Hinduizm

OM – zapis sylaby będącej symbolem hinduizmu

Swastyka hinduistyczna

Hinduizm – określenie zbiorcze na grupę wierzeń religijnych, wyznawanych głównie na Półwyspie Indyjskim.

Panteizm – pogląd filozoficzny i teologiczny (niekiedy religijny) utożsamiający wszechświat (lub naturę) z Bogiem (lub absolutem). Neguje istnienie Boga jako istoty rozumnej, głosi zaś przenikanie absolutu we wszystkie substancje ziemskie. Panteizm często łączył się z ideami rozumnego rozwoju wszechświata, jedności, wieczności oraz żywości świata materialnego.Śudra ( dewanagari शूद्र, transliteracja śūdra, ang. Shudra ) – najniższa spośród czterech warn - statusów społecznych. Wyżej w hierarchii stoją wajśjowie, jeszcze wyżej kszatrijowie, a najwyżej bramini. Tradycyjnie nie przysługuje im odprawienie ceremonii upanajana. Przeznaczeniem śudrów jest służenie trzem wyższym klasom.

Rozmaite odłamy hinduizmu wyznaje prawie 1 miliard ludzi, z których ok. 910 milionów mieszka w Indiach i Nepalu (łącznie). Inne państwa ze znacznym odsetkiem hinduistów to: Bangladesz, Sri Lanka, Pakistan, Indonezja, Singapur, Gujana, Surinam, Fidżi, Mauritius, Trynidad i Tobago, Republika Południowej Afryki. W związku z tym hinduizm, traktowany zbiorczo, jest trzecią pod względem liczby wyznawców religią świata.

Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Kryszny (ang. International Society for Krishna Consciousness, w skrócie ISKCON), powszechnie znane jako Hare Kryszna – to hinduistyczna tradycja religijna określana jako gaudija wisznuizm wywodząca się z Bengalu Zachodniego i nauk Ćajtanji Mahaprabhu. Na Zachodzie nurt został spopularyzowany przez Bhaktivedantę Swamiego Prabhupadę, pierwszy ośrodek misyjny poza Indiami założony został przez Bhaktivedantę Swamiego w Nowym Jorku w roku 1966 . W Polsce MTŚK zostało oficjalnie zarejestrowane i wpisane pod numerem 30 do "Rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych" Ministerstwa Spraw Wewnętrznych dnia 31 stycznia 1990.Absolut (łac. absolutus – bezwarunkowy, niezwiązany) – osobowy lub bezosobowy pierwotny byt, doskonały, najwyższy, pełny, całkowicie niezależny, nieuwarunkowany i niczym nieograniczony.

Istnieje bardzo wiele odłamów hinduistycznych, różniących się zarówno wierzeniami na temat Boga, jak i praktykami. Ich wyznawców łączy przede wszystkim:

1. Szacunek dla świętych ksiąg – Wed
2. Wiara w reinkarnację
3. Wiara w prawo akcji i reakcji (karma)
4. Dążenie do wyzwolenia, różnie rozumianego przez poszczególne odłamy.

Duże różnice doktrynalne powodują duże trudności ze zdefiniowaniem hinduizmu.

Różne odłamy hinduizmu zawierają cechy monoteizmu, monizmu, panteizmu, henoteizmu, panenteizmu, politeizmu czy nawet ateizmu. Generalnie hinduizm uznaje, że każda wiara, która prowadzi do Boga, jest dobra.

Śiwaizm kaszmirski (dewanagari कश्मीर शैवदर्शन, trl. kaśmīr śaivadarśana, ang. Kashmir shaivism ) – jedna z sześciu głównych szkół śiwaizmu (trzech do dziś istniejących). Praktykowany jest w Kaszmirze i generalnie w Indiach północnych, a także w innych częściach Indii i reszty świata. Głównymi eksponentami byli: Wasugupta, Abhinawagupta i Kszemaradźa.Azja Południowo-Wschodnia – nazwa stosowana dla określenia regionu Azji obejmującego Półwysep Indochiński i Archipelag Malajski wraz z Filipinami. Obejmuje on zatem następujące państwa: Mjanma, Tajlandia, Kambodża, Laos, Wietnam, Malezja, Singapur, Indonezja, Timor Wschodni, Brunei i Filipiny. Zajmują one powierzchnię około 4,495 mln km², z liczbą ludności przekraczającą 550 mln mieszkańców (szacunek na rok 2004).

W hinduizmie istnieje wiara w bóstwa – dewy (bóstwa męskie) i dewi (bóstwa żeńskie), które są zwykle traktowane albo jako emanacje jedynego Boga lub (rzadziej) jako istoty niższe (odpowiedniki aniołów w religiach abrahamowych). Ich przeciwnikami są źli asurowie.

Hinduizm ma ogromny zbiór świętych pism. Dzieli się je na śruti – literaturę wedyjską – Wedy oraz smryti – literaturę początkowo niekanoniczną, w skład której wchodzą eposy: Ramajana i Mahabharata (w tym na szczególną uwagę zasługuje jedna z jej ksiąg – Bhagawadgita), Purany oraz Manusmryti. Istnieją również inne księgi uznawane za święte tylko przez niektóre hinduistyczne odłamy bądź ruchy religijne. Dla części hinduistów kanon świętych ksiąg jest w dalszym ciągu otwarty, a nawet w niektórych nurtach za święte uznawane są święte teksty innych wyznań.

Joga (sanskryt योग) – jeden z sześciu ortodoksyjnych (tzn. uznających autorytet Wed) systemów filozofii indyjskiej, zajmujący się związkami pomiędzy ciałem a umysłem (świadomością i duchem). Oznacza to, że poprzez odpowiedni trening ciała (w tym ascezę), dyscyplinę duchową (medytację) i przestrzeganie zasad etycznych, deklaruje ona możliwość przezwyciężenia prawa karmana i wyzwolenia praktykującego z kręgu wcieleń (sansara).Brahman (sanskryt ब्राह्मण) – w filozofii indyjskiej i hinduizmie bezosobowy aspekt Absolutu posiadający w pełni cechę wieczności (sat).

Z reguły za symbol religii hinduistycznej uważa się znak: „OM”. Czasami też symbolem hinduizmu jest swastyka hinduistyczna. Z hinduizmu (i poprzedzającego go braminizmu) wywodzi się wiele innych religii, m.in. buddyzm, dźinizm, sikhizm, adźiwikowie (pośrednio).

Dawniej hinduizm badano głównie jako strukturę opozycyjną do uniwersalistycznych religii Indii (buddyzmu czy islamu), zwracając uwagę głównie na to, że nie ma on jednolitej struktury organizacyjnej, formy kultu i doktryna są zmienne i płynne, nie ma rozbudowanych, uniwersalnych instytucji. Obecnie zwraca się jednak uwagę na to, że obraz akcentujący wyłącznie te czynniki nie jest pełny i w dużej mierze wywodzi się ze światopoglądu angielskich kolonizatorów, którzy uważali, że umysłowość indyjska nie jest zdolna do tworzenia jakiejś własnej, osobnej i trwałej organizacji społecznej. Skutkiem tego stanu rzeczy jest także to, że niewspółmiernie rozwinięte są badania nad tradycją aryjską i bramińską (w tym tradycją wedyjską, bramińsko-teologiczną i filozoficzna) w dziejach hinduizmu, podczas gdy badania nad elementami tubylczymi i współczesnymi ciągle pozostają w pewnej mierze zaniedbane. Istnieją wciąż także duże luki w badaniach nad hinduizmem na południu Indii.

Paśupatowie – jedna z sześciu głównych szkół śiwaizmu. Jest ona najstarszą śiwaicką sampradają. Składała się przeważnie z ascetów. Byli systemem monoteistycznym i dualistycznym. Dualistycznym, gdyż czynili rozróżnienie między trzema rodzajami bytu: Bogiem, duszami i materią.Mauritius, Republika Mauritiusu – państwo wyspiarskie położone w południowo-zachodniej części Oceanu Indyjskiego, około 900 km na wschód od Madagaskaru. Wyspa jest częścią archipelagu Maskarenów. Poza wyspą do Mauritiusa należą wyspy: Rodrigues (w odległości 563 km na wschód od wyspy głównej), archipelag Cargados Carajos (402 km na północ) i Wyspy Agalega (933 km na północ). Około 174 km na południowy zachód od Mauritiusa położony jest Reunion.

Spis treści

1 Etymologia

2 Wierzenia

2.1 Koncepcja Boga i sił wyższych

2.1.1 Dewy i dewi

2.1.2 Awatarowie

2.2 Koncepcje duszy

2.3 Reinkarnacja, karma i sansara

2.4 Ezoteryka i mistyka

2.5 Stworzenie wszechświata i eschatologia

2.6 Podział czasu

2.7 Czas i przeznaczenie

3 Etyka

4 Święte pisma

5 Historia

6 Odłamy

7 Praktyki

8 Aspekty społeczne

8.1 Warny

8.2 Rodzina

8.3 Zwierzęta

8.3.1 Święte krowy

9 Hinduizm a kultura

9.1 Filozofia

9.2 Literatura

9.3 Muzyka i taniec

10 Wpływ na inne religie

11 Zobacz też

12 Przypisy

13 Bibliografia

14 Linki zewnętrzne

Etymologia

Perski termin Hindu pochodzi od sanskryckiego słowa Sindhu oznaczającego rzekę Indus i wykorzystany był przez perskich geografów do określania ludów mieszkających za tą rzeką. Terminy Hindu i Hindoo wykorzystane były przez Brytyjczyków pod koniec XVIII wieku w odniesieniu do mieszkańców Hindustanu. Wkrótce określenie Hindu zaczęło się odnosić do każdego Indusa (w sensie: mieszkańca Indii) wyznania innego niż islam, chrześcijaństwo, sikhizm i dżinizm. Około 1830 r. Brytyjczycy przez dołączenie do słowa Hindu przyrostka ism i utworzyli używaną dziś nazwę hinduizm (w angielskiej formie jako Hinduism). W pierwszej połowie XIX wieku rozpowszechnił się on w Europie dla przeciwstawienia religii indyjskich buddyzmowi i dżinizmowi. Sami wyznawcy na określenie swojej religii używają nazwy sanātanadharma, czyli odwieczny porządek.

Mahapralaja - pojęcie pochodzące z sanskrytu oznaczające pożar świata, ostateczny rozpad przejawionego wszechświata, ogień z nieba, ekpyrosis. Może oznaczać koniec życia Brahmy. Niekiedy interpretowane jako wielki krach - przeciwieństwo wielkiego wybuchu.Wedy, Weda (dewanagari वेद , "wiedza"; podobieństwo tych słów wynika ze wspólnego językowego praprzodka indosłowiańskiego) – święte księgi hinduizmu, najstarsza grupa religijnych tekstów sanskryckich, które stanowiły całość ówczesnej wiedzy człowieka o świecie ludzi i bogów; antologia tekstów z różnych okresów, o różnej tematyce, budowie i przeznaczeniu. Objętością Wedy przewyższają Biblię sześciokrotnie.

Wierzenia

Koncepcja Boga i sił wyższych

Z uwagi na to, że hinduizm nie jest jednolitym zbiorem wierzeń, z jasno zdefiniowaną doktryną, można w obrębie hinduizmu napotkać różne poglądy na naturę bóstwa. Odłamy hinduizmu zawierają cechy monoteizmu, monizmu, panteizmu, henoteizmu, panenteizmu, a nawet, według niektórych, szeroko pojmowanego politeizmu czy ateizmu. Upaniszady, Wedy i inne święte księgi hinduistyczne takie jak Bhagawadgita czy Bhagawatapurana prezentują pogląd, że istnieje tylko jeden absolut (co często - mylone z jednym Bogiem - uważane jest za monoteizm). Hinduizm określany jest przez niektórych mianem „pseudopoliteizmu”; według tego poglądu pod powierzchowną warstwą wielobóstwa kryje się warstwa monoteistyczna (jedyny Bóg i jego emanacje, czyli wcielenia). We współczesnym (dziewiętnasto- i dwudziestowiecznym) hinduizmie jego przedstawiciele, tacy jak Ramakryszna, Mahatma Gandhi, Ramana Mahariszi, Paramahansa Jogananda, Swami Rama czy Sathya Sai Baba nauczali i nauczają monoteistycznych koncepcji Boga.

Daśawatara ( dewanagari दशावतार , trl. daśāwatāra , ang. Dasavatara, Dziesięć Awatarów) – to tradycyjne dziesięć najbardziej znanych postaci awatarów Wisznu, które opisuje Garudapurana (1.86.10-11). Awatary te są śmiertelne, po spełnieniu misji na Ziemi umierają .Nawaratri (dewanagari नवरात्रि, trl. nawarātri, dziewięć nocy święto nowej nocy, również Durgapudźa) – święto hinduistyczne ku czci Durgi, obchodzone pod koniec pory deszczowej w miesiącu aświna. Upamiętnia dziewięć dni, podczas których Parwati, żona Śiwy, mogła opuścić męża i odwiedzać swoją matkę.

Dewy i dewi

Śiwa jako medytujący jogin i asceta

W hinduizmie istnieje wiara w bóstwa (sanskryt dewa – bóstwa męskie np. Brahma, Wisznu, i dewi – bóstwa żeńskie, np. Saraswati), które w większości odłamów hinduizmu traktowanie są jako różne postacie i emanacje jedynego Boga bądź też jako istoty astralne, niższe od Boga (podobnie jak anioły w chrześcijaństwie czy islamie). Hinduizm ma najbogatszy panteon ze wszystkich religii. Bóstwa te mają znaczenie mocno symboliczne, w dużej mierze zależne od regionu, w którym są czczone. Każda z głównych grup wierzeń w hinduizmie uznaje swojego dewa za przejaw Absolutu/Brahmana lub Iśwarę (osobowego Boga) (czy też jego głównego awatara). Najpowszechniejszy jest kult Wisznu (w tym jego Awatarów) i Śiwy oraz Dewi. Także prawie wszyscy hinduiści modlą się do Ganeśi, rzadko czci się go jednak jako przejaw Boga jedynego.

Hinduizm a kultura – to zagadnienie związków hinduizmu z kulturą hinduistów jak też ogólnie Hindusów. Ze względu na swój całościowy charakter oraz długi okres wpływów hinduizm wpływał na kształtowanie się kultury – literatury, sztuki i filozofii swoich wyznawców.Kali (dewanagari काली, trl. Kālī, dosł. rodzaj żeński pojęcia "czas" trl. Kālā ,zwana również Maha Kali, trl. Mahā-Kālī) – hinduska bogini czasu i śmierci, pogromczyni demonów i sił zła; w oczach ludzi Zachodu najbardziej przerażająca ze wszystkich bogiń hinduistycznych. Jedna z czterech głównych postaci Śakti, żony Śiwy. Pierwsza z mandali dziesięciu głównych form małżonki boga Śiwy, władczyni cyklu reinkarnacyjnego.

Powyższe bóstwa uzyskały obecny status w połowie I tysiąclecia p.n.e. i zastąpiły bogów drugiej generacji (np. Indra, Waruna), które z kolei były następcami bogów panindoeuropejskich.

W hinduizmie istnieją także miliony innych dewów i dewi. Kulty większości z nich mają charakter lokalny. Ich przedstawienia są ściśle symboliczne.

Awatarowie

Wisznu i Śiwa

Hinduiści wierzą, że Bóg lub bogowie zstępują na Ziemię co kilka tysięcy lat jako awatara, aby wypełnić ważną misję – uratować świat przed upadkiem moralnym (np. Rama lub Kryszna). W przypadku niektórych awatarów (tu chodzi głównie o Buddę) nie ma jasności co do dokładnej misji jaką mieli wypełnić.

Dalitowie (popularnie pariasi, hindi दलित, trl. dalit (uciśnieni), dawniej hindi haridźan, potocznie także niedotykalni) — zbiorcza nazwa określająca różne grupy ludności w indyjskim systemie kastowym. Zaliczają się do nich zarówno osoby należące do najniższych kast (dźati), jak i osoby, które w ogóle znajdują się poza systemem kastowym. Liczebność dalitów szacuje się na około 260 mln (Indie, Bangladesz, Nepal, Sri Lanka). W samych Indiach żyje ich około 150–160 milionów (dane z 1991 r.).Fatalizm – radykalna forma determinizmu. Pogląd mówiący, że przyszłość i wydarzenia, które jeszcze się mają wydarzyć, są już z góry ustalone i nie mogą być zmienione przez żadne działania pojedynczego człowieka, lub całej ludzkości. Fatalizm w różnych odmianach stanowi część wielu religii. Można go odnaleźć w doktrynie stoików; teorie chrześcijańskie skłaniające się do predestynacji zostały w filozofii scholastycznej określone jako „argument lenia”. Typowym przejawem fatalizmu jest tzw. „stoicki spokój”.

Dla większości hinduistów najważniejsze znaczenie ma dziesięciu głównych awatarów (Daśawatarów) Wisznu:

1. Matsja – pod postacią ryby
2. Kurma – pod postacią żółwia
3. Waraha – pod postacią dzika
4. Narasinha – pod postacią pół-człowieka pół-lwa
5. Wamana – pod postacią karła
6. Paraśurama – pod postacią człowieka
7. Rama – pod postacią księcia Ajodhji
8. Kryszna – pod postacią człowieka, urodzonego w rodzinie pasterzy krów, który w przyszłości zostaje władcą
9. Budda – pod postacią człowieka, jednak część hinduistów uważa, że dziewiątym awatarem był Balarama (który zstąpił na Ziemię razem z Kryszną)
10. Kalkin – pod postacią jeźdźca (na białym koniu), którego przyjście ma zwiastować koniec obecnej Kali jugi; większość hinduistów oczekuje na jego przybycie, jednak niektóre odłamy hinduistyczne uważają, że ono już nastąpiło

Zdecydowanie najbardziej czczeni spośród wyżej wymienionych awatarów są Rama i Kryszna.

Filozofia religii - dziedzina filozofii, której głównymi przedmiotami badań są: religia, Bóg oraz poruszająca zagadnienia związane z zakładanymi przez wierzenia religijne faktami, bytami czy spodziewanymi wydarzeniami.Alwarowie (tam: ஆழ்வார்கள் āḻvārkaḷ) – dwunastu tamilskich średniowiecznych poetów i świętych wisznuickich, tworzących w ramach tzw. ruchu bhakti. Zbiór utworzonych przez nich pieśni, Nalajira diwja prabandam (tam: நாலாயிர திவ்யப் பிரபந்தம் Nālāyira tivyap pirapantam, Cztery tysiące boskich kompozycji), stanowi święty kanon tamilskiego wisznuizmu.

Pojawiają się też awatary dewów i dewi innych niż Wisznu, są jednak mniej popularne.

Kali

Zdarza się także, że inne osoby uważane są za awatarów częściowych, na przykład: Wjasa czy Tukaram. Ponadto istnieje wiele hinduistycznych ruchów religijnych, według których przywódcy religijni (głównie dziewiętnasto- i dwudziestowieczni) są awatarami.

Koncepcje duszy

Według hinduizmu dusza jest nieśmiertelna. Dotyczy to zarówno ludzi, jak i zwierząt, roślin i przedmiotów. Przechodzi ona serię wcieleń aż do osiągnięcia mokszy co jest bardziej szczegółowo omówione w tym artykule w sekcji Reinkarnacja, karma i sansara.

Klasyczne tańce indyjskie – tańce religijne pochodzące z terytorium Indii, dzielą się na siedem podstawowych stylów, z których: cztery pochodzą z południa kraju:Filozofia indyjska – filozofia uprawiana na subkontynencie indyjskim oraz na obszarach, w których zaznaczyły się indyjskie wpływy kulturowe (jak Azja Środkowa, Tybet, Indonezja, Indochiny). Powstała niezależnie od filozofii europejskiej i od filozofii chińskiej. Jest ściśle związana z religiami indyjskimi, zwłaszcza z hinduizmem, buddyzmem i dżinizmem.

Zgodnie z hinduizmem dusza została stworzona na podobieństwo Boga, różni się od niego tym, że jeszcze nie jest doskonała, natomiast Bóg tak. Może ona jednak osiągnąć doskonałość i pełne zespolenie z Bogiem.

Reinkarnacja, karma i sansara

W hinduizmie powszechna jest wiara w reinkarnację. Według hinduistów dusza przechodzi przez coraz wyższe postacie – od przedmiotu, przez postać rośliny, zwierzęcia, człowieka (i jeszcze parę wyższych) po zjednoczenie i stopienie się z Brahmanem (Bogiem, Absolutem) raz na zawsze. W skrajnych przypadkach (za karę za popełnienie poważnych zbrodni) dusza może przybrać postać niższą.

Teologia religii – dziedzina teologii oraz religioznawstwa, zajmująca się refleksją nad wierzeniami religijnymi z perspektywy teologii własnej religii. Wyróżnia się dwie odmiany teologii religii: theologia religionis, zajmującą się zjawiskiem religii w ogólności i jej znaczeniem, oraz theologia religionum, badającą doktrynę konkretnej religii. Główną cechą odróżniającą teologię religii od innych subdyscyplin religioznawstwa jest przyjęcie przez nią za punkt odniesienia przeświadczenia o prawdziwości własnej doktryny religijnej, w świetle której rozpatruje ona prawdziwość doktryn innych religii. Teologia religii uprawiana jest głównie w ramach czterech wyznań: chrześcijaństwa, hinduizmu, islamu i judaizmu. Medytacja (łac. meditatio - zagłębianie się w myślach, rozważanie, namysł) – praktyki mające na celu samodoskonalenie, stosowane zwłaszcza w jodze oraz w religiach i duchowości Wschodu (buddyzm, taoizm, konfucjanizm, hinduizm, dżinizm), a ostatnio także przez niektóre szkoły psychoterapeutyczne. Elementy medytacji dają się również zauważyć w chrześcijaństwie (hezychazm) i islamie (sufizm).

Losy duszy (w tym postać, którą przybierze w następnym życiu) warunkowane są przez czyny – poprzez każdy czyn dusza zbiera określoną (dobrą lub złą, zależnie od czynów) karmę, której rezultatem są sukcesy i szczęście lub cierpienia. Gdy te nastąpią, wtedy karma się spala.

Wędrówka dusz, w którą wierzą hinduiści, nazywa się sansarą. Hinduiści dążą do jej zakończenia i zjednoczenia się na zawsze z Bogiem (Brahmanem), co jest możliwe poprzez jedną z trzech dróg – bhaktijogę (miłość i oddanie), dźńanajogę (zdobywanie mądrości duchowej) lub karmajogę (bezinteresowne działanie).

Reinkarnacja (również: metempsychoza, transmigracja; łac. re+in+caro, carnis - ponowne wcielenie) – pogląd, według którego dusza (bądź świadomość) po śmierci ciała może wcielić się w nowy byt fizyczny. Np. dusza jednego człowieka może przejść w ciało nowonarodzonego dziecka lub zwierzęcia czy nawet według niektórych poglądów rośliny. Samo słowo reinkarnacja jest zestawieniem dwóch członów: inkarnacja (wcielenie) i przedrostka re (oznaczającego powtórzenie czegoś). Dosłownie więc reinkarnacja oznacza powtórne wcielenie.Manusmryti ( skr. मनुस्मृति manusmṛti ) – starożytny indyjski traktat dotyczący dharmy, omawiający wszystkie aspekty i przejawy życia jednostki i społeczeństwa. Powstał ok. II w. p.n.e. – II w. n.e.. Tradycja autorstwo przypisuje mitycznemu praojcu ludzkości — Manu.

Reinkarnacja opisana jest w Bhagawadgicie:

Duch porzuca zużyte ciało, by nowe przyoblec, jak człowiek co odzież znoszoną na świeżą zamienia. (Bhagawadgita 2:22)

Namaste

Ezoteryka i mistyka

Zgodnie z większością mistycznych systemów hinduistycznych w ciele człowieka znajduje się siedem głównych ośrodków energii zwanych ćakramami. Każdy z nich odpowiedzialny jest za określone umiejętności i cechy.

Spotykany wśród hinduistów jest także pogląd, że dusze człowieka otaczają trzy ciała, powłoki – ciało fizyczne, ciało astralne i ciało przyczynowe. Zostały one uszeregowane w kolejności od najgęstszej do najmniej gęstej.

Religia w Indiach charakteryzuje się różnorodnością przekonań i praktyk religijnych. Indie są oficjalnie państwem świeckim i nie wyznają żadnej religii państwowej. Subkontynent indyjski jest kolebką czterech dużych religii światowych: hinduizmu, buddyzmu, dżinizmu i sikhizmu. Według spisu z 2011 roku 79,8% ludności Indii praktykuje hinduizm, 14,2% wyznaje islam, 2,3% było jakiegoś wyznania chrześcijańskiego, 1,7% wyznawało sikhizm, 0,7% buddyzm i 0,37% dżinizm. Indie mają największą populację wyznawców zoroastryzmu i bahaizmu na świecie, mimo że religie te początkowo rosły w Persji. Gavin Flood – angielski religioznawca . Profesor The Oxford Centre for Hindu Studies ( OCHS ) w Oxford University od 2008 roku , gdzie równocześnie od października 2005 pełni funkcję dyrektora (Academic Director) .

Wielu hinduistów wierzy też, że istnieją trzy wszechświaty: materialny, astralny i przyczynowy, każdy z nich jest mniej gęsty od poprzedniego.

Stworzenie wszechświata i eschatologia

W obrębie hinduizmu można spotkać dwa różne poglądy na ten temat: monistyczny i dualistyczny. Według pierwszego świat jest tworzony przez Boga cały czas. Według drugiego (zakładającego istnienie trzech osobnych jednostek: Boga, dusz i materii) świat był raz stworzony, gdy Bóg ułożył materię w odpowiednie kształty. Wysnuwano w świętych pismach hinduizmu różne teorie na temat tego w jaki sposób powstał wszechświat – według niektórych powstał ze złotego jaja, według innych ze związku seksualnego itp.

Etnologia religii lub etnoreligioznawstwo dział religioznawstwa badający genezę i rozwój religii pierwotnych ludów nie posiadających koniecznie pisma.Prawa człowieka – koncepcja, według której każdemu człowiekowi przysługują pewne prawa, których źródłem obowiązywania jest przyrodzona godność ludzka. Prawa te mają charakter:

Według hinduizmu, pod koniec kalpy wszechświat zostanie zniszczony, a potem po okresie kolejnej kalpy nowy wszechświat będzie powołany do życia. W momencie zniszczenia wszechświata następuje mahapralaja, czyli „wielkie rozwiązanie”. Inny pogląd, powszechny wśród śiwaitów głosi, że wszechświat jest nieustannie niszczony i powoływany do życia (symbolem tego jest taniec Śiwy-Nataradźy).

Bhagawan Swaminarajan ( gudżarati સ્વામિનારાયણ, dewanagari: स्वामीनारायण, trl. Svāmīnārāyaṇa, właściwie ang. Ghanashyam Pande ) ( ur. 2 kwietnia 1781 – zm. 1 czerwca 1830 ) – hinduistyczny guru, twórca nurtu Swaminarayan zaliczanego do wisznuizmu.Klasyczna muzyka indyjska sięga korzeniami najstarszych dokumentów tradycji hinduistycznej, Wed. Samaweda, jeden z czterech zbiorów wchodzących w skład Wed, szeroko zajmuje się muzyką. Klasyczna muzyka indyjska wywodzi się z praktyk medytacyjnych. Wszystkie cztery formy tych melodii (ragi) mają wpływać na różne czakry (centra energetyczne) na drodze do Kundalini.

Podział czasu

Według hinduizmu czas się dzieli na cztery ery, czyli jugi: Kritajugę (zwaną też Satjajugą), Tretajugę, Dwaparajugę i Kalijugę. Satjajuga jest uważana za erę najwyższej moralności, a podczas następnych następuje spadek moralności ludzi, aż do Kalijugi, gdzie jest on najniższy. Według większości hinduistów obecną erą jest Kalijuga. Kritajuga trwa cztery tysiące lat, Tretajuga trwa trzy tysiące lat, Dwaparajuga dwa tysiące lat, a Kalijuga tysiąc lat, z tym, że jest to podawane w latach Boskich (z których każdy jest 360 razy dłuższy od roku ludzkiego). Czas każdej z tych jug trwa dodatkowo o „zmierzch” i „poranek” trwający jedną dziesiątą głównego czasu trwania każdej jugi. Wszystkie jugi (razem ze zmierzchami i porankami) składają się na Mahajugę trwającą dwanaście tysięcy Boskich lat. Tysiąc Maha jug składa się na jedną kalpę (zwaną też „dniem Brahmy”), czyli okres trwania jednego wszechświata.

Pudźa (dewanagari पूजा , trl. Pūjā, ang. Puja, wielbienie, ofiara, szacunek) – hinduistyczny obrzęd religijny, podczas którego składa się bóstwu ofiarę.Wegetarianizm – rodzaj praktyki (w sensie świadomej i celowej działalności człowieka), charakteryzującej się wyłączeniem z diety mięsa (w tym ryb i owoców morza); może również wiązać się z unikaniem innych produktów pochodzących z uboju zwierząt np. smalcu . Wegetarianizm może być wybrany z pobudek moralnych, zdrowotnych, ekologicznych, bądź ekonomicznych. W języku potocznym przyjmuje się, że wegetarianizm to zbiór kilku diet, które w różnym stopniu ograniczają spożywanie produktów pochodzenia zwierzęcego.

Czas i przeznaczenie

Astrologia jest żywa przede wszystkim wśród ludu, ma jednak swoje uzasadnienie w bramińskiej koncepcji przeznaczenia i bóstw planetarnych. Europejskiemu „przeznaczeniu” odpowiada hinduski dajwam – związany jest on ściśle z położeniem planet w dniu narodzin, dlatego też analiza omenów może umożliwić odczytanie przyszłości. Astrologią zajmują się przeważnie osoby należące do najniższych kast bramińskich, układ gwiazd ma jednak duże znaczenie (w okresie braminizmu o wiele większe niż obecnie) także dla rytuałów ofiarnych. Bramini na podstawie układu gwiazd ustalają momenty właściwe dla ofiar i innych rytuałów – rytuałów przejścia (samskara) i wszystkich ważnych przedsięwzięć społecznych. Praktyka ta wywarła wpływy także na indyjski sposób rządów i prowadzenia wojen. Pierwsze kalendarze powstawały właśnie w tym celu w okresie wedyjskim, były one stopniowo uzupełniane o listy dni pomyślnych i niepomyślnych, daty świąt oraz zaćmień słońca i dat jego wejścia w kolejne znaki zodiaku indyjskiego. Miało to ogromne znaczenie dla rozwoju indyjskiej astronomii. W II w. n.e. kalendarze zostały uzupełnione o dokładne dane o pozycjach planet. W ten sposób ok. V w. ukształtował się indyjski kalendarz rytualny oparty na cyklach 5-letnich, zwany pańćanga. Kalendarz ten z pewnymi korektami do dziś służy do ustalania dat obrzędów i rytuałów w świątyniach indyjskich. Do późniejszych zapożyczeń należą mezopotamski dzień lunarny (tithi) i greko-rzymski cykl 60-letni oparty na cyklach planety Jowisz. Kalendarz 60-letni dorównywał dawniej popularnością 5-letniemu (co poświadcza arabski Al-Biruni z XII w.), obecnie jednak jest niemal zapomniany na Północy, a używany lokalnie w świątyniach Południa. Mimo tego oblicza się według niego nadal dzień ważnego święta Kumbhamela.

Kalpa (skt.), eon – termin z zakresu kosmologii hinduistycznej i buddyjskiej oznaczający określony zakres czasu, różny dla każdej z religii.Budda; skr. बुद्ध buddha – przebudzony, oświecony; chiń. fo (佛), fotuo (佛陀); kor. bul, pult’a; jap. butsu (仏), hotoke (仏), budda (仏陀); wiet. phật, phật-đà, Bột đà; tyb. sangdzie (སངས་རྒྱས།, Wylie: sangs.rgyas).

Podstrony: 1 [2] [3] [4] [5] [6]