Heptarchia
Przeczytaj także...
Mercja – jedno z siedmiu państw heptarchii anglosaskiej. Od połowy VIII wieku do początków IX wieku było państwem-hegemonem heptarchii. Sąsiadowało z pięcioma państwami heptarchii: od południa z Wessex i Sussex, od wschodu od Essex i East Anglią, od północy z Nortumbrią. Od zachodu przylegało do Walii, a od północy dotykało też Strathclyde.Królestwo Kentu (staroangielskie Cent, łacińskie Cantia regnum) – jutyjska kolonia, a następnie królestwo w dzisiejszej południowo-wschodniej Anglii. Zostało założone w połowie V wieku przez germańskich mieszkańców Jutlandii, po wycofaniu się Rzymian. Jedno z siedmiu tradycyjnych królestw heptarchii anglosaskiej, utraciło niepodległość w VIII wieku, stając się lennem Mercji. W IX wieku było lennem Wessex, by w X wieku zostać częścią królestwa Anglii.
Nortumbria, ang. Northumbria, staroang. Norþanhymbra, Norþhymbre — średniowieczne królestwo anglosaskie, położone na terenie obecnej północnej Anglii i południowo-wschodniej Szkocji. Powstało po zjednoczeniu dwóch królestw: Bernicji i Deiry, do których następnie dołączono drobniejsze państwa celtyckie. W połowie VI wieku Nortumbria została schrystianizowana. W VII wieku stanowiła główne królestwo heptarchii anglosaskiej. Od VIII wieku nękana była stałymi najazdami wikingów, którzy w końcu zdołali ją podbić. W 867 roku została podzielona: dawna Deira weszła w skład obszaru pod jurysdykcją duńską, zwanego Danelagh, natomiast reszta kraju zachowała względną autonomię najpierw jako królestwo, a później jako hrabstwo Northumberland. W X wieku włączono ją w skład Anglii.
Mercja – jedno z siedmiu państw heptarchii anglosaskiej. Od połowy VIII wieku do początków IX wieku było państwem-hegemonem heptarchii. Sąsiadowało z pięcioma państwami heptarchii: od południa z Wessex i Sussex, od wschodu od Essex i East Anglią, od północy z Nortumbrią. Od zachodu przylegało do Walii, a od północy dotykało też Strathclyde.Królestwo Kentu (staroangielskie Cent, łacińskie Cantia regnum) – jutyjska kolonia, a następnie królestwo w dzisiejszej południowo-wschodniej Anglii. Zostało założone w połowie V wieku przez germańskich mieszkańców Jutlandii, po wycofaniu się Rzymian. Jedno z siedmiu tradycyjnych królestw heptarchii anglosaskiej, utraciło niepodległość w VIII wieku, stając się lennem Mercji. W IX wieku było lennem Wessex, by w X wieku zostać częścią królestwa Anglii.
Nortumbria, ang. Northumbria, staroang. Norþanhymbra, Norþhymbre — średniowieczne królestwo anglosaskie, położone na terenie obecnej północnej Anglii i południowo-wschodniej Szkocji. Powstało po zjednoczeniu dwóch królestw: Bernicji i Deiry, do których następnie dołączono drobniejsze państwa celtyckie. W połowie VI wieku Nortumbria została schrystianizowana. W VII wieku stanowiła główne królestwo heptarchii anglosaskiej. Od VIII wieku nękana była stałymi najazdami wikingów, którzy w końcu zdołali ją podbić. W 867 roku została podzielona: dawna Deira weszła w skład obszaru pod jurysdykcją duńską, zwanego Danelagh, natomiast reszta kraju zachowała względną autonomię najpierw jako królestwo, a później jako hrabstwo Northumberland. W X wieku włączono ją w skład Anglii.
Heptarchia (ang. Heptarchy) – siedem anglosaskich królestw.
Najeżdżające Brytanię pogańskie plemiona germańskie tworzyły na podbitych terenach małe państewka plemienne o charakterze patrymonialnym. Z początku było ich wiele, z czasem ich liczba spadła do siedmiu:
Na przełomie VI i VII wieku hegemonię zyskało królestwo Kentu, następnie zaś Nortumbria. Od połowy VIII wieku hegemonia przypadła Mercji, a z początkiem IX wieku Wesseksowi. Władca państwa-hegemona nosił tytuł bretwalda.
Beda, zwany Czcigodnym lub Wspaniałym, łac. Venerabilis, sang. Bǣda lub Bēda (ur. 672 w Wearmouth k. Sunderlandu w Anglii lub 673, zm. 25 maja 735 w Jarrow) – anglosaski mnich i benedyktyn, prezbiter, związany z klasztorami w Wearmouth oraz Jarrow w Nortumbrii (obecnie klasztor Wearmouth-Jarrow ), wszechstronny uczony.Patriarchat –1.(z łac.)pater, patris -ojciec, oraz greckiego arche, czyli władza. Jest to typ rodowej organizacji społecznej bazującej na dominującej roli mężczyzn, podkreślanej i wyrażającej się w patrylokalnym małżeństwie i patrylinearnych grupach krewniaczo–pochodzeniowych, w których dziedziczenie następuje po linii męskiej. 2.Ostatni okres ustroju wspólnoty pierwotnej, w którym dominujące stanowisko zajmuje mężczyzna stojący na czele rodu,.
U starożytnych Latynów nazwa systemu funkcjonowania rodziny, w której ojciec jest głową oraz właścicielem rodziny, ma prawo decydować o życiu i śmierci pozostałych członków rodziny. Taki model rodziny i społeczeństwa (społeczeństwo patriarchalne) obowiązywał w starożytnym Rzymie w okresie królestwa i wczesnej republiki. W późniejszym okresie patriarchat jako model funkcjonowania rodziny występował w wielu społeczeństwach Europy i świata.
Organizacja heptarchiczna doprowadziła z czasem do zjednoczenia Brytanii i wykształcenia spójnego ustroju politycznego Anglosasów, co nastąpiło w IX wieku, w okresie najazdów duńskich.
W czasach anglosaskich bujnie rozwijała się kultura, zwłaszcza literatura. Powstały wtedy liczne utwory poetyckie, między innymi Sen o krzyżu, oraz prozatorskie. Najwybitniejszym przedstawicielem piśmiennictwa był Beda Czcigodny.
Przypisy[ | edytuj kod]
- Przemysław Mroczkowski, Historia literatury angielskiej. Zarys, Wrocław 1981, s. 5–32.
- Sen o krzyżu. Staroangielski poemat mistyczny. Tłum. Monika Opalińska, Warszawa 2007.
Bibliografia[ | edytuj kod]
Wessex - jedno z siedmiu państw heptarchii anglosaskiej. Położone na południowym krańcu Brytanii, graniczyło od wschodu z Susseksem, północy z Mercją, od południowego zachodu z Kornwalią. Od południa Wessex otaczało morze. W IX wieku Wessex objął przewodnictwo w heptarchii, zawdzięczając to w dużej mierze inwazji wikingów na państwa anglosaskie. Za panowania króla Alfreda Wielkiego (871-899) Wessex jako jedyny nie został podbity przez duńskich najeźdźców. Do 1066 roku Wessex był przewodnim królestwem anglosaskim i jako takie Królestwo Wessex utożsamiane było z Królestwem Anglii. Dopiero w 1066 roku po podboju dokonanym przez Wilhelma I Zdobywcę potęga Wessex została zniszczona, a Królestwo Anglii stało się oficjalną nazwą państwa.Sussex – historyczne hrabstwo w południowo-wschodniej Anglii nad Kanałem La Manche, o terytorium zbliżonym do dawnego Królestwa Sussex. Graniczy od północy z hrabstwem Surrey, od północnego wschodu z hrabstwem Kent i od zachodu z hrabstwem Hampshire. Ze względów administracyjnych dzieli się na hrabstwa West Sussex i East Sussex oraz City of Brighton and Hove. Hove zostało wydzielone w 1997 r. a status city uzyskało w 2000. Do tego czasu w hrabstwie Sussex status city posiadało jedynie miasto Chichester.
Warto wiedzieć że... beta
Anglosasi – tym mianem określa się rozmaite plemiona, wywodzące się z terenu obecnych Niemiec i Skandynawii, takie jak Anglowie, Sasi i Jutowie. Począwszy od V wieku plemiona te zasiedliły większą część Wysp Brytyjskich. Współczesny język angielski pochodzi od języka, którym Anglosasi posługiwali się 1500 lat temu.
Bernicja (staroang. Bernice lub Beornice; łac. Bernicia) - wczesnośredniowieczne państwo anglosaskie, obejmujące część wschodniego wybrzeża Wielkiej Brytanii (na historycznym pograniczu Anglii i Szkocji).
Królestwo Anglii Wschodniej (także Królestwo Wschodnich Anglów, ang. Kingdom of East Anglia, Kingdom of the East Angles; st. ang. Ēast Engla rīce) – założone około roku 520 przez przybyłych z Szlezwiku Anglów, było jednym z królestw heptarchii anglosaskiej. Przez krótki czas po zwycięstwie nad Nortumbrią około roku 616 było najpotężniejszym z królestw anglosaskich. Nie trwało to jednak długo, bowiem w przeciągu kolejnych czterdziestu zostało podporządkowane Mercjanom. W 870 roku podbite przez Duńczyków, którzy osiedlili się tam na stałe dziewięć lat później. W 917 roku przekazane Edwardowi Starszemu i inkorporowane do królestwa Anglii. Termin "Anglia Wschodnia" (ang. East Anglia) przetrwał w postaci nazwy geograficznej.
Deira (staroang. Derenrice, Dere) — jedno z mniejszych królestw anglosaskich, założonych w VI wieku przez germańskie plemię Sasów na podbitych terenach Brytanii. W późniejszym okresie Deira połączyła się z sąsiednim królestwem - Bernicją, tworząc Nortumbrię, jedno z państw tzw. heptarchii anglosaskiej.
Sen o krzyżu (ang. The Dream of the Rood) – jeden z najstarszych zachowanych utworów staroangielskich. Wiersz zachował się w tzw. Vercelli Book, manuskrypcie z X wieku, ale jest znacznie starszy. Jego fragmenty wyryto na anglosaskim krzyżu z Ruthwell pochodzącym z VIII wieku. Tematyka utworu świadczy o zakorzenianiu się wiary chrześcijańskiej na Wyspach Brytyjskich.
Bretwald (również bretwalda, brytenwald, bretenanwald) – władca państwa-hegemona wchodzącego w skład heptarchii anglosaskiej. Słowo to pojawia się po raz pierwszy w Kronice anglosaskiej, pod datą 827.
Hegemonia Mercji – okres we wczesnośredniowiecznej historii Brytanii, gdy królestwo Mercji zdominowało heptarchię anglosaską. Angielski historyk Frank Stenton jest uważany za twórcę tego terminu. Twierdził, że Offa, który rządził w latach 757-796 osiągnął zjednoczenie Anglii na obszarze rozciągającym się na południe od ujścia rzeki Humber.