Gustaw Holoubek
Podstrony: 1 [2] [3] [4]
Agnieszka Glińska (ur. 18 lutego 1968 we Wrocławiu) - polska reżyserka spektakli teatralnych i telewizyjnych oraz aktorka.Krzysztof Zaleski (ur. 3 września 1948 w Świętochłowicach, zm. 20 października 2008 w Warszawie) – polski reżyser teatralny, aktor filmowy, scenarzysta.
Gustaw Teofil Holoubek (ur. 21 kwietnia 1923 w Krakowie, zm. 6 marca 2008 w Warszawie) – polski aktor teatralny i filmowy, reżyser i dyrektor teatrów, pedagog, prezes Stowarzyszenia Polskich Artystów Teatru i Filmu, członek Polskiej Akademii Umiejętności, poseł na Sejm PRL VII i VIII kadencji (1976–1982), senator I kadencji (1989–1991). Określany mianem jednego z najwybitniejszych aktorów oraz reżyserów teatralnych i filmowych w historii polskiej kinematografii.
Życiorys[ | edytuj kod]
Młodość i wykształcenie[ | edytuj kod]
Był jedynym dzieckiem Czecha Gustawa, który osiedlił się w Polsce po I wojnie światowej, żeniąc się z owdowiałą Eugenią Estreicher z Krakowa. Jego ojciec ukończył Terezjańską Akademię Wojskową, w czasie I wojny światowej służył w II Brygadzie Legionów Polskich.
Gustaw Holoubek miał piątkę przyrodniego rodzeństwa. W dzieciństwie grał w piłkę nożną w juniorach Cracovii. W 1935 podjął naukę w I Gimnazjum przy Placu na Groblach, w 1939 – jeszcze przed wybuchem wojny – zdał egzamin dojrzałości.
W 1939 na ochotnika zaciągnął się do wojska i uczestniczył w kampanii wrześniowej. Został żołnierzem 20 Pułku Piechoty w Krakowie, z którym znalazł się we Lwowie. Gdy oddział zaczął się wycofywać, Gustaw Holoubek znalazł się w grupie, która przekroczyła granicę stref okupacyjnych pod Przemyślem. Po ujęciu osadzono go w obozie jenieckim w Magdeburgu, następnie przeniesiono do fortu w Toruniu. Tam na przełomie lat 1939/1940 zachorował na gruźlicę, z którą zmagał się później przez wiele lat. W kwietniu 1940 uzyskał zwolnienie; nastąpiło to po interwencji jego matki, która powołała się na zasługi ojca z czasów I wojny światowej. Do końca okupacji Gustaw Holoubek mieszkał w Krakowie, tam pracował w lokalnej gazowni.
Uczęszczał do I Liceum Ogólnokształcącego im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie. W 1945 rozpoczął naukę w Studiu Aktorskim przy Teatrze im. Juliusza Słowackiego. W trakcie nauki grał epizodyczne role oraz statystował w wystawianych w teatrze przedstawieniach. W 1947 ukończył studia w krakowskim Państwowym Studiu Dramatycznym (przekształconym później w Państwową Wyższą Szkołę Teatralną).
Działalność artystyczna[ | edytuj kod]
Kariera teatralna[ | edytuj kod]
W teatrze zadebiutował 1 marca 1947 rolą Charysa w Odysie u Feaków Stefana Flukowskiego w Starym Teatrze w Krakowie. 9 lipca 1947 zdał egzamin do ZASP, w ramach zadania egzaminacyjnego przedstawił wraz z Haliną Gryglaszewską scenę z dramatu Sędziowie Stanisława Wyspiańskiego, otrzymując ocenę celującą.
W latach 1949–1956 pracował jako kierownik artystyczny, reżyser i aktor Teatru Śląskiego w Katowicach.
W trakcie swojej kariery teatralnej wcielił się m.in. w doktora Ranka w dramacie Dom Lalki Henrika Ibsena. Główną rolę żeńską w tej sztuce (wyreżyserowanej przez aktora) zagrała jego żona Danuta Kwiatkowska (Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach, 1954). Zagrał także rolę tytułową w Fantazym Juliusza Słowackiego we własnej reżyserii (Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach, 1955), sędziego Custa w Trądzie w pałacu sprawiedliwości Ugo Bettiego w reż. Marii Wiercińskiej (Scena Kameralna Teatru Polskiego w Warszawie, 1958), Goetza w Diable i Panu Bogu Jean-Paula Sartre’a w reż. Ludwika René (Teatr Dramatyczny w Warszawie, 1960), Skrzypka w Rzeźni Sławomira Mrożka (1975), tytułową w Królu Learze Williama Szekspira (1977, oba przedstawienia w reż. Jerzego Jarockiego w Teatrze Dramatycznym w Warszawie). W 1989 wystąpił w przedstawieniu Mała apokalipsa na podstawie powieści swego przyjaciela Tadeusza Konwickiego, wyreżyserowanym przez Krzysztofa Zaleskiego (Teatr Ateneum w Warszawie).
Był Gustawem-Konradem w Dziadach Adama Mickiewicza, inscenizowanych w 1967 przez Kazimierza Dejmka w Teatrze Narodowym. Zdjęcie tego przedstawienia z afisza przez władze przyczyniło się do wybuchu demonstracji studenckich i zapoczątkowało w wydarzenia marcowe w 1968. Kreacja Gustawa Holoubka, odtwórcy głównej roli, wpłynęła na wymowę widowiska i oddźwięk społeczny przedstawienia. W 1981 zagrał Superiusza w Pieszo Sławomira Mrożka, w reżyserii Jerzego Jarockiego. Zaprotestowała wówczas m.in. grupa wojskowych, publikując list w „Żołnierzu Wolności”.
Był wykładowcą Akademii Teatralnej w Warszawie. Przez wiele lat pełnił funkcję dyrektora Teatru Dramatycznego w Warszawie. Został odwołany w styczniu 1983 z powodu konfliktu z ówczesnymi władzami.
Kariera filmowa i telewizyjna[ | edytuj kod]
W filmie zadebiutował rolą Feliksa Dzierżyńskiego w filmie biograficznym Żołnierz zwycięstwa (1953) w reż. Wandy Jakubowskiej. Pod koniec lat 50. stworzył głośne kreacje w Pętli (1957) oraz Pożegnaniach (1958) Wojciecha Hassa, surrealistycznym Jak daleko stąd, jak blisko (1971) oraz Lawie (1989) Tadeusza Konwickiego, z którym aktor przez wiele lat się przyjaźnił, a także w filmie Prawo i pięść (1964) Jerzego Hoffmana. Do jego znaczących ról należały występy w Rękopisie znalezionym w Saragossie (1965) oraz Sanatorium pod Klepsydrą (1973) Wojciecha Hasa. W ciągu całego swojego życia aktor zagrał ponad 50 ról filmowych.
Był reżyserem noweli filmowej Czas przybliża, czas oddala, będącej pierwszą częścią cyklu Spóźnieni przechodnie (1962), a także reżyserem i scenarzystą filmu Mazepa (1975), zrealizowanego na podstawie dramatu Juliusza Słowackiego.
Zagrał w prawie stu przedstawieniach Teatru Telewizji, współpracując z wieloma polskimi reżyserami, m.in. Adamem Hanuszkiewiczem, Zygmuntem Hübnerem, Andrzejem Łapickim, Olgą Lipińską, Jerzym Gruzą, Janem Englertem, Andrzejem Wajdą i Krzysztofem Kieślowskim. Jako reżyser przeniósł na ekran Teatru Telewizji m.in. Fantazego (1971) i Kordiana (1980) Juliusza Słowackiego, Hamleta Williama Szekspira (1974), Na dnie Maksima Gorkiego (1994), Dwa teatry Jerzego Szaniawskiego (1999) i Króla Edypa Sofoklesa (2005).
Działalność publiczna[ | edytuj kod]
W 1976 i 1980 uzyskiwał mandat posła na Sejm PRL z ramienia Frontu Jedności Narodu. W 1982, po wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego, zrezygnował z zasiadania w parlamencie.
W latach 1989–1991 był senatorem I kadencji wybranym z ramienia Komitetu Obywatelskiego (w trakcie kadencji przeszedł do Unii Demokratycznej). Od 1992 do 1993 zasiadał w Radzie ds. Kultury przy Prezydencie Rzeczypospolitej Polskiej Lechu Wałęsie.
Od 1994 był członkiem Polskiej Akademii Umiejętności. Współpracował z miesięcznikiem psychologicznym „Charaktery”.
Był autorem dwóch książek – Teatr jest światem (1986, wraz z Andrzejem Hausbrandtem) oraz Wspomnienia z niepamięci (1999).
Życie prywatne[ | edytuj kod]
Był mężem aktorek: Danuty Kwiatkowskiej, następnie Marii Wachowiak (którą poznał na planie filmu Pożegnania, gdzie Maria Wachowiak wcieliła się w postać Lidki), a od 1973 Magdaleny Zawadzkiej. Miał troje dzieci: Ewę (z pierwszego małżeństwa), Magdalenę (z drugiego) i operatora filmowego Jana (z trzeciego).
Kibicował klubowi piłkarskiemu Cracovia.
Gustaw Holoubek zmarł 6 marca 2008. Pośmiertnie prezydent Lech Kaczyński odznaczył go Orderem Orła Białego. Został pochowany 12 marca na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 14-1-1).
Podstrony: 1 [2] [3] [4]