Guma arabska
Encyklopedia PWN – encyklopedia internetowa, oferowana – bezpłatnie i bez konieczności uprzedniej rejestracji – przez Wydawnictwo Naukowe PWN. Encyklopedia zawiera około 122 tysiące haseł i 5 tysięcy ilustracji.Błona śluzowa, śluzówka (gr. mucosa) – wyściółka przewodów i jamistych narządów wewnętrznych mających kontakt ze środowiskiem zewnętrznym organizmu kręgowca. Składa się z dwóch zasadniczych warstw: nabłonka i pokrytej przezeń tkanki łącznej zwanej blaszką właściwą zawierającej naczynia krwionośne i limfatyczne, nerwy, często różne receptory, gruczoły czy mięśnie gładkie.
Akacja (Acacia Mill.) – rodzaj drzew i krzewów należący do rodziny bobowatych i podrodziny mimozowych. Liczbę gatunków ocenia się na ok. 1300. Występują w strefie tropikalnej i subtropikalnej całego świata, głównie w międzyzwrotnikowej Afryce, szczególnie Etiopii, Somalii, Kongo i RPA oraz Australii i Tasmanii (tu największe bogactwo – ok. 950 gatunków). W Azji najliczniejsze w Indiach i na Półwyspie Indochińskim. Na półkuli zachodniej północna granica zasięgu przebiega przez Teksas i Nowy Meksyk. Według innej klasyfikacji mimozowate stanowią osobną rodzinę, a rodzaj obejmuje około 600 (wówczas w Australii i na Tasmanii 300 gatunków). Akacje stanowią często składnik flory stepów i sawann.
Guma arabska (łac. gummi arabicum lub gummi acaciae; E414) – twardniejąca na powietrzu guma roślinna, będąca wydzieliną wyciekającą naturalnie w wyniku uszkodzeń lub otrzymywaną przez nacięcie pnia i gałęzi akacji senegalskiej i innych gatunków z rodzaju Acacia pochodzących z Afryki. Znana była już w starożytności.
Guma arabska jest nierozpuszczalna w etanolu, eterze i olejach, słabo w glicerolu. Prawie całkowicie, lecz bardzo powoli, rozpuszcza się w podwójnej w stosunku do swojej masy ilości wody. Otrzymany roztwór jest bezbarwny lub żółtawy, gęsty, lepki, kleisty i lekko kwasowy. Po wysuszeniu występuje jako żółtawobiałe, żółte lub jasnobursztynowe, czasem z różowawym odcieniem, kruche, nieprzezroczyste, kuliste, owalne lub nerkowate kawałki (łezki) o średnicy ok. 1−3 mm, często ze spękaną powierzchnią, łatwo łamiące się na nieregularne, białawe lub jasnożółtawe, kanciaste bryłki o strukturze muszlowatej, szkliste i przezroczyste. Niekiedy surowiec jest sproszkowany; według FP VIII jest to guma arabska suszona rozpyłowo (Gummi Acaciae dispersione dessiccatum).
Głównym składnikiem gumy arabskiej jest polisacharyd zwany arabiną, będący solą wapniową, magnezową lub potasową kwasu arabinowego. Ponadto w surowcu tym są zwykle zawarte enzymy utleniające – oksydazy i peroksydazy, które mogą powodować niezgodności w recepturze aptecznej np. z witaminą A lub azotanem bizmutu(III).
Właściwości i zastosowanie[ | edytuj kod]
Farmaceutyka[ | edytuj kod]
Guma arabska jest stosowana w lecznictwie jako środek osłaniający w stanach zapalnych błon śluzowych oraz jako pomocniczy surowiec w recepturze aptecznej – do emulgowania olei tłustych, olejków eterycznych, tłuszczów, wosków i żywic (tzw. emulgator koloidalny olej–woda do użytku wewnętrznego) oraz jako lepiszcze w procesie granulacji na mokro w technologii wytwarzania tabletek (w stężeniu 10–20%). Ze względu na zawarte w niej enzymy utleniające, nie powinna być mieszana z substancjami łatwo utleniającymi się, o ile nie została poddana inaktywacji przez ogrzewanie w temp. 80 °C przez godzinę lub w autoklawie w temp. 120 °C przez 20 min. Nawet w bardzo dużych stężeniach guma arabska nie tworzy galaretowatych żeli.
Guma arabska jest wyszczególniona w polskim urzędowym spisie dozwolonych substancji dodatkowych jako E414 i może być stosowana na zasadzie quantum satis, to znaczy „ile potrzeba”.
Inne[ | edytuj kod]
Roztwory gumy arabskiej były jednymi z pierwszych obiektów badań w chemii koloidów. Wykorzystywał je w tym celu Thomas Graham.
Z gumy arabskiej wytwarza się kleje (biurowe i do znaczków pocztowych) oraz farby artystyczne.
Przypisy[ | edytuj kod]
- ↑ Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4 .
- ↑ Stanisław Kohlmünzer: Farmakognozja: podręcznik dla studentów farmacji. Wyd. V unowocześnione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2003, s. 669. ISBN 83-200-2846-9.
- ↑ Jerzy Chodkowski (red.): Mały słownik chemiczny. Wyd. V. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976.
- ↑ S. Janiski, A. Fiebig, M. Sznitowska: Farmacja stosowana: podręcznik dla studentów farmacji. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008, s. 719. ISBN 978-83-200-3778-4.
- Farmakopea Polska VIII, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2008, s. 3491, ISBN 978-83-88157-53-0 .
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 listopada 2010 r. w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych (Dz.U. z 2010 r. nr 232, poz. 1525).
- guma arabska, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2011-11-28] .
Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.