Hurtnica pospolita, hurtnica zwyczajna, hurtnica czarna (łac. Lasius niger) – gatunek błonkówki z rodziny mrówkowatych. Pierwotnie palearktyczny, ale zawleczony do Nearktyki. W Europie często spotykany. Należy do myrmekofauny miast.

Królowa osiąga długość do 9 mm. Robotnice długości około od 3,5 do 5 mm. Loty godowe odbywają się od czerwca do sierpnia. Podczas pierwszej rójki można zauważyć na ścieżkach wiele królowych bez skrzydeł, które zostały odrzucone po locie godowym, szukających miejsca do założenia kolonii. Hurtnica zwyczajna zakłada gniazdo w sposób klasztorny, składając jaja i wychowując pierwsze mrówki bez konieczności pożywiania się poza gniazdem.

Występowanie[ | edytuj kod]

L. niger jest jednym z najpospolitszych palearktycznych gatunków mrówek. Naturalnym miejscem jego występowania są północne tereny Europy i Azji, łącznie z Zabajkalem (wschodnią Syberią) i Mongolią. Gatunek został introdukowany na teren północnej Afryki i na północno-zachodnią część USA. W Ameryce zasiedla południową Alaskę, południową Kanadę i północne stany USA z rozszerzeniem na południe w Appalachach, Sierra Nevada i Górach Skalistych.

Występuje w północnej Afryce (m.in. w Algierii), gdzie jest jednak rzadkim gatunkiem. Najbardziej na wschód wysuniętymi miejscami występowania jest rejon rzeki Bodoncz gol w zachodniej Mongolii i region południowego Bajkału. W Polsce L. niger występuje na obszarze całego kraju.

Dokładne granice jego rozmieszczenia są trudne do określenia z racji wyodrębnienia w 1992 przez Seiferta gatunku bliźniaczego – Lasius platythorax – którego przedstawiciele zaliczani byli do tej pory do gatunku Lasius niger. Poznanie tych granic wymaga zaktualizowania dotychczasowych informacji.

Budowa[ | edytuj kod]

Długość ciała robotnic wynosi od 3,5 do 5 mm, królowych do 9 mm, a samców między 4 a 6 mm. Robotnice mrówek gatunku Lasius niger, podobnie jak pokrewnych gatunków L. alienus, L. platythorax, L. brunneus, L. pallitarsus i L. neoniger, są stosunkowo niewielkie i monomorficzne. Ubarwienie robotnic waha się od żółtawobrązowego po szaroczarne, królowych od brązowego do brązowoczarnego, a samców od brązowego do czarnego. Samice (robotnice i królowe) mają sercowatą głowę z 12-członowymi czułkami, a po grzbietowej stronie trzonków czułków dość krótkie, odstające włoski; rozmiary najdłuższych z nich nie przekraczają połowy szerokości odsiebnej części trzonka. Odstające włoski znajdują się również na zewnętrznej krawędzi goleni tylnej pary odnóży. Długość głaszczków szczękowych większa niż spodu głowy. Tworzące gęste omszenie nadustka włoski rozlokowane są w odległościach od 3,5 do 4 razy mniejszych niż ich długość. Wgłębienie na zapleczu samic dość strome i głębokie, a wierzch pozatułowia wypukły i zaokrąglony. Ponadto królowe tego gatunku można odróżnić od królowych bliźniaczego L. platythorax po wskaźniku mezosomalnym wynoszącym mniej niż 1,7. Samce, podobnie jak u innych gatunków z rodzaju, mają trójkątną w obrysie głowę, wydłużone żuwaczki, 13-członowe czułki i mały, trójkątny w obrysie odwłok.