakterze antyinflacyjnym i rozpoczęto proces zmian struktury własnościowej w gospodarce.

Bezpieczna Kasa Oszczędności (BKO) - firma (parabank) oferująca lokaty oszczędnościowe, założona w październiku 1989 przez Lecha Grobelnego.Donald Franciszek Tusk (ur. 22 kwietnia 1957 w Gdańsku) – polski polityk, od 2007 prezes Rady Ministrów, w 2014 nominowany do objęcia stanowiska przewodniczącego Rady Europejskiej (od 1 grudnia 2014).

Plan Balcerowicza sprawdził się w części dotyczącej obniżenia inflacji i uzdrowienia sytuacji na rynku towarowym. Późniejsze posunięcia rządu, jak chociażby postawienie wszystkich PGR-ów w stan likwidacji, niezależnie od ich indywidualnej kondycji finansowej, czy dyskryminacja przedsiębiorstw krajowych, preferowanie obcego kapitału i prowadzenie prywatyzacji bez względu na koszty społeczne, interes skarbu państwa czy wręcz rację stanu, wzbudzały pewną nieufność społeczeństwa. Załamanie gospodarcze, szybko rosnące bezrobocie i liczne afery finansowe zdążyły w ciągu półrocza zmniejszyć poparcie społeczne, jakim cieszył się rząd Tadeusza Mazowieckiego na początku swojego istnienia.

Język litewski (lit. lietuvių kalba) - język z zespołu wschodniobałtyckiego języków bałtyckich, wchodzących w skład języków bałtosłowiańskich, którym posługuje się ok. 5 mln osób. Oprócz Litwy językiem tym posługują się Litwini zamieszkujący na zachodzie Białorusi i północno-wschodniej Polsce (Suwalszczyzna), a także w Rosji, Łotwie oraz emigranci w USA, Kanadzie, Australii, Niemczech. Jest językiem urzędowym Litwy.Unia Europejska, UE – gospodarczo-polityczny związek 27 demokratycznych państw europejskich. Unia powstała 1 listopada 1993 roku – na mocy podpisanego 7 lutego 1992 traktatu z Maastricht – jako efekt wieloletniego procesu integracji politycznej, gospodarczej i społecznej. Korzenie współczesnej integracji europejskiej sięgają okresu powojennego i ograniczały się do 6 państw zachodnioeuropejskich. Państwa te tworzyły wiele form i mechanizmów współpracy, powoływały organizacje, instytucje i organy, których celem było wzmocnienie jedności między nimi. W 1993 nadrzędną wobec wszystkich poprzednich organizacji została Unia Europejska, sama otrzymując nieznaną wcześniej hybrydową formułę sui generis.

Wybory prezydenckie w 1990 r. stały się plebiscytem, a Tadeusz Mazowiecki żyrantem polityki własnego rządu, a w szczególności wicepremiera i ministra finansów w tym rządzie – Leszka Balcerowicza. Nie byłoby tego rządu ani planu Balcerowicza bez poparcia Lecha Wałęsy, bez Lecha Wałęsy nie byłoby także przyzwolenia Solidarności na jego politykę gospodarczą. Jednak w kampanii wyborczej Lech Wałęsa, mający doskonałe rozeznanie w nastrojach społecznych, ustawił się w roli recenzenta. W swoich wystąpieniach odciął się od działań rządu Tadeusza Mazowieckiego, starając się go krytykować. Rozpętując „wojnę na górze” zaatakował rząd, występując m.in. z hasłem 100 mln zł dla każdego (100 mln zł z roku 1990, przy średnim wynagrodzeniu nieprzekraczającym 1 mln zł).

Zmotoryzowane Odwody Milicji Obywatelskiej (ZOMO) – (czasem można spotkać się z mylną nazwą Zmechanizowane Oddziały Milicji Obywatelskiej lub Zorganizowane Oddziały Milicji Obywatelskiej) oddziały Milicji Obywatelskiej powołane w drugiej połowie 1956 (po Poznańskim Czerwcu) do zaprowadzania porządku w sytuacjach wyjątkowych (dsł.: "likwidacji zbiorowych naruszeń porządku publicznego"), a także do udzielania pomocy ludności w czasie klęsk żywiołowych i ochrony imprez masowych.Rząd Włodzimierza Cimoszewicza – Rada Ministrów w Polsce pod kierownictwem premiera Włodzimierza Cimoszewicza urzędująca od 7 lutego 1996 do 31 października 1997.

Lech Wałęsa Prezydent Polski w latach 1990–1995

Tadeusz Mazowiecki Pierwszy Prezes Rady Ministrów w latach 1989–1991

Celem kampanii Lecha Wałęsy było pokonanie Tadeusza Mazowieckiego, ale nikt, łącznie z jego otoczeniem, nie spodziewał się tak sensacyjnego rozstrzygnięcia, jakie zapadło w pierwszej turze wyborów. Tadeusz Mazowiecki został pokonany przez nieznanego kandydata – Stanisława Tymińskiego, który swoją kampanię kierował przede wszystkim do wyborców rozczarowanych efektami przemian po 1989 r. i podobnie jak Lech Wałęsa składał wyborcom wiele wątpliwych obietnic.

Bronisław Maria Komorowski (ur. 4 czerwca 1952 w Obornikach Śląskich) – polski polityk, z wykształcenia historyk. Od 6 sierpnia 2010 prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.Samoobrona Rzeczpospolitej Polskiej – partia polityczna, odwołująca się w różnych okresach swojej działalności głównie do idei narodowo-lewicowych, chrześcijańsko-lewicowych, socjaldemokratycznych, chrześcijańsko-demokratycznych, nacjonalistycznych, narodowo-katolickich i agrarnych, najczęściej łącząca poszczególne elementy tych nurtów, założona 10 stycznia 1992 (zarejestrowana sądownie 12 czerwca 1992) z inicjatywy działaczy ZZR "Samoobrona" Andrzeja Leppera, do 17 stycznia 2000 pod nazwą Przymierze Samoobrona. W latach 2006–2007 współtworzyła koalicyjny rząd wraz z Prawem i Sprawiedliwością i Ligą Polskich Rodzin. 4 marca 2012 weszła w skład partii Samoobrona, powołanej w styczniu 2010 przez część działaczy Samoobrony RP.

W pierwszej turze otrzymali:

Frekwencja wyniosła 60%. Suma głosów oddanych na Włodzimierza Cimoszewicza, Romana Bartoszcze i Stanisława Tymińskiego stanowiła niemal 40% ważnie oddanych głosów.

Kampania wyborcza przed drugą turą wyborów prezydenckich w roku 1990 była dla wielu Polaków szokiem, jej brutalność, populizm i stronniczość mediów przywoływały wspomnienia najgorszych praktyk z poprzedniego ustroju. Przy niższej frekwencji (ok. 53,39%) druga tura przyniosła zwycięstwo Lechowi Wałęsie, który otrzymał ponad 74,25% ważnie oddanych głosów.

Samorząd – niezależne od nadrzędnej władzy decydowanie o własnych sprawach, wykonywanie funkcji uzupełniających w stosunku władz np. szkoły, zakładu produkcyjnego, władz państwowych.Janusz Antoni Lewandowski (ur. 13 czerwca 1951 w Lublinie) – polski ekonomista i polityk, od 2010 komisarz europejski ds. programowania finansowego i budżetu w KE. Poseł na Sejm I, III i IV kadencji, były minister przekształceń własnościowych, od 2004 do 2010 deputowany do Parlamentu Europejskiego.

Po zaprzysiężeniu Lecha Wałęsy na prezydenta RP Ryszard Kaczorowski, ostatni prezydent na uchodźstwie, przekazał mu oficjalnie insygnia władzy prezydenta II RP, co dla wielu osób było symbolem ciągłości trwania Rzeczypospolitej oraz zakończeniem okresu braku systemu demokratycznego w Polsce. Były wśród nich m.in. tłoki pieczętne, chorągiew, a także dokumenty państwowe i oryginał Konstytucji z 1935 roku.

Ruch Palikota (Ruch PL, RP) – polska lewicowo-liberalna partia polityczna założona przez Janusza Palikota, zarejestrowana 1 czerwca 2011 (po tym, jak zarejestrowanej 22 października 2010 partii założonej przez tego polityka Ruch Poparcia zagroziło wykreślenie z ewidencji). Ugrupowanie posiadało klub poselski w Sejmie VII kadencji. Partia wydawała gazetę "Po Prostu Polska". W ugrupowaniu działali w większości osoby niezaangażowane dotychczas w działalność polityczną, jak również działacze związani wcześniej z innymi partiami (głównie z Sojuszem Lewicy Demokratycznej, Platformą Obywatelską i Socjaldemokracją Polską). Przy partii działało stowarzyszenie Ruch Kapitału Społecznego (zarejestrowane 18 października 2010, do 29 czerwca 2012 działające pod nazwą "Ruch Poparcia Palikota"). Na kongresie w dniach 5–6 października 2013 Ruch Palikota przekształcił się w nową partię Twój Ruch.Kampania wyborcza to ogół środków masowego przekazu (plakaty, reklamy telewizyjne, radiowe, prasowe, wiece, spotkania z wyborcami), jakimi specjaliści od marketingu politycznego promują kandydaturę polityka lub partii politycznej, tak by wyborca zagłosował właśnie na promowaną osobę lub partię.

Chociaż wynik wyborów stanowił niewątpliwie wotum nieufności dla rządu Tadeusza Mazowieckiego i prowadzonej przez niego polityki gospodarczej, werdykt wyborców został w tej kwestii całkowicie zignorowany. Tadeusza Mazowieckiego zastąpił w funkcji premiera Jan Krzysztof Bielecki, a Leszek Balcerowicz pozostał na stanowisku wicepremiera i ministra finansów. W polityce gospodarczej zapoczątkowanej w roku 1990 nie nastąpiły żadne korekty, wręcz przeciwnie prowadzono ją bardziej zdecydowanie, nie napotykając na sprzeciw ze strony Lecha Wałęsy jako prezydenta RP.

Wybory do Parlamentu Europejskiego w Polsce w 2019 roku odbyły się 26 maja. Obywatele głosujący w Polsce dokonali wyboru 52 eurodeputowanych. Były to czwarte wybory do PE od czasu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Lista Macierewicza – dwie listy przygotowane w MSW w związku z realizacją uchwały lustracyjnej Sejmu z 28 maja 1992 r.

Wybory w 1990 oznaczały dla Polski także odwrócenie sojuszy międzynarodowych, a w polityce wewnętrznej: kontynuację polityki gospodarczej zapoczątkowanej przez Leszka Balcerowicza, początek karier wielu polityków m.in. braci Lecha i Jarosława Kaczyńskich, Mieczysława Wachowskiego czy Piotra Kołodziejczyka.

Przesądziły także o podziale Solidarności na dwa zasadnicze nurty: liberalny i narodowokatolicki, a dla postkomunistycznej lewicy stanowiły punkt zwrotny. W styczniu 1990 rozwiązana została Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, utworzona przez część jej członków Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej zaczęła systematycznie zyskiwać społeczne zaufanie.

Wybory parlamentarne w Polsce, odbyły się 25 września 2005 roku na terenie Polski oraz w 166 obwodowych komisjach ulokowanych poza Polską. Wbrew wcześniejszym spekulacjom, nie zostały one przeprowadzone razem z wyborami prezydenckimi i referendum 2005 w sprawie traktatu konstytucyjnego UE.Wybory prezydenckie w Polsce w 2020 roku – wybory prezydenckie w Polsce wyznaczone na dzień 10 maja 2020. Ewentualna II tura miała odbyć się dwa tygodnie później, tj. 24 maja. Planowane głosowanie w I turze nie odbyło się.

Wybory parlamentarne 1991[ | edytuj kod]

Osobny artykuł: Wybory parlamentarne w Polsce w 1991 roku.

Jan Krzysztof Bielecki Prezes Rady Ministrów w W 1991

Jan Olszewski Prezes Rady Ministrów w latach 1991–1992

Hanna Suchocka Prezes Rady Ministrów w latach 1992–1993

Pierwsze po II wojnie światowej w pełni demokratyczne i wolne wybory parlamentarne w Polsce odbyły się 27 października 1991. Przy frekwencji wyborczej (43,2%) na 111 ugrupowań uczestniczących w wyborach mandaty poselskie uzyskali reprezentanci 29 z nich. Wyniki tych ostatnich były następujące:

Socjaldemokracja Polska (SDPL) – polska centrolewicowa partia polityczna o programie socjaldemokratycznym. Założona 26 marca 2004 przez część działaczy Sojuszu Lewicy Demokratycznej (na skutek rozłamu w tej partii) z ówczesnym marszałkiem Sejmu Markiem Borowskim na czele, kwestionujących działania ówczesnego jej kierownictwa. Zarejestrowana sądownie 19 kwietnia 2004. W Sejmie IV kadencji partia posiadała klub parlamentarny. Jeden z jej liderów Marek Balicki do 2005 zajmował stanowisko ministra zdrowia. W Sejmie VI kadencji SDPL reprezentowała grupa posłów, od 2008 do końca kadencji w 2011 zasiadająca w osobnym kole. W latach 2004–2009 ugrupowanie reprezentowane było przez 3 deputowanych w Parlamencie Europejskim.Wojna na górze - popularna nazwa konfliktu, który wybuchł w 1990 między Lechem Wałęsą, przewodniczącym Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”, a rządem T. Mazowieckiego.

Tak duże rozproszenie mandatów spowodowało kłopoty z utworzeniem stabilnej większości parlamentarnej i rządu. Po dwóch miesiącach konsultacji został utworzony pierwszy w pełni wolny rząd koalicyjny z Janem Olszewskim (PC) jako premierem. Marszałkiem Sejmu został Wiesław Chrzanowski (ZChN), a Senatu August Chełkowski (NSZZ „Solidarność”). Wybory te zakończyły proces formowania się demokratycznych władz w Polsce. Wskazały równocześnie na rosnącą siłę ugrupowań wywodzących się z epoki PRL: SLD i PSL.

Informacyjna Agencja Radiowa (IAR) – największa na polskim rynku mediów elektronicznych agencja informacyjna. Funkcjonuje przy Polskim Radiu od lata 1992 roku. W latach 1993-1994 IAR działała jako Radio-Info – pierwsze w Polsce radio informacyjne całkowicie na żywo, bez muzyki.II Rzeczpospolita (II RP) – Rzeczpospolita Polska w latach 1918–1945, od odzyskania suwerenności państwowej w 1918 do wycofania uznania międzynarodowego dla Rządu RP na uchodźstwie w konsekwencji wykonania porozumień między mocarstwami wielkiej trójki na konferencji jałtańskiej w 1945.

Okres I kadencji Sejmu (1991–1993)[ | edytuj kod]

Osobne artykuły: Sejm Rzeczypospolitej Polskiej I kadencji (1991–1993) i Senatorowie II kadencji Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (1991–1993).

Po wyborach w 1991 roku 5 grudnia 1991 roku prezydent Lech Wałęsa (po niepowodzeniu misji tworzenia nowego rządu przez kandydata prezydenckiego Bronisława Geremka) desygnował na stanowisko prezesa rady ministrów Jana Olszewskiego. Olszewski zniechęcony brakiem możliwości utworzenia stałej koalicji złożył rezygnację, która jednak nie została przyjęta przez prezydenta. Ostatecznie po długich negocjacjach 23 grudnia 1991 roku został utworzony koalicyjny prawicowy rząd z Janem Olszewskim na czele. Rząd Jana Olszewskiego pozostawał w konflikcie z prezydentem. Musiało to prędzej czy później doprowadzić do upadku tego gabinetu. Powodem do uchwalenia wotum nieufności stała się tzw. lista Macierewicza, czyli lista osób współpracujących z SB. Na liście znalazły się 64 nazwiska urzędujących ministrów, urzędników i posłów. W tej sytuacji prezydent wysłał do Sejmu wniosek o natychmiastowe odwołanie rządu. Po burzliwej debacie w nocy 5 czerwca 1992 roku uchwalono w Sejmie wotum nieufności wobec rządu premiera Olszewskiego. Prezydent Lech Wałęsa desygnował na premiera Waldemara Pawlaka, jednak ten nie zdołał utworzyć rządu i po 33 dniach podał się do dymisji. W tej sytuacji nowym premierem w lipcu została Hanna Suchocka. Jednak w 1993 roku Sejm uchwalił wobec jej rządu wotum nieufności. W obliczu tych wydarzeń prezydent RP Lech Wałęsa na mocy swych uprawnień podjął decyzję o rozwiązaniu parlamentu i rozpisaniu przedterminowych wyborów.

Pacjent zero (z ang. patient zero) – określenie osoby zidentyfikowanej jako pierwszy nosiciel choroby zakaźnej w sytuacji wystąpienia większej ilości podobnych przypadków zachorowania. Platforma Obywatelska (PO) – polska partia polityczna, założona (początkowo jako stowarzyszenie) 24 stycznia 2001 (jako partia pod nazwą "Platforma Obywatelska Rzeczypospolitej Polskiej" zarejestrowana 5 marca 2002). Jej głównymi założycielami byli Andrzej Olechowski, Maciej Płażyński z AWS i Donald Tusk z Unii Wolności. Skupia osoby o różnych poglądach, głównie chrześcijańsko-demokratycznych i konserwatywno-liberalnych, centroprawicowych i centrowych. Należy do Europejskiej Partii Ludowej. Od 2007 Platforma Obywatelska jest największą siłą polityczną w Sejmie oraz Senacie i wspólnie z Polskim Stronnictwem Ludowym tworzy koalicję rządową, która jest zapleczem parlamentarnym rządu Donalda Tuska.

Mała Konstytucja 1992[ | edytuj kod]

Osobny artykuł: Mała Konstytucja z 1992.

Zmiany polityczne i ustrojowe, które zaszły w Polsce po 1989 wymagały uchwalenia nowej konstytucji. Nie zrealizowano tego w latach 1989–1991 ze względu na to, że większość ugrupowań wywodzących się z Solidarności uważała, że konstytucja powinna być przegłosowana przez w pełni demokratycznie wybrany parlament, którym Sejm Kontraktowy z całą pewnością nie był. Dopiero Sejm kadencji 1991–1993 utworzył Komisję Konstytucyjną i podjął działania zmierzające do rozwiązania tego problemu. Jednak udało mu się tylko uchwalić Małą Konstytucję – Ustawę konstytucyjną z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym. Na jej mocy zostały uchylone przepisy Konstytucji PRL z 1952 r. dotyczące ustroju socjalistycznego i wprowadzone nowe, stanowiące podstawę ustroju politycznego i gospodarki rynkowej. Stanowiła ona, że „organami Państwa w zakresie władzy ustawodawczej są Sejm i Senat Rzeczypospolitej Polskiej, w zakresie władzy wykonawczej – Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, w zakresie władzy sądowniczej – niezawisłe sądy”.

Polityka gospodarcza – subdyscyplina ekonomii opisująca i wyjaśniająca sposoby świadomego oddziaływania państwa na gospodarkę, za pomocą określonych narzędzi (instrumentów) i środków, dla osiągnięcia celów założonych przez podmioty polityki gospodarczej (tj. władze), w otoczeniu uwarunkowań doktrynalnych (tj. w oparciu o daną teorię ekonomiczną), wewnętrznych (związanych z danym krajem) i zewnętrznych (poza nim)Premier (z fr. premier - pierwszy, od łac. primus - pierwszy) – w wielu krajach szef rządu. W Polsce oficjalnie nazywany prezesem Rady Ministrów (w okresie II Rzeczypospolitej w użyciu były również terminy: prezydent ministrów oraz prezes ministrów). W innych krajach nazywany: pierwszy minister (Wielka Brytania - Prime Minister), kanclerz (Niemcy, Austria - Kanzler), prezydent ministrów (Ministerpräsident) – landy niemieckie, minister stanu (Statsminister) - kraje skandynawskie.

Wcześniejsze rozwiązanie parlamentu (1993) przez prezydenta Lecha Wałęsę uniemożliwiło zakończenie prac nad nową konstytucją i spowodowało przełożenie tego zadania na nowy parlament.

Wybory parlamentarne 1993[ | edytuj kod]

Waldemar Pawlak Prezes Rady Ministrów w latach 1993–1995

Józef Oleksy Prezes Rady Ministrów w latach 1995–1996

Osobny artykuł: Wybory parlamentarne w Polsce w 1993 roku.

Kolejne w III RP wybory parlamentarne odbyły się 19 września 1993 w oparciu o nową ordynację ustalającą progi wyborcze dla partii politycznych (5%) i koalicji (8%). Przy 53% frekwencji w parlamencie znaleźli się przedstawiciele sześciu ugrupowań politycznych i mniejszości niemieckiej (nie obowiązywał jej próg wyborczy). Były to w kolejności: SLD z 20,41% głosów (171 posłów i 37 senatorów), PSL z 15,40% głosów (132 posłów i 36 senatorów), Unia Demokratyczna (Unia Wolności) z 10,49% głosów (74 posłów i 3 senatorów), Unia Pracy z 7,28% głosów (41 posłów), KPN z 5,77% głosów (22 posłów) Bezpartyjny Blok Wspierania Reform z 5,42% głosów (16 posłów i 2 senatorów) i Mniejszość Niemiecka z 4 posłami. Wyniki wyborów były sukcesem ugrupowań postkomunistycznych, które zawarły umowę koalicyjną i powołały rząd z Waldemarem Pawlakiem (PSL) jako premierem. Rząd ten utrzymał się do lutego 1995 r. i został zastąpiony przez rząd Józefa Oleksego (SLD), a następnie Włodzimierza Cimoszewicza (SLD). Marszałkiem Sejmu został Józef Oleksy (SLD) zastąpiony później przez Józefa Zycha (PSL), a marszałkiem Senatu Adam Struzik (PSL).

Pobór obejmuje całokształt przedsięwzięć związanych z oceną zdolności fizycznej i psychicznej (realizowane przez powiatowe komisje lekarskie "cywilne" powoływane przez wojewodów na czas trwania poboru) młodych ludzi do służby wojskowej oraz ujęciem ich w ewidencji wojskowej. Nie należy mylić poboru z powołaniem, kiedy to otrzymuje się kartę powołania (tzw. bilet) nakładającą obowiązek stawienia się w określonym miejscu i czasie do odbycia czynnej służby wojskowej.Andrzej Sebastian Duda (ur. 16 maja 1972 w Krakowie) – polski prawnik, nauczyciel akademicki, były wiceminister sprawiedliwości, były podsekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta Lecha Kaczyńskiego, były członek Trybunału Stanu, poseł na Sejm VII kadencji.

Wybory prezydenckie 1995[ | edytuj kod]

Osobny artykuł: Wybory prezydenckie w Polsce w 1995 roku.

Do wyborów prezydenckich w 1995 zgłoszono 17 kandydatur. Był to bardzo szeroki wachlarz kandydatów, m.in. Aleksander Kwaśniewski, Lech Wałęsa, Jacek Kuroń, Jan Olszewski, Waldemar Pawlak, Tadeusz Zieliński, Hanna Gronkiewicz-Waltz, Janusz Korwin-Mikke, Lech Kaczyński, Adam Strzembosz, Leszek Moczulski; w wyborach startował także artysta kabaretowy Jan Pietrzak. Wybory odbyły się 5 listopada 1995; do drugiej tury przeszli Aleksander Kwaśniewski (35,11%) i Lech Wałęsa (33,11%).

Żałoba narodowa – żałoba ogłaszana przez władze państwowe po śmierci wybitnej osobistości (najczęściej związanej z krajem jej ogłoszenia) lub z powodu wielkiej katastrofy. Może być ogłaszana na skutek tragicznych wydarzeń w kraju, w którym ją zarządzono, ale także jako rodzaj hołdu złożonego ofiarom podobnych zdarzeń (zamach, katastrofa naturalna lub inna) poza granicami państwa.Koalicja Obywatelska (KO) – koalicja Platformy Obywatelskiej i Nowoczesnej, powołana przed wyborami samorządowymi w 2018 (komitet nosił wówczas nazwę Platforma.Nowoczesna Koalicja Obywatelska), następnie w różnych formach kontynuowana (na wybory parlamentarne w 2019 komitet przyjął nazwę Koalicja Obywatelska PO .N iPL Zieloni).

Zwyciężył Kwaśniewski (51,72%), któremu w dużym stopniu pomogły dwie debaty telewizyjne i hasło „Wspólna Polska” rozumiane jako kraj normalności i bez podziałów politycznych.

1997–1999[ | edytuj kod]

Konstytucja 1997[ | edytuj kod]

Osobny artykuł: Referendum w Polsce w 1997 roku.

Zgromadzenie Narodowe II Kadencji uchwaliło 2 kwietnia 1997 Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej, nad którą pracowano od 1989 r. W jej świetle ustrój polityczny RP opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej (Sejm i Senat), władzy wykonawczej (Prezydent RP i Rada Ministrów) i władzy sądowniczej (sądy i trybunały). Podstawą ustroju gospodarczego jest gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej i własności prywatnej. 25 maja 1997 w referendum konstytucyjnym Polacy wyrazili zgodę na wejście w życie konstytucji – za głosowało 52,71% (frekwencja 42,86%).

Wybory parlamentarne w Polsce w 2001 r. odbyły się 23 września. Zastosowano nowo uchwaloną ordynację wyborczą do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej.Eksport wewnętrzny - pojęcie z zakresu zamkniętej ekonomii realnego socjalizmu. Oznacza sprzedaż przez państwowe podmioty towarów i usług pochodzenia krajowego za tzw. waluty wymienialne prowadzoną na obszarze własnego kraju, gdzie nominalnie w transakcjach handlowych obowiązuje waluta lokalna. Prowadzona ona jest bądź to w formie bezpośredniej sprzedaży odbiorcom na terenie kraju, bądź też polega na pobieraniu przedpłat w krajach kapitalistycznych (np. od emigrantów chcących wspomóc swoje rodziny, czy przyjaciół mieszkających w kraju realnego socjalizmu). Na podstawie wniesionej przedpłaty upoważnione przez wpłacającego walutę wymienialną w kraju kapitalistycznym osoby mogą pobrać w kraju o gospodarce nakazowo-rozdzielczej towar produkcji krajowej o odpowiedniej wartości. Często eksport wewnętrzny w takiej formie był wymuszany na osobach z zagranicy chcących wesprzeć rodzinę w krajach Bloku Wschodniego, gdyż nie mogły one legalnie przelać środków finansowych w walutach wymienialnych bezpośrednio na konto adresata. Odbiorca mógł wykorzystać je jedynie w postaci ekwiwalentu - np. węgla, materiałów budowlanych czy innych towarów trudno dostępnych lub wcale niedostępnych w normalnej sprzedaży. Były to towary pochodzenia krajowego, a zapłata za nie pochodziła z zagranicy - niejako więc "eksportowano" je. Innymi słowy, używając ówczesnych pojęć, sprzedawano towary w ramach tzw. pierwszego obszaru płatniczego na zasadach obowiązujących przy eksporcie do tzw. drugiego obszaru płatniczego, co pozwalało ograniczać niezmienny deficyt walut wymienialnych w budżetach krajów Bloku Wschodniego.

Powódź tysiąclecia[ | edytuj kod]

Osobny artykuł: Powódź tysiąclecia.

Od 5 lipca do 6 sierpnia 1997 roku Środkową Europę objęła powódź nazywana też powodzią tysiąclecia, w której w południowej i zachodniej Polsce zginęło 56 osób, a szkody oszacowano na ok. 3,5 miliarda dolarów amerykańskich. Powódź spowodowana przez fale obfitych opadów objęła dorzecza Odry, a także górnej Wisły i Łaby. Pomimo dramatycznej sytuacji w zlewni górnej Odry (Kłodzko, Wodzisław Śląski, Racibórz) w kraju początkowo nie spodziewano się rozmiaru następstw fali powodziowej. Sytuację zmieniło zalanie Opola i bezpośrednie zagrożenie Wrocławia. Rząd premiera Włodzimierza Cimoszewicza krytykowany w związku z niedostatecznymi i spóźnionymi działaniami w zakresie przeciwdziałania skutkom powodzi uruchomił rezerwę budżetową w celu pomocy powodzianom. Prezydent Aleksander Kwaśniewski ogłosił w Polsce jednodniową żałobę narodową 18 lipca 1997 roku. 27 sierpnia 1997 roku uchwalono ustawę o stosowaniu szczególnych rozwiązań podatkowych w związku z likwidacją skutków powodzi, która miała miejsce w lipcu 1997 r.

Zgromadzenie Narodowe – organ konstytucyjny składający się z posłów i senatorów obradujących wspólnie. Zgromadzenie Narodowe wywodzi się z II Republiki Francuskiej i zostaje potem przejęte, jako instytucja, przez wiele krajów demokratycznych, w tym i Polskę.Josep Borrell Fontelles (ur. 24 kwietnia 1947 w La Pobla de Segur w prowincji Lérida) – hiszpański polityk z PSOE, przewodniczący Parlamentu Europejskiego od 20 lipca 2004 do 16 stycznia 2007.

Wybory parlamentarne 1997[ | edytuj kod]

Leszek Balcerowicz – wicepremier rządu koalicyjnego AWS-UW

Marian Krzaklewski – lider AWS

Osobny artykuł: Wybory parlamentarne w Polsce w 1997 roku.

Wybory parlamentarne z 21 września 1997 zakończyły się sukcesem Akcji Wyborczej Solidarność, która zdobyła 33,83% głosów (202 posłów i 51 senatorów). Kolejne ugrupowania, które znalazły się w parlamencie to: SLD z 27,13% głosów (164 posłów i 28 senatorów), UW z 13,37% głosów (60 posłów i 8 senatorów), PSL z 7,31% głosów (27 posłów i 3 senatorów), Ruch Odbudowy Polski z 5,56% głosów (6 posłów i 5 senatorów), Mniejszość Niemiecka 2 mandaty poselskie, a kandydaci niezależni 5 mandatów senatorskich. Zwycięstwo Akcji Wyborczej Solidarność, która uzyskała 1/3 głosów potwierdza zdobycie nowej wiedzy o demokracji przez społeczeństwo polskie. Głosowało ono na duże ugrupowania polityczne, a odrzuciło niewielkie efemerydy nie dające nadziei na polepszenie sytuacji politycznej i gospodarczej. Akcja Wyborcza utworzyła rząd wraz z Unią Wolności. Na jego czele stanął Jerzy Buzek. W późniejszym czasie UW wycofała się z koalicji. Jednakże rząd dotrwał do końca kadencji Sejmu. Powodem tego stanu rzeczy było to iż UW, choć formalnie poza koalicją z AWS, w zamian za objęcie przez Leszka Balcerowicza stanowiska prezesa NBP, poparła projekt budżetu na 2001 nie doprowadzając do upadku gabinetu Jerzego Buzka.

Jarosław Aleksander Kaczyński (ur. 18 czerwca 1949 w Warszawie) – polski polityk, doktor nauk prawnych. Działacz opozycji demokratycznej w okresie PRL. Twórca i prezes partii politycznych Porozumienie Centrum oraz Prawo i Sprawiedliwość, senator I kadencji, poseł na Sejm I, III, IV, V, VI i VII kadencji. Od 14 lipca 2006 do 16 listopada 2007 prezes Rady Ministrów. Kandydat na urząd Prezydenta RP w przedterminowych wyborach prezydenckich w 2010.Włodzimierz Cimoszewicz (ur. 13 września 1950 w Warszawie) – polski polityk, prawnik. Wiceprezes Rady Ministrów oraz minister sprawiedliwości i prokurator generalny (1993–1995), wicemarszałek Sejmu (1995–1996), prezes Rady Ministrów (1996–1997), minister spraw zagranicznych (2001–2005) oraz marszałek Sejmu (w 2005). W latach 1989–2005 poseł na Sejm X, I, II, III i IV kadencji, od 2007 senator VII i VIII kadencji.

Wstąpienie Polski do NATO[ | edytuj kod]

Minister Bronisław Geremek który podpisał dokumenty ratyfikacyjne NATO

Zobacz więcej w artykule Polityka zagraniczna Polski, w sekcji Partnerstwo dla Pokoju i droga do NATO.

Podczas głosowania nad przystąpieniem Polski do NATO polski Sejm zaakceptował warunki członkostwa w NATO. Przeciwko byli tylko posłowie Porozumienia Polskiego.

Wybory prezydenckie w Polsce w 2015 roku - zgodnie z art 128. Konstytucji RP odbędą się w dzień wolny przypadający 75-100 dni do końca kadencji urzędującego Prezydenta. 5-letnia kadencja prezydenta Bronisława Komorowskiego kończy się 6 sierpnia 2015 r., więc I tura odbędzie się między 3 a 17 maja. II tura - w wypadku gdy żaden kandydat nie uzyska minimalnej większości głosów - będzie miała miejsce między 17 a 31 maja 2015 r. Będą to pierwsze wybory prezydenckie przeprowadzone na podstawie przepisów Kodeksu wyborczego.Jan Ferdynand Olszewski (ur. 20 sierpnia 1930 w Warszawie) – polski polityk, adwokat i publicysta. Kawaler Orderu Orła Białego.

12 marca 1999 po wielu latach starań i zabiegów dyplomatycznych Polska została przyjęta do NATO.

2000–2004[ | edytuj kod]

Wybory prezydenckie 2000[ | edytuj kod]

Osobny artykuł: Wybory prezydenckie w Polsce w 2000 roku.

8 października 2000 Aleksander Kwaśniewski po raz drugi wygrał wybory prezydenckie, tym razem już w pierwszej turze, uzyskując 53,9% głosów wygrywając m.in. z Andrzejem Olechowskim (17,3% głosów) i Marianem Krzaklewskim (15,57% głosów).

Rząd Tadeusza Mazowieckiego – gabinet pod kierownictwem pierwszego solidarnościowego premiera Tadeusza Mazowieckiego, powołany przez Sejm 12 września 1989 i zastąpiony przez rząd Jana Krzysztofa Bieleckiego na początku 1991 roku.Deficyt budżetowy – występuje, gdy wydatki w budżecie danej instytucji (najczęściej państwa) są wyższe niż jej dochody. Przeciwieństwem deficytu jest nadwyżka budżetowa.

Wybory parlamentarne 2001[ | edytuj kod]

Osobny artykuł: Wybory parlamentarne w Polsce w 2001 roku.

Prezesi Rady Ministrów Leszek Miller (2001-2004) i Marek Belka (2004-2005)

W wyborach parlamentarnych z 23 września 2001 wygrała koalicja SLD/UP uzyskując 41,04% głosów. Do parlamentu weszły ponadto Platforma Obywatelska 12,68%, Samoobrona 10,2% Prawo i Sprawiedliwość 9,5%, Liga Polskich Rodzin 7,97%, Polskie Stronnictwo Ludowe 8,98%. Klęskę poniosły AWS (5,6%) i Unia Wolności (3,2%), które nie dostały się do parlamentu. Porażka ugrupowań sprawujących władzę spowodowana była nieudolnym wprowadzaniem 4 reform: służby zdrowia, edukacji, podziału terytorialnego oraz ubezpieczeń społecznych, licznymi przypadkami korupcji oraz wyraźnym wzrostem bezrobocia. SLD/UP i PSL utworzyły rząd, na czele którego stanął Leszek Miller. W późniejszym czasie Leszek Miller za niezachowanie dyscypliny koalicyjnej w głosowaniach usunął PSL z koalicji. Powstał rząd mniejszościowy. W czerwcu 2003 roku Leszek Miller zwrócił się do Sejmu o udzielenie mu wotum zaufania. Sejm udzielił wotum zaufania premierowi Leszkowi Millerowi.

Spółka (łac. societas) – rodzaj działalności osób fizycznych lub prawnych oparty na umowie albo statucie, a mający zazwyczaj na celu prowadzenie działalności gospodarczej.Wybory posłów do Parlamentu Europejskiego w Polsce w 2014 roku zaplanowane zostały na 25 maja. Obywatele głosujący w Polsce dokonają wyboru 51 spośród łącznej liczby 751 eurodeputowanych. Będą to trzecie wybory do PE od czasu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej.

Wejście Polski do UE (2004)[ | edytuj kod]

Podpisanie przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego traktatu dotyczącego przystąpienia Polski do Unii Europejskiej

Osobny artykuł: Etapy integracji Polski z Unią Europejską.

7 i 8 czerwca 2003 Polacy w referendum wyrazili zgodę na wstąpienie Polski do Unii Europejskiej. 1 maja 2004 Rzeczpospolita Polska oficjalnie przystąpiła do UE. Dzień później rząd Leszka Millera podał się do dymisji.

Wolność i Praworządność (WiP) – polska prawicowa partia polityczna o charakterze konserwatywno-liberalnym i eurosceptycznym.Nowoczesna Ryszarda Petru (Nowoczesna, zapis stylizowany: .Nowoczesna) – polska partia polityczna o charakterze liberalnym, powołana w 2015 przez ekonomistę Ryszarda Petru.

Po wejściu Polski do Unii Europejskiej[ | edytuj kod]

Wybory do Parlamentu Europejskiego 2004[ | edytuj kod]

Osobny artykuł: Wybory do Parlamentu Europejskiego w Polsce w 2004 roku.

13 czerwca 2004 odbyły się pierwsze wybory do Parlamentu Europejskiego, które wygrała Platforma Obywatelska przed Ligą Polskich Rodzin, Prawem i Sprawiedliwością, Samoobroną, Sojuszem Lewicy Demokratycznej/Unią Pracy, Unią Wolności, Polskim Stronnictwem Ludowym i Socjaldemokracją Polską. Polska otrzymała w Parlamencie Europejskim kilka stanowisk takich jak: wiceprzewodniczący (Jacek Saryusz-Wolski z PO i Janusz Onyszkiewicz z UW), kwestor (Genowefa Grabowska z SdPl) oraz przewodniczących i wiceprzewodniczących komisji (m.in. szefem komisji budżetu został Janusz Lewandowski z PO). Deputowany UW Bronisław Geremek ubiegał się o przewodnictwo w Parlamencie UE, ale przegrał batalię z Hiszpanem Josepem Borellem.

Mieczysław Wachowski (ur. 21 grudnia 1950 w Bydgoszczy) – polski polityk, od 1990 do 1995 szef Gabinetu Prezydenta RP Lecha Wałęsy, od 2014 prezes Instytutu Lecha Wałęsy.Układ z Schengen – porozumienie, które znosi kontrolę osób przekraczających granice między państwami członkowskimi układu, a w zamian za to wzmacnia współpracę w zakresie bezpieczeństwa i polityki azylowej. Dotyczy również współpracy przygranicznej.

Powołano rząd Marka Belki, finansisty i polityka, który dopiero w drugiej próbie dostał wotum zaufania.

Wybory parlamentarne i prezydenckie 2005[ | edytuj kod]

Osobne artykuły: Wybory parlamentarne w Polsce w 2005 roku i Wybory prezydenckie w Polsce w 2005 roku.

W wyborach parlamentarnych z 2005 r., które odbyły się 25 września, wygrało Prawo i Sprawiedliwość uzyskując 26,99% głosów i 155 mandatów w Sejmie. Tuż za nią uplasowała się Platforma Obywatelska, która otrzymała 24,15% głosów (133 mandaty). Dalsze miejsca zajęły partie: Samoobrona RP 11,41% (56 mandatów), Sojusz Lewicy Demokratycznej 11,31% (55 mandatów), Liga Polskich Rodzin 7,98% (34 mandaty), Polskie Stronnictwo Ludowe 6,96% (25 mandatów) oraz Mniejszość Niemiecka 0,29% (2 mandaty). 5% progu wyborczego nie przekroczyły m.in. Socjaldemokracja Polska (3,89%), Partia Demokratyczna – demokraci.pl (2,45%), Platforma Janusza Korwin-Mikke (1,57%), Ruch Patriotyczny (1,05%).

Jacek Jan Kuroń (ur. 3 marca 1934 we Lwowie, zm. 17 czerwca 2004 w Warszawie) – polski polityk, jeden z przywódców opozycji w okresie PRL, historyk, działacz tzw. Czerwonego Harcerstwa, współzałożyciel KOR, dwukrotny minister pracy i polityki socjalnej, w latach 1989–2001 poseł na Sejm X, I, II i III kadencji. Kawaler Orderu Orła Białego.Euro, ευρώ, евро (znak: €, kod ISO 4217: EUR) – nazwa przyjęta na posiedzeniu w Madrycie w grudniu 1995 roku – wspólna waluta europejska wprowadzona w miejsce walut krajowych. W formie gotówkowej została wprowadzona w obieg 1 stycznia 2002 r.

Wielu wyborców odsunęło się od Sojuszu Lewicy Demokratycznej, partii która osiągnęła najniższy wynik od 16 lat. Wpłynęły na to oskarżenia działaczy tej partii o korupcję i kontakty z przestępczością zorganizowaną (afera Rywina, afera starachowicka), upolitycznienie organów ścigania (afera Orlenu, zatrzymanie Szeremietiewa i Farmusa, afera Optimusa, JTT, Bestcomu, Polmozbytu oraz Krak-Meat), a także forsowanie niezwykle dotkliwego dla społeczeństwa planu oszczędnościowego, oraz utrzymywanie się wysokiego bezrobocia.

Rząd Jana Olszewskiego – gabinet pod kierownictwem premiera Jana Olszewskiego powołany 23 grudnia 1991 przez pierwszy w III Rzeczypospolitej wybrany w pełni wolnych wyborach Sejm I kadencji.JTT Computer Spółka Akcyjna – wrocławska firma informatyczna założona w 1990 roku. jeden z wiodących polskich producentów komputerów klasy PC.

Po nieudanych rozmowach koalicyjnych między PO a PiS premierem został Kazimierz Marcinkiewicz.

Wybory prezydenckie wygrał Lech Kaczyński z PiS, pokonując w drugiej turze Donalda Tuska z Platformy Obywatelskiej. I tura odbyła się 9 października 2005, II tura 23 października 2005. 23 grudnia 2005, został zaprzysiężony przed Zgromadzeniem Narodowym na prezydenta, a w swoim pierwszym przemówieniu zapowiedział aktywność w polityce wewnętrznej i zagranicznej.

Zbigniew Farmus (ur. 1949) – działacz polonijny z Kanady. Polityk AWS, doradca Romualda Szeremietiewa w Ministerstwie Obrony Narodowej.Międzynarodowy Fundusz Walutowy, MFW (ang. International Monetary Fund, IMF) – międzynarodowa organizacja w ramach ONZ, zajmująca się kwestiami stabilizacji ekonomicznej na świecie. Dostarcza pomocy finansowej zadłużonym krajom członkowskim, które w zamian są zobowiązane do dokonywania reform ekonomicznych i innych działań stabilizujących.

Koalicja PiS-Samoobrona-LPR[ | edytuj kod]

Osobny artykuł: Koalicja PiS-Samoobrona-LPR.

Wicepremier i minister rolnictwa Andrzej Lepper w latach 2006–2007

Wybory parlamentarne z jesieni 2005 nie wyłoniły większościowego rządu. Szybko okazało się, że współpraca pomiędzy największymi partiami w Sejmie – PO i PiS jest niemożliwa. Powstał gabinet mniejszościowy, który nie mógł sprawnie rządzić. Próbowano stwarzać zaplecze dla rządu poprzez różnego typu umowy, w tym najważniejszą tzw. Pakt stabilizacyjny. Pakt nie przetrwał próby czasu, unieważniono go po niecałym miesiącu.

Koalicja PiS-Samoobrona-NKP-LPR – koalicja rządowa o profilu katolicko-narodowo-konserwatywno-ludowym powstała 5 maja 2006. Istniejąca do sierpnia 2007, z krótką przerwą na jesieni 2006.Wisła (łac. Vistula) – najdłuższa rzeka Polski, o długości 1047 km. Jest także najdłuższą rzeką uchodzącą do Morza Bałtyckiego.

5 maja 2006 roku zawiązano koalicję. Stanowiska wicepremierów otrzymali kontrowersyjni politycy – Roman Giertych i Andrzej Lepper. Po kolejnych kryzysach, koalicja rządząca rozpadła się i 7 września 2007 roku Sejm podjął decyzję o skróceniu kadencji.

Wybory parlamentarne 2007[ | edytuj kod]

Osobny artykuł: Wybory parlamentarne w Polsce w 2007 roku.

Donald Tusk premier w latach 2007–2014

Wybory parlamentarne przeprowadzone 21 października 2007 wygrała PO, uzyskując 41,51% głosów, co dało 210 mandatów w sejmie. Drugie miejsce zajęło PiS, które zdobyło 32,11% głosów, co dało 166 posłów. Kolejne miejsca zajęła koalicja Lewica i Demokraci (SLD, SDPL, PD, UP), zdobywając 13,2% głosów – 53 mandaty. Do Sejmu weszło też PSL, uzyskując 8,91% głosów, co dało 31 mandatów poselskich. W Sejmie nie znalazły się za to współrządzące w poprzedniej kadencji LPR i Samoobrona, które nie przekroczyły 5 procentowego progu wyborczego. PO utworzyła rząd w koalicji z PSL. Premierem nowego rządu został Donald Tusk, a prezes PSL Waldemar Pawlak został wicepremierem i ministrem gospodarki. W Senacie bezwzględną większość mandatów zdobyła PO.

Józef Zych (ur. 23 marca 1938 w Giedlarowej) – polski prawnik i polityk, poseł na Sejm nieprzerwanie od 1989 (X, I, II, III, IV, V, VI i VII kadencji), były marszałek i wicemarszałek Sejmu.Partia Demokratyczna – demokraci.pl (Partia Demokratyczna, PD) – polska centrowa partia polityczna, powstała w 2005 z przekształcenia Unii Wolności.

Wybory do Parlamentu Europejskiego 2009[ | edytuj kod]

Osobny artykuł: Wybory do Parlamentu Europejskiego w Polsce w 2009 roku.

Wybory do Parlamentu Europejskiego przeprowadzone zostały 7 czerwca. Przy frekwencji 24,53% wygrała PO, uzyskując 44,43% głosów. Drugie miejsce zajęło PiS, które zdobyło 27,4% głosów, co dało 15 posłów. Kolejne miejsca zajęła koalicja SLD-UP, zdobywając 12,34% głosów – 7 mandatów. Do europarlanentu weszło też PSL, uzyskując 7,01% głosów, co dało 3 mandaty.

Janusz Ryszard Korwin-Mikke (ur. 27 października 1942 w Warszawie) – polski publicysta i polityk, poseł na Sejm I kadencji, były prezes Unii Polityki Realnej oraz Wolności i Praworządności, prezes Kongresu Nowej Prawicy.Wybory prezydenckie w Polsce w 1990 r. pierwsze powszechne wybory odbyły się 25 listopada (I tura) i 9 grudnia (II tura). O stanowisko prezydenta ubiegało się 6 kandydatów: Roman Bartoszcze, Włodzimierz Cimoszewicz, Tadeusz Mazowiecki, Leszek Moczulski, Stanisław Tymiński, Lech Wałęsa; kilku innych (m.in. Janusz Korwin-Mikke, Władysław Siła-Nowicki, Bolesław Tejkowski, Kornel Morawiecki, Jan Ludwik Bratoszewski, Edward Mizikowski, Waldemar Trajdos, Józef Onoszko, Janusz Bryczkowski) nie zdołało zebrać wymaganych 100 tys. podpisów poparcia. Frekwencja wyborcza w I turze wyniosła 60,6%, a w II – 53,4%.

Katastrofa lotnicza w Smoleńsku[ | edytuj kod]

Osobny artykuł: Katastrofa polskiego Tu-154 w Smoleńsku.

Lech Kaczyński Prezydent Polski w latach 2005–2010

Szczątki samolotu na miejscu katastrofy (10 kwietnia 2010)

10 kwietnia 2010 samolot rządowy z polską delegacją na uroczystości związane z 70. rocznicą zbrodni katyńskiej, z prezydentem RP Lechem Kaczyńskim na czele, rozbił się podchodząc do lądowania w Smoleńsku. Zginęli wszyscy uczestnicy lotu (96 osób).

Wiosna Roberta Biedronia (Wiosna) – polska centrolewicowa partia polityczna, której powstanie ogłoszono 3 lutego 2019 podczas konwentu założycielskiego. Partia została zarejestrowana 29 czerwca 2018 pod nazwą Kocham Polskę. Podczas konwentu założycielskiego przyjęła nazwę „Wiosna”, a jej prezesem został Robert Biedroń (zastępując Monikę Gotlibowską). Charakter ideowy ugrupowania jest socjaldemokratyczny, socjalliberalny, antyklerykalny, feministyczny i proekologiczny. Narodowy Bank Polski (NBP) – polski bank centralny z siedzibą w Warszawie. Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP.

Zgodnie z Konstytucją RP, marszałek Sejmu Bronisław Komorowski przejął obowiązki prezydenta RP, a po jego rezygnacji marszałek Senatu Bogdan Borusewicz, a następnie nowy marszałek Sejmu Grzegorz Schetyna.

Wybory prezydenckie 2010[ | edytuj kod]

Osobny artykuł: Wybory prezydenckie w Polsce w 2010 roku.

Bronisław Komorowski Prezydent Polski w latach 2010–2015

I tura przedterminowych wyborów prezydenckich odbyła się 20 czerwca i nie przyniosła ostatecznego rozstrzygnięcia. Najwięcej głosów (41,54%) otrzymał kandydat PO Bronisław Komorowski, drugi wynik osiągnął kandydat PiS Jarosław Kaczyński (36,46%). Kolejne miejsca zajęli Grzegorz Napieralski – kandydat SLD (13,68%) i Janusz Korwin-Mikke (Wolność i Praworządność) – 2,48%. W II turze, która odbyła się 4 lipca zwyciężył Bronisław Komorowski uzyskując 53,01% głosów, Jarosław Kaczyński zdobył 46,99% głosów. 6 sierpnia 2010 Bronisław Komorowski został zaprzysiężony przed Zgromadzeniem Narodowym na prezydenta RP.

Gospodarka planowa, gospodarka nakazowo-rozdzielcza — gospodarka, opierająca się na założeniach planów kilkuletnich, określających najważniejsze cele rozwoju państwa.Wodzisław Śląski (niem. Loslau, cz. Vladislav, łac. Vladislavia) – miasto w południowej Polsce, w województwie śląskim w pobliżu granicy z Czechami, ośrodek administracyjny powiatu wodzisławskiego. Położone geograficznie na Płaskowyżu Rybnickim (będącym częścią Wyżyny Śląskiej), nad rzeką Lesznicą, historycznie zaś na Górnym Śląsku.

Wybory parlamentarne 2011[ | edytuj kod]

Osobny artykuł: Wybory parlamentarne w Polsce w 2011 roku.

Przewodnicząca PO, premier w latach 2014–2015 – Ewa Kopacz

Wybory parlamentarne przeprowadzone 9 października 2011 wygrała PO, uzyskując 39,18% głosów, co dało 207 mandatów w sejmie. Drugie miejsce zajęło PiS, które zdobyło 29,89% głosów, co dało 157 posłów. Kolejne miejsca zajął Ruch Palikota, zdobywając 10,02% głosów – 40 mandatów. Do Sejmu weszło też PSL, uzyskując 8,36% głosów – 28 mandatów i SLD, uzyskując 8,24% głosów, co dało 27 mandatów poselskich. W Sejmie nie znalazło się za to PJN, które nie przekroczyło 5 procentowego progu wyborczego. PO utworzyła ponownie rząd w koalicji z PSL. Premierem nowego rządu powtórnie został Donald Tusk, a prezes PSL Waldemar Pawlak znów został wicepremierem i ministrem gospodarki. W Senacie bezwzględną większość mandatów, tak, jak w poprzednich wyborach, zdobyła PO.

Polska, Rzeczpospolita Polska – państwo unitarne w Europie Środkowej, położone między Morzem Bałtyckim na północy a Sudetami i Karpatami na południu, w dorzeczu Wisły i Odry. Powierzchnia administracyjna Polski wynosi 312 679 km², co daje jej 70. miejsce na świecie i dziewiąte w Europie. Zamieszkana przez ponad 38,5 miliona ludzi, zajmuje pod względem liczby ludności 34. miejsce na świecie, a szóste w Unii Europejskiej.Hanna Suchocka (ur. 3 kwietnia 1946 w Pleszewie) – polska polityk, radca prawny i nauczyciel akademicki. W latach 1992–1993 premier Polski, minister sprawiedliwości w rządzie Jerzego Buzka, w latach 2001–2013 ambasador Rzeczypospolitej Polskiej przy Stolicy Apostolskiej oraz Zakonie Maltańskim. Posłanka na Sejm PRL VIII kadencji i na Sejm X, I, II i III kadencji.

Wybory do Parlamentu Europejskiego 2014[ | edytuj kod]

Osobny artykuł: Wybory do Parlamentu Europejskiego w Polsce w 2014 roku.

Wybory do Parlamentu Europejskiego przeprowadzone zostały 25 maja. Przy frekwencji 23,83% wygrała PO, uzyskując 32,13% głosów i 19 mandatów. Drugie miejsce zajęło PiS, które zdobyło 31,78% głosów i także 19 posłów. Kolejne miejsca zajęła koalicja SLD-UP, zdobywając 9,44% głosów – 5 mandatów. Do Europarlamentu weszła też Nowa Prawica – Janusza Korwin-Mikke, uzyskując 7,15% głosów, oraz PSL z wynikiem 6,80% co dało obu partiom po 4 mandaty.

Łaba (czes. Labe, niem. Elbe) – rzeka w Czechach i Niemczech o długości 1165 km (370 km w Czechach) i powierzchni dorzecza 144 055 km² (w Czechach 51 394 km²).Akcja Wyborcza Solidarność (AWS) – koalicyjne ugrupowanie polityczne o charakterze centroprawicowym, powstałe 8 czerwca 1996, sprawujące władzę w Polsce w latach 1997–2001, którego założycielem był Marian Krzaklewski. Skupiało wiele ugrupowań o różnym charakterze i poglądach, głównie chrześcijańsko-demokratycznych i centroprawicowych. W okresie od 10 listopada 1997 do 6 czerwca 2000 tworzyła koalicję rządową z Unią Wolności, a następnie, po wystąpieniu UW z koalicji, do 19 października 2001 – rząd mniejszościowy. Przewodniczącym AWS (a później także Klubu Parlamentarnego AWS) był Marian Krzaklewski. Premierem z ramienia koalicji był Jerzy Buzek (jego rząd otrzymał wotum zaufania 11 listopada 1997).

Wybory prezydenckie 2015[ | edytuj kod]

Osobny artykuł: Wybory prezydenckie w Polsce w 2015 roku.

I tura wyborów prezydenckich odbyła się 10 maja i nie przyniosła ostatecznego rozstrzygnięcia. Najwięcej głosów (34,76%) otrzymał kandydat PiS Andrzej Duda, drugi wynik osiągnął kandydat popierany przez PO i ubiegający się o reelekcję Bronisław Komorowski (33,77%). Kolejne miejsca zajęli Paweł Kukiz – kandydat bezpartyjny (20,8%) i Janusz Korwin-Mikke (KORWiN) – 3,26%. W II turze, która odbyła się 24 maja zwyciężył Andrzej Duda uzyskując 51,55% głosów i wygrywając z urzędującym prezydentem Bronisławem Komorowskim, który zdobył 48,45% głosów. Zaprzysiężenie Andrzeja Dudy na Prezydenta RP odbyło się 6 sierpnia 2015 roku przed Zgromadzeniem Narodowym.

Transformacja systemowa w Polsce – ogół zmian zapoczątkowanych w Polsce w latach 80. XX wieku, które ukierunkowane są na budowę wolnego rynku, stworzenie społeczeństwa obywatelskiego oraz demokratyzację.Referendum zostało przeprowadzone 29 listopada 1987 na mocy przyjętej pół roku wcześniej Ustawy o konsultacjach społecznych i referendach. Było jednym z elementów ogólnonarodowej dyskusji na temat drugiego etapu reformy. Pierwotnie referendum miało dotyczyć konkretnych zmian ustrojowych, w tym zwłaszcza powołania urzędu prezydenta (chodziło o umocnienie pozycji gen. Wojciecha Jaruzelskiego). Zamiast tego zadano społeczeństwu następujące pytania:

Wybory parlamentarne 2015[ | edytuj kod]

Jarosław Kaczyński, prezes PiS, premier w latach 2006–2007

Mateusz Morawiecki premier od 2017 roku

Osobny artykuł: Wybory parlamentarne w Polsce w 2015 roku.

Wybory zostały przeprowadzone 25 października 2015. Do Sejmu weszło 5 partii. Zwycięski komitet wyborczy Prawo i Sprawiedliwość, który uzyskał 37,58% głosów (235 mandatów), po raz pierwszy od 1989 roku zdobył większość umożliwiającą sformowanie samodzielnego rządu. Do Sejmu dostały się także: Platforma Obywatelska, Kukiz’15, Nowoczesna i Polskie Stronnictwo Ludowe. Poza parlamentem znalazła się lewica. Premierem została Beata Szydło zastąpiona następnie w 2017 roku przez Mateusza Morawieckiego.

Beata Maria Szydło z domu Kusińska (ur. 15 kwietnia 1963 w Oświęcimiu) – polska polityk, samorządowiec, posłanka na Sejm V, VI i VII kadencji.Polskie Stronnictwo Ludowe (PSL) – centrowa partia agrarystyczna, powstała 5 maja 1990 z połączenia PSL-Odrodzenie (będącego kontynuacją ZSL) oraz wilanowskiego PSL.

Wybory do Parlamentu Europejskiego 2019[ | edytuj kod]

Osobny artykuł: Wybory do Parlamentu Europejskiego w Polsce w 2019 roku.

Wybory do Parlamentu Europejskiego przeprowadzone zostały 26 maja. Przy frekwencji 45,68% wygrało Prawo i Sprawiedliwość, uzyskując 45,38% głosów i 26 mandatów. Drugie miejsce zajęła Koalicja Europejska, która zdobyła 38,47% głosów i 22 posłów. Kolejne miejsce zajęła Wiosna, zdobywając 6,06% głosów – 3 mandaty.

Marszałek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej – najwyższy przedstawiciel Senatu Rzeczypospolitej, stojący na straży jego praw i godności. Obecnie stanowisko to zajmuje Bogdan Borusewicz (niezależny, wybrany do Senatu RP z listy Platformy Obywatelskiej).Godło Polski, jest obowiązującym symbolem Rzeczypospolitej Polskiej, obok flagi i hymnu. Jego archetypem jest dynastyczny herb Piastów – pierwszych władców Polski.

Wybory parlamentarne 2019[ | edytuj kod]

Osobny artykuł: Wybory parlamentarne w Polsce w 2019 roku.

Wybory zostały przeprowadzone 13 października 2019. Do Sejmu weszło 5 komitetów wyborczych. Zwycięski komitet wyborczy Prawo i Sprawiedliwość, który uzyskał 43,59% głosów (235 mandatów), po raz drugi zdobył większość umożliwiającą sformowanie samodzielnego rządu. Do Sejmu dostały się także: Koalicja Obywatelska, Sojusz Lewicy Demokratycznej, Polskie Stronnictwo Ludowe i Konfederacja Wolność i Niepodległość. Zwycięski komitet wyborczy nie zdobył większości w Senacie pomimo uzyskania największej liczby mandatów. Frekwencja wyniosła 61,74%.

Reforma systemu oświaty – reforma realizowana w Polsce od 1 września 1999, która doprowadziła po trzech latach do przekształcenia obowiązującego od 1968 r. dwustopniowego systemu szkolnictwa w strukturę trzystopniową.Dochód realny - dochód nominalny skorygowany o poziom inflacji. Od wysokości dochodu realnego zależy siła nabywcza konsumenta, czyli ilość dóbr i usług, które może on nabyć na dochód nominalny. Wzrostowi dochodu nominalnego może towarzyszyć obniżenie dochodu realnego. Opisana sytuacja ma miejsce, gdy ceny dóbr i usług rosną szybciej niż płace, czyli dochody pieniężne.

Pandemia COVID-19 w Polsce[ | edytuj kod]

Osobny artykuł: Pandemia COVID-19 w Polsce.

Pierwszy przypadek zakażenia wirusem SARS-CoV-2 stwierdzono 4 marca 2020 w Zielonej Górze. W okresie od 14 do 20 marca obowiązywał w Polsce stan zagrożenia epidemicznego, a od 15 marca wprowadzono na granicach Polski kordon sanitarny, znacząco ograniczający ruch graniczny. Od 20 marca obowiązuje w Polsce stan epidemii. Z powodu pandemii nie odbyła się zaplanowana na 10 maja pierwsza tura wyborów prezydenckich.

Adam Krzysztof Struzik (ur. 1 stycznia 1957 w Kutnie) – polski polityk i samorządowiec, lekarz. Marszałek Senatu w latach 1993–1997, senator II, III i IV kadencji, od 2001 marszałek województwa mazowieckiego.Okrągły Stół – negocjacje prowadzone od 6 lutego do 5 kwietnia 1989 przez przedstawicieli władz Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, demokratycznej opozycji oraz strony kościelnej (przedstawiciele Kościoła katolickiego i Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego).

Podstrony: 1 [2] [3] [4]

w oparciu o Wikipedię (licencja GFDL, CC-BY-SA 3.0, autorzy, historia, edycja)

Warto wiedzieć że... beta

Wybory prezydenckie w Polsce odbyły się na terenie całego kraju oraz w kilkudziesięciu obwodach wyborczych ulokowanych za granicą Polski. W wyniku głosowania czwartym prezydentem III Rzeczypospolitej (a trzecim wybranym w wyborach powszechnych) został Lech Kaczyński, który zastąpił Aleksandra Kwaśniewskiego.

Wybory prezydenckie – wybory prezydenta odbywają się w Polsce co 5 lat, chyba że z jakiegoś powodu kadencja prezydenta zakończy się szybciej. Ta sama osoba może sprawować urząd prezydenta jedynie przez dwie kadencje. Bierne prawo wyborcze przysługuje wszystkim obywatelom Rzeczypospolitej Polskiej, którzy ukończyli 35 lat, nie są pozbawieni praw wyborczych do Sejmu i zbiorą przynajmniej 100 tysięcy podpisów osób popierających ich kandydaturę. Czynne prawo wyborcze posiadają wszyscy pełnoletni obywatele Polski, również ci zamieszkali na stałe za granicą (od 2000 roku mogą głosować również w drugiej turze).

Bezpartyjny Blok Wspierania Reform (BBWR) – polski komitet wyborczy, którego powstanie zapowiedział Lech Wałęsa 1 czerwca 1993 podczas konferencji prasowej w ogrodach Belwederu. Miał on odnosić się do tradycji piłsudczykowskiego Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem. BBWR został zarejestrowany sądownie 30 listopada 1993 jako stowarzyszenie. W 7 stycznia 1994 podczas posiedzenia założycieli funkcję przewodniczącego powierzono Zbigniewowi Relidze. Funkcję przewodniczącego pełnił do czasu zwołania zjazdu stowarzyszenia. W listopadzie tego samego roku ustąpił i odszedł z BBWR. Bezpartyjny Blok Wspierania Reform był formacją polityczną mającą stworzyć w nowym parlamencie zaplecze Prezydenta RP, który liczył na uzyskanie przez swoje ugrupowanie co najmniej 25% głosów. W wyniku wyborów parlamentarnych, które odbyły się 19 września 1993, BBWR uzyskał 746 653 głosy, tj. 5,41% poparcia, co przełożyło się na 18 mandatów parlamentarnych (16 sejmowych i 2 senackie). Już wówczas Lech Wałęsa zaczął się dystansować od swojej nowej formacji.

Pewex (skrót od Przedsiębiorstwo Eksportu Wewnętrznego) – sieć sklepów i kiosków walutowych w PRL, powstałych w 1972 z przekształcenia sklepów dewizowych banku PeKaO, w których można było kupić za waluty wymienialne towary niedostępne w innych sklepach lub trudno dostępne, zarówno importowane jak i krajowe. Z tego powodu marka Pewex była w czasach PRL synonimem towarów luksusowych.

Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (konstytucja stalinowska, konstytucja lipcowa) – polska konstytucja uchwalona przez Sejm Ustawodawczy 22 lipca 1952, opublikowana 23 lipca 1952, weszła w życie 23 lipca 1952 z mocą obowiązującą od 22 lipca 1952 i zmieniona z dniem 1 stycznia 1990 w Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej. Opracowana w pierwotnej postaci według wzoru stalinowskiej konstytucji ZSRR z 1936.

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej – zgodnie z Konstytucją, najwyższy przedstawiciel polskich władz, gwarant ciągłości władzy państwowej, najwyższy organ państwa w zakresie władzy wykonawczej, czuwa nad przestrzeganiem postanowień i przepisów Konstytucji, zwierzchnik Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

Wybory parlamentarne w Polsce w 2015 – wybory do Sejmu i Senatu. Na mocy postanowienia prezydenta RP Bronisława Komorowskiego z dnia 17 lipca 2015, zmienionego postanowieniem z dnia 3 sierpnia 2015 odbyły się 25 października 2015.