Flaga organizacji

Hamas (arab. ‏حَمَاسْ, wym. [ħaˈmaːs], dosłownie „Zapał”, „Entuzjazm”, ale też akronim حركة المقاومة الاسلامية Harakat al-Mukawamma al-Islamijja – Muzułmański Ruch Oporu) – polityczno-militarna fundamentalistyczna organizacja palestyńska.

Zbrojnym skrzydłem Hamasu są Brygady im. Izz ad-Din al-Kassama.

Geneza[ | edytuj kod]

Powstanie Hamasu wiąże się z działalnością Braci Muzułmańskich. Bractwo działalność w Palestynie rozpoczęło w 1935 roku. Palestyńska filia Bractwa była przeciwna planom utworzenia Izraela i pozostawała w opozycji do kolonialnych rządów brytyjskich. W 1936 roku aktywiści Bractwa przyłączyli się do arabskiego powstania, co przysporzyło islamistom popularność na terenie całej Palestyny. Do 1937 roku liczba członków Bractwa w Palestynie wynosiła od 12 do 20 tysięcy.

W 1948 roku członkowie Bractwa uczestniczyli w akcjach terrorystycznych wymierzonych w nowo utworzone państwo żydowskie. Równocześnie islamiści zasilili antyizraelskie bataliony wojskowe. Po porażce Arabów w I wojnie z Izraelem, oddziały Bractwa w Strefie Gazy znalazły się pod rządami Egiptu, a na Zachodnim Brzegu Jordanu pod władzą Jordanii. Rządy jordańskie i egipskie były okresem stagnacji ruchu islamskiego.

Emblemat Bractwa Muzułmańskiego

Pozytywnie na działalność Bractwa wpłynęła wojna sześciodniowa z 1967 roku. W wyniku wojny Izrael zdobył kontrolę nad Strefą Gazy i Zachodnim Brzegiem. Bractwo pod okupacją izraelską rozwinęło działalność charytatywną, edukacyjną, społeczną i kulturową. Działalność ruchu prowadzona była poprzez meczety i organizacje działające przy świątyniach. Organizacje te przez długi czas nie były powiązane z działalnością antyizraelską ani nie stosowały przemocy, stąd też były finansowane przez Izraelczyków jako przeciwwaga dla świeckich nacjonalistów. W 1978 roku zostało zarejestrowane stowarzyszenie Centrum Islamskie. Organizacja była jedynym arabskim ruchem, na którego działalność oficjalnie zezwoliła administracja izraelska na Terytoriach Okupowanych. W tym okresie islamiści byli więc często uważani za zdrajców. Założycielem organizacji był szajch Ahmad Jasin. Centrum Islamskie działając pod przykrywką stowarzyszenia społecznego przekształcało się stopniowo w ruch zbrojny. Grupa otrzymywała pokaźne wsparcie finansowe z zakatu oraz darowizn od sponsorów z bogatych państw Zatoki Perskiej.

Duży wpływ na radykalizację Centrum Islamskiego miała irańska rewolucja islamska. W 1979 roku wewnątrz struktur Centrum Islamskiego powstała Duma Wiernych Wojowników (w literaturze pojawia się też nazwa Chwała Mudżahedinom), która uchodzi za bezpośrednią poprzedniczkę Muzułmańskiego Ruchu Oporu. W 1982 roku przy ruchu islamskim powstała zakonspirowana grupa Palestyńscy Święci Bojownicy, która rok później miała podjąć się pierwszych działań militarnych.

W 1983 roku Jassin został aresztowany przez Izraelczyków, a następnie oskarżony o kierowanie nielegalną organizacją zbrojną. Szajch został uwolniony w 1985 roku w następstwie wymiany pomiędzy rządem Izraela a Ludowym Frontem Wyzwolenia Palestyny.

W 1985 roku liczba członków Centrum Islamskiego sięgała 2 tysięcy.

W 1987 roku Centrum Islamskie przekształciło się w Muzułmański Ruch Oporu. Zmiana spowodowana była rozpoczęciem pierwszej intifady. Izraelskie służby początkowo entuzjastycznie przyjęły utworzenie Hamasu, sądząc, że jego działalność przyczyni się do osłabienia Organizacji Wyzwolenia Palestyny i miejscowej lewicy.

Historia[ | edytuj kod]

Decyzja o powołaniu Hamasu zapadła już podczas pierwszego dnia intifady kamieni. Na czele organizacji jako Główny Przewodniczący stanął Jasin, dotychczasowy lider Centrum Islamskiego. Hamas włączył się do walki zbrojnej z Izraelem. Jednocześnie kontynuował działalność społeczną. Hamas posługiwał się terrorystycznymi metodami prowadzenia wojny (w tym ataki samobójcze), atakował zarówno cele wojskowe i cywilne Izraela. Kampanię przemocy wobec cywilów Hamas uzasadniał tym, że w Izraelu obowiązuje powszechny pobór do wojska, a więc każdy obywatel Izraela jest potencjalnym żołnierzem. Ofiarami Hamasu padali też ludzie uznani przez islamistów za dewiantów (prostytutki, dilerzy narkotykowi, odstępcy od islamu oraz zwykli kryminaliści). Hamas zyskał popularność głównie w Strefie Gazy, podczas gdy Zachodni Brzeg pozostał pod wpływami al-Fatah.

W 1989 roku ruch został oficjalnie zdelegalizowany przez władze Izraela.

W 1993 roku Hamas potępił porozumienia z Oslo. W tym samym roku organizacja dołączyła do koalicji Połączone Siły Palestyńskie, grupującej przeciwników ugody z Izraelem. W kolejnych latach islamiści krytykowali władze Autonomii Palestyńskiej, oskarżając je o kolaborację. Między innymi terrorystyczna działalność Hamasu przyczyniła się do wstrzymania izraelsko-palestyńskiego procesu pokojowego.

W 2000 roku członkowie grupy włączyli się do intifady Al-Aksa. W trakcie powstania jego aktywiści weszli do sojuszu Palestyńskie Siły Narodowe i Islamskie. W trakcie intifady islamiści po raz kolejny zastosowali taktykę opartą na terroryzmie. Członkowie Hamasu wykazali się samobójczymi zamachami oraz ostrzałem terenów Izraela za pomocą pocisków rakietowych Kassam.

Od 2000 roku członkowie Hamasu (indywidualnie) przynależą do Ludowych Komitetów Oporu i Brygad Salah al-Din.

22 marca 2004 w ataku rakietowym śmigłowców izraelskich w Gazie zginął Ahmad Jasin. Jego następcą na stanowisku lidera Hamasu został Abd al-Aziz ar-Rantisi, który zginął w izraelskim ostrzale już miesiąc po objęciu przywództwa. Na jego miejsce wybrany został Chalid Maszal

W wyborach parlamentarnych w styczniu 2006 roku Hamas otrzymał 76 mandatów (spośród 132), tym samym odebrał al-Fatahowi większość parlamentarną. W marcu 2006 roku Isma’il Hanijja z Hamasu został desygnowany na premiera Autonomii. Rząd kierowany przez Hamas szybko popadł w konflikt z prezydentem Mahmudem Abbasem. Konflikt na linii Hanijja-Abbas doprowadził do zaistnienia w Palestynie sytuacji dwuwładzy: Hamas w praktyce rządził w Strefie gazy, al-Fatah na Zachodnim Brzegu. Okres kohabitacji przetrwał zamach stanu jaki Hamas przeprowadził w Strefie Gazy, tworząc tam odrębny rząd palestyński. Cała władza w Gazie trafiła w ręce Hamasu w czerwcu 2007 roku. Po przejęciu kontroli nad Strefą Gazy, Hamas rozpoczął usuwanie urzędników al-Fatah ze wszystkich stanowisk. Amnesty International poinformowała o zamknięciu gazet i nękaniu dziennikarzy. Wspomniana organizacja zarzuciła nadto Hamasowi torturowanie i mordowanie przeciwników politycznych.

Pod jurysdykcją Hamasu miejsce ma nasilona islamizacja Strefy Gazy. Administracja Hamasu przymyka oko na działalność grup islamskich radykałów i prowadzi reformy mające na celu narzucenie Palestyńczykom religijnego stylu życia. Islamskie reformy postępują stopniowo, a organizacja wycofuje się z nich, kiedy napotykają one wyraźny opór społeczny. Jeszcze w 2007 roku islamiści utworzyli religijny komitet prokuratorski, który zastąpił świecką instytucję Prokuratora Generalnego Gazy. Hamas przyjął w 2008 roku islamski kodeks karny przewidujący kary takie jak chłosta, amputacja rąk, czy śmierć przez powieszenie. Rok później administracja Hamasu zadecydowała o narzuceniu islamskiego ubioru w szkołach oraz segregacji płciowej w trakcie odbywania nauki. Pomimo wyznawania doktryny islamistycznej Hamas aktywnie działa przeciwko palestyńskim salafitom. Po 2008 roku służby Hamasu wielokrotnie ścierały się z ekstremistami i zatrzymywały najbardziej wojowniczych aktywistów.

Islamistyczne władze nie zostały uznane przez społeczność międzynarodową, a Izrael rozpoczął blokadę Strefy Gazy, wstrzymując całkowicie eksport i import oraz ograniczając dostawy prądu, elektryczności i wody. Izraelska blokada doprowadziła do poważnego kryzysu humanitarnego.

W grudniu 2008 roku Izrael rozpoczął operację Płynny Ołów. Celem akcji izraelskiego wojska była likwidacja Hamasu w Strefie Gazy. Przyczyną działań izraelskiej armii był trwający ostrzał obszaru Izraela przez bojowników Muzułmańskiego Ruchu Oporu. Operacja została zakończona po 22 dniach.

W kwietniu 2011 roku przedstawiciele Hamasu i al-Fatahu oświadczyli, że zakończyli wzajemny konflikt i wypracowali kompromis. Porozumienie zakładało wspólne działanie na rzecz: utworzenia państwa palestyńskiego w granicach z 1967 roku, ze stolicą we Wschodniej Jerozolimie; utrzymania prawa powrotu uchodźców palestyńskich do ojczyzny; sformowania w przyszłości rządu jedności narodowej i przeprowadzenia nowych wyborów. Od czasu wypracowania porozumienia Hamas wielokrotnie prowadził z al-Fatahem kolejne rozmowy w sprawie pojednania politycznego. Ostatnie porozumienie między ugrupowaniami wypracowano w październiku 2017 roku.

14–21 listopada 2012 roku izraelskie wojsko prowadziło operację Filar Obrony wymierzoną w obiekty Hamasu w Strefie Gazy. Operacja była odwetem za wzmożony ostrzał rakietowy Izraela jaki palestyńscy bojownicy prowadzili z obszaru Gazu.

Pod koniec 2014 roku bojownicy ze Strefy Gazy rozpoczęli wzmożony ostrzał Izraela. W odwecie 8 lipca tego samego roku armia izraelska rozpoczęła w Strefie Gazy operację Ochronny Brzeg. Celem Izraelczyków była likwidacja infrastruktury wykorzystywanej przez bojowników Hamasu, w tym sieci podziemnych tuneli. Operacja została zakończona na początku sierpnia 2014 roku. Islamski Ruch Oporu pomimo dużych strat, jakie poniósł, ogłosił konflikt swoim zwycięstwem.

W lecie 2015 roku członkowie Hamasu i al-Fatahu uczestniczyli w starciach z salafitami z organizacji Jund al-Sham, walki miały miejsce w libańskim obozie dla uchodźców palestyńskich Ain al-Hilweh.

Podstrony: 1 [2] [3] [4] [5]