Hamada
Przeczytaj także...
Pustynia – teren o znacznej powierzchni, pozbawiony zwartej szaty roślinnej wskutek małej ilości opadów i przynajmniej okresowo wysokich temperatur powietrza, co sprawia, że parowanie przewyższa ilość opadów. Na gorących pustyniach temperatury sięgają do 50 °C (najwyższa zanotowana temperatura to 57,7 °C), nocą zaś dochodzą do 0 °C, charakterystyczne są dla nich też znaczne amplitudy dobowe temperatury, stały deficyt wilgotności oraz silne nasłonecznienie.Synaj (arab. شبه جزيرة سيناء Shibh Jazīrat Sīnā, hebr. סיני Sinai) – półwysep w kształcie trójkąta, otoczony Morzem Śródziemnym od północy, Zatoką Sueską i kanałem Sueskim od zachodu, Morzem Czerwonym od południa i Zatoką Akaba od wschodu. Półwysep Synaj leży w Azji Zachodniej i jest częścią Egiptu, którego większa część leży w Afryce Północnej. Administracyjnie podzielony jest na dwie prowincje gubernatorskie (muhafazy): Synaj Północny i Synaj Południowy.
W geomorfologii bruk (eoliczny) deflacyjny to pokrywa zbudowana z okruchów skalnych, leżących na osadach piaszczystych. Powstaje na terenach zbudowanych ze skał różnoziarnistych na skutek wywiewania materiału drobniejszego. Bruk deflacyjny pokrywa pustynie kamieniste.
Pustynia – teren o znacznej powierzchni, pozbawiony zwartej szaty roślinnej wskutek małej ilości opadów i przynajmniej okresowo wysokich temperatur powietrza, co sprawia, że parowanie przewyższa ilość opadów. Na gorących pustyniach temperatury sięgają do 50 °C (najwyższa zanotowana temperatura to 57,7 °C), nocą zaś dochodzą do 0 °C, charakterystyczne są dla nich też znaczne amplitudy dobowe temperatury, stały deficyt wilgotności oraz silne nasłonecznienie.Synaj (arab. شبه جزيرة سيناء Shibh Jazīrat Sīnā, hebr. סיני Sinai) – półwysep w kształcie trójkąta, otoczony Morzem Śródziemnym od północy, Zatoką Sueską i kanałem Sueskim od zachodu, Morzem Czerwonym od południa i Zatoką Akaba od wschodu. Półwysep Synaj leży w Azji Zachodniej i jest częścią Egiptu, którego większa część leży w Afryce Północnej. Administracyjnie podzielony jest na dwie prowincje gubernatorskie (muhafazy): Synaj Północny i Synaj Południowy.
W geomorfologii bruk (eoliczny) deflacyjny to pokrywa zbudowana z okruchów skalnych, leżących na osadach piaszczystych. Powstaje na terenach zbudowanych ze skał różnoziarnistych na skutek wywiewania materiału drobniejszego. Bruk deflacyjny pokrywa pustynie kamieniste.
Skalista pustynia na Synaju
Hamada (arab. حمادة), pustynia kamienista – jeden z trzech podstawowych typów pustyń wyróżnianych ze względu na charakter podłoża. Jest to pustynia skalista, której powierzchnię stanowią niemal płaskie i nagie skały, często pokryte patyną żelazistą. Podłoże geologiczne ma zwykle budowę płytową lub monoklinalną. Kształtowane są przez procesy deflacyjne i korazyjne. Bywają poprzecinane suchymi dolinami (wadi). Często współwystępują z pustyniami żwirowymi (reg, serir gibber), które powstają na podłożu o zróżnicowanej wielkości ziarna w wyniku wywiewania lub rzadziej wypłukiwania drobniejszych ziaren z wierzchniej warstwy. W takich miejscach powstaje tzw. bruk deflacyjny. Niektóre źródła uznają takie pustynie także za hamadę, inne jednak za typowy reg (pustynię żwirową).
Korazja (rodzaj abrazji eolicznej) – proces polegający na szlifowaniu, żłobieniu, zdzieraniu i wygładzaniu powierzchni skał (podłoża skalnego) wskutek uderzeń ziaren piasku niesionego przez wiatr.Żelazo (Fe, łac. ferrum) – metal z VIII grupy pobocznej o dużym znaczeniu gospodarczym, znane od czasów starożytnych.
Hamady występują zwykle na płaskowyżach, zwłaszcza na rozległych obszarach pustyń azjatyckich np. na Kara-kum (stąd też bywają nazywane pustyniami wyżynnymi).
Zobacz też[ | edytuj kod]
Przypisy[ | edytuj kod]
- ↑ Mieczysław Klimaszewski: Geomorfologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 237. ISBN 83-01-11454-1.
- ↑ Nathaniel Harris: Atlas of the World Deserts. New York, London: Fitzroy Dearborn, 2003, s. 57. ISBN 1-57958-310-5.
- Piotr Migoń: Geomorfologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2013, s. 363. ISBN 978-83-01-15979-5.
- Włodzimierz Mizerski, Hubert Sylwestrzak: Słownik geologiczny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 73. ISBN 83-01-13781-9.
Deflacja – wywiewanie przez wiatr drobnego materiału skalnego (piasku bądź pyłu). Występuje głównie na pustyniach, wybrzeżach mórz i przedpolach lodowców. Powoduje stopniowe obniżanie się obszaru. Tworzy charakterystyczne formy, takie jak misy deflacyjne, ostańce deflacyjne czy bruk deflacyjny.Kara-kum (także: Garagum, Karakum, Gara Gum, Kara Kum, ros. Каракумы; z turkm. Garagum, dosł. "czarny piasek") – piaszczysta pustynia w Turkmenistanie, na Nizinie Turańskiej. Powierzchnia ok. 350 tys. km² (prawie 70% powierzchni Turkmenistanu).
Warto wiedzieć że... beta
Pustynia żwirowa – rodzaj pustyni z powierzchnią pokrytą gładkimi, drobnymi odłamkami skalnymi o zaokrąglonych krawędziach. Powstaje w efekcie procesów eolicznych, głównie deflacji.
Monoklina (od gr. mónos "jedyny", klínō "pochylam") – rozległy obszar, zbudowany z warstw skalnych nachylonych w jednym kierunku i pod mniej więcej jednakowym kątem (zazwyczaj niedużym).
Język arabski należy do rodziny języków semickich, w której zaliczany jest do grupy języków południowo-zachodnich według klasycznego podziału, bądź grupy języków zachodnich, centralnych według podziału Hetzrona i Voigta. Zapisywany jest alfabetycznym pismem arabskim, typu abdżad, od strony prawej do lewej.
Erg – pustynia piaszczysta z masami lotnego piasku oraz licznymi barchanami lub tzw. piaskami zamarłymi (pokrytymi skorupą solną lub wapienną). Terminu erg używa się także często jako określenie pustyń w północnej części Afryki np. Wielki Erg Zachodni i Wielki Erg Wschodni.
Ued lub wadi(s) (arab. wadi = "dolina") – suche formy dolinne występujące na obszarach pustynnych, w czasie pory deszczowej wypełniają się wodą tworząc niekiedy wartkie, szerokie, długie i kręte rzeki.
Płaskowyż (plateau) - obszar wysoko położony o płaskiej lub lekko falistej powierzchni i o stromych stokach, będący fragmentem wydźwigniętej powierzchni zrównania lub równiny wulkanicznej.